Úrskurður vegna stjórnsýslukæru: Veikindi endurskoðanda.

Þriðjudaginn 16. mars 2023, var í menningar- og viðskiptaráðuneytinu

kveðinn upp svohljóðandi úrskurður:

Stjórnsýslukæra

Með erindi þann 7. júlí 2022 bar [X] (hér eftir kærandi), kt. […], fram kæru vegna ákvörðunar ársreikningaskrár hjá ríkisskattstjóra (hér eftir ársreikningaskrá) um að leggja stjórnvaldssekt á félagið þar sem ársreikningi fyrir reikningsárið 2020 hafi ekki verið skilað. 

Stjórnsýslukæran er byggð á 1. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga.

Kröfur

Þess er krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Málsatvik

Hinn 12. og 19. ágúst 2021 voru kæranda sendar rafrænar tilkynningar um að kæranda bæri að skila ársreikningi til opinberrar birtingar innan tilgreindra tímamarka en tilkynningarnar birtust á þjónustusíðu kæranda hjá ríkisskattstjóra.

Hinn 4. október 2021 var fésekt að fjárhæð kr. 600.000 lögð á kæranda þar sem ársreikningi þess fyrir reikningsárið 2020 hafði ekki verið skilað.

Kærandi skilaði inn ársreikningi til ársreikningaskrár vegna reikningsársins 2020 hinn […].

Sjónarmið kæranda

            Í kæru kemur fram að endurskoðandi kæranda hafi glímt við veikindi sökum aldurs og því hafi orðið tafir á skilum ársreiknings vegna reikningsársins 2020.  Er þess óskað að stjórnvaldssektin verði felld niður í ljósi aðstæðna.

Sjónarmið ársreikningaskrár

Í sektarákvörðun er m.a. fjallað um ákvæði 1. mgr. 109. gr. laga nr. 3/2006 um ársreikninga og lögskýringargögn þar að baki. Fram kemur að skylda til að skila ársreikningi samkvæmt framangreindu ákvæði nái til allra félaga sem falla undir lög um ársreikninga sama hvort þau höfðu starfsemi með höndum á árinu 2020 eða ekki. Í sektarákvörðun er einnig fjallað um sektarheimild skv. 120. gr. laga um ársreikninga og heimild til lækkunar sektarfjárhæðar ef ársreikningi er skilað innan tiltekinna tímamarka.

Forsendur og niðurstaða

I.

Stjórnsýslukæran barst ráðuneytinu eftir að kærufresti lauk eða þann 7. júlí 2022.

II.

Samkvæmt 1. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal kæra borin fram innan þriggja mánaða frá því að aðili máls var tilkynnt um stjórnvaldsákvörðun, nema lög mæli á annan veg. Samkvæmt 1. mgr. 28. gr. laganna skal vísa frá kæru sem berst að liðnum kærufresti þó er í 1. og 2. tölul. ákvæðisins að finna undantekningar þar frá. Samkvæmt 1. tölul. er má taka kæru til meðferðar eftir að kærufresti lýkur ef afsakanlegt er talið að kæran hafi ekki borist fyrr. Samkvæmt 2. tölul. má taka kæru til meðferðar eftir að kærufresti lýkur ef veigamiklar ástæður mæla með því að kæran verði tekin til meðferðar. Í 2. mgr. sömu greinar segir að kæru skuli þó ekki sinna ef meira en ár er liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila. Framangreindar undantekningar í 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga koma til skoðunar ef lægra stjórnvald hefur vanrækt að veita leiðbeiningar um kæruheimild eða veitt rangar eða ófullnægjandi upplýsingar. Við mat á því hvort skilyrði til þess að taka mál til meðferðar eftir að kærufresti líkur ber að líta til þess hvort aðilar að máli eru fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé svo væri rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum. Ef aðili er aðeins einn yrði mál frekar tekið til meðferðar.

Við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga um að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða að veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til meðferðar þarf m.a. að líta til þess hvort lægra stjórnvald hafi leiðbeint um kæruheimild og kærufrest, hagsmuna aðila máls, almannahagsmuna og hvort mál geti haft fordæmisgildi. Einnig þarf að líta til þess hvort aðilar að kærumáli séu fleiri en einn. Í máli því sem hér er til umfjöllunar er kærandi eini aðili málsins og kærandi hefur mikla hagsmuni af því að fá ákvörðun ársreikningaskrár endurskoðaða. Ráðuneytið telur því rétt eins og málið er vaxið að taka kæruna til meðferðar með vísan til 2. tölul. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga.

