Sveitarfélagið Árborg - Málsmeðferð skipulags- og byggingarnefndar, framsending
Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála
9. júní 2006
FEL06050051
Skúlagötu 21
101 Reykjavík
Félagsmálaráðuneytinu hefur borist stjórnsýslukæra frá Óskari Sigurðssyni hrl. f.h.
umbjóðenda hans, dags. 23. maí 2006, þar sem kærð er sú ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar
sem tekin var á fundi bæjarstjórnar þann 10. maí 2006 að staðfesta fundargerð skipulags- og
byggingarnefndar frá 9. sama mánaðar þar sem samþykkt var deiliskipulag fyrir Austurveg 51–
59, Selfossi.
Í kærunni kemur fram að lögmaður kærenda telur félagsmálaráðuneyti bært til að fjalla um
málið sem snýr að því að málsmeðferð hafi verið verulega áfátt og brotið hafi verið gegn
stjórnsýslulögum og meginreglum stjórnsýsluréttar við afgreiðslu málsins. Er þar vísað til þess
að ákvæði 8. gr. skipulags- og byggingarlaga, nr. 73/1997, um að unnt sé að skjóta til
úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála ágreiningi um skipulags- og byggingarmála,
komi ekki í veg fyrir að félagsmálaráðuneytið fjalli um málið og taki það til athugunar, sem og
kröfugerð kærenda, út frá sjónarmiðum þeirra um brot gegn stjórnsýslulögum og meginreglum
stjórnsýsluréttar, sbr. 103. gr. sveitarstjórnarlaga, nr. 45/