III.

Í 1. gr. laga um ársreikninga er að finna gildissvið laganna. Samkvæmt 1. tölul. 1. mgr. 1. gr. laganna gilda lögin m.a. um einkahlutafélög.

Gerðar voru breytingar á orðalagi ákvæðis 1. gr. laganna með lögum nr. 73/2016, um breytingu á lögum um ársreikninga, til þess að taka af allan vafa um að öllum félögum með takmarkaðri ábyrgð væri skylt að skila ársreikningi til opinberrar birtingar.

IV.

Samkvæmt 7. mgr. 3. gr. laga um ársreikninga er örfélögum, eins og þau eru skilgreind í a-lið 11. tölul. 2. mgr. laganna, heimilt að semja rekstraryfirlit og efnahagsyfirlit, byggð á skattframtali félagsins, í stað ársreiknings. Ársreikningaskrá skal gera örfélögum kleift, við rafræn skil til skrárinnar, að nota innsendar upplýsingar til ríkisskattstjóra til að semja rekstraryfirlitið og efnahagsyfirlitið. Í frumvarpi því er varð að lögum nr. 73/2016 segir að skil örfélaga samkvæmt ákvæðinu skuli haldast í hönd við skattskil.

Örfélag samkvæmt a-lið 11. tölul. 2. gr. laganna eru félag sem við uppgjörsdag fer ekki yfir mörkin á a.m.k. tveimur af þremur eftirfarandi viðmiðunum:

    1. heildareignum: 20.000.000 kr.,

    2. hreinni veltu: 40.000.000 kr.,

    3. meðalfjölda ársverka á fjárhagsárinu: 3.

Rétt er að taka fram að kærandi er örfélag í skilningi laga um ársreikninga.

Ákvæði 7. mgr. 3. gr. laga um ársreikninga kom nýtt inn með lögum nr. 73/2016 um breytingu á lögum um ársreikninga en ákvæðinu er ætlað að létta stjórnsýslubyrðum af félögum undir tilteknum stærðarmörkum, þ.e. örfélögum eins og þau eru skilgreind í lögunum, með þvi að gera þeim kleift að skila inn styttri útgáfu af ársreikningi byggðum á upplýsingum í skattframtali félagins með því að haka í sérstakan reit á skattframtali. 

V.

Samkvæmt 1. mgr. 109. gr. laga um ársreikninga skal félag skv. 1. gr. laganna senda ársreikningaskrá ársreikning sinn, ásamt áritun endurskoðenda eða undirritun skoðunarmanna og upplýsingum um hvenær ársreikningurinn var samþykktur, eigi síðar en mánuði eftir samþykkt ársreiknings og samstæðureiknings, ef við á, en þó eigi síðar en átta mánuðum eftir lok reikningsárs.

Samkvæmt 2. mgr. 109. gr. laganna er örfélögum sem skv. 3. gr. laganna er heimilt að skila rekstraryfirliti og efnahagsyfirliti byggðum á skattframtali félagsins slíkum ársreikningi innan þess frests sem ríkisskattstjóri veitir skattaðilum til að skila framtölum sínum, sbr. ákvæði 2. mgr. 93. gr. laga um tekjuskatt, nr. 90/2003.

VI.

Samkvæmt 1. mgr. 120. gr. laga um ársreikninga skal ársreikningaskrá leggja stjórnvaldssektir að fjárhæð 600.000 kr. á þau félög sem vanrækja að skila ársreikningi eða samstæðureikningi til opinberrar birtingar innan frests sem kveðið er á um í 109. gr. laganna. Skal ársreikningaskrá jafnframt krefjast úrbóta.

Samkvæmt 2. mgr. 120. gr. laga um ársreikninga skal lækka sektarfjárhæðina um 90% ef úrbætur eru gerðar innan 30 daga frá tilkynningu um álagningu stjórnvaldssektar. Ef úrbætur eru gerðar innan tveggja mánaða frá tilkynningu sektarfjárhæðar skal lækka sektarfjárhæðina um 60% og ef úrbætur eru gerðar innan þriggja mánaða frá tilkynningu sektarfjárhæðar skal lækka sektarfjárhæðina um 40%.

VII.

Kærandi er einkahlutafélag og fellur sem slíkt undir ákvæði laga um ársreikninga, m.a. ákvæði 109. gr. laganna um skil ársreikninga til ársreikningaskrár til opinberrar birtingar. Ljóst er að kæranda bar að skila ársreikningi vegna reikningsársins 2020 innan þess frests sem kveðið er á um í 2. mgr. 109. gr. laga um ársreikninga. Ársreikningaskrá lagði stjórnvaldssekt á kæranda að fjárhæð 600.000 kr. þann 4. október 2021 og skoraði á kæranda að skila ársreikningi félagsins vegna reikningársins 2020 sem allra fyrst. Kærandi skilaði ársreikningnum þann […].

Eins og að framan greinir voru gerðar breytingar á orðalagi 1. gr. laga um ársreikninga á árinu 2016 en breytingin gerði það að verkum að öll félög á tilteknu félagaformi, m.a. öll einkahlutahlutafélög, féllu undir gildissvið laganna. Fyrir breytinguna hafði skv. úrskurði yfirskattanefndar ekki hvílt lagaskylda á einkahlutafélögum sem ekki höfðu haft með höndum starfsemi á því reikningsári sem um ræddi að senda ársreikningaskrá ársreikning sinn til opinberrar birtingar þar sem þau voru ekki talin stunda atvinnurekstur í skilningi 3. tölul. 1. mgr. 1. gr. laganna.

Eftir lagabreytinguna ber þeim félögum sem lög um ársreikninga taka til, m.a. öllum einkahlutafélögum, hvort sem þau hafa með höndum starfsemi á viðkomandi reikningsári eða ekki, að skila ársreikningi til ársreikningaskrár til opinberrar birtingar.

VIII.

Svo sem kveðið er á um í 7. mgr. 3. gr. og 2. mgr. 109. gr. laga um ársreikninga er örfélögum í skilningi laganna heimilt að skila rekstraryfirliti og efnahagsyfirliti byggðu á skattframtali félagsins til ársreikningaskrár innan þess frests sem ríkisskattstjóri veitir skattaðilum til að skila framtölum sínum, sbr. ákvæði 2. mgr. 93. gr. laga um tekjuskatt, nr. 90/2003.

IX.

Ráðuneytið lítur það alvarlegum augum að félög sem falla undir ákvæði laga um ársreikninga skili ársreikningum ekki innan þeirra tímamarka sem kveðið er á um í lögunum. Þrátt fyrir það telur ráðuneytið rétt að horft sé til þess að í málinu að tafir þær er urðu á ársreikningsskilum megi rekja til þess að endurskoðandi kæranda hafi glímt við veikindi. Ráðuneytið telur að líta beri til þessa, sem og þess að kærandi hefur þegar skilað ársreikningi vegna reikningsársins 2020 til ársreikningaskrár. Sé litið til allra þessara þátta er það niðurstaða ráðuneytisins í málinu að fella úr gildi ákvörðun ársreikningaskrár frá 4. október 2021 um að leggja á kæranda sekt vegna síðbúinna skila ársreiknings vegna reikningsársins 2020.

Rétt er að ítreka að ráðuneytið lítur það alvarlegum augum að félög sem falla undir ákvæði laga um ársreikninga skili ársreikningum ekki innan þeirra tímamarka sem kveðið er á um í lögunum. Niðurstaða ráðuneytisins í máli þessu byggir á því að tafir þær er urðu á ársreikningsskilum megi rekja til veikinda endurskoðanda kæranda. Niðurstaðan breytir þó í engu þeirri skyldu kæranda að skila ársreikningi til ársreikningaskrár innan þeirra tímamarka sem kveðið er á um í lögunum.

Með vísan til þess sem að framan greinir er það niðurstaða ráðuneytisins í málinu að fella úr gildi ákvörðun ársreikningaskrár frá 4. október 2021 um að leggja á kæranda sekt vegna síðbúinna skila ársreiknings vegna reikningsársins 2020.

Beðist er velvirðingar á þeim töfum sem hafa orðið á uppkvaðningu þessa úrskurðar en þær má rekja til mikilla anna ráðuneytinu.

Úrskurðarorð

Ákvörðun ársreikningaskrár ríkisskattstjóra, dags. 4. október 2021, um að leggja á sekt vegna síðbúinna skila ársreiknings einkahlutafélagsins [X] vegna reikningársins 2020, er hér með felld úr gildi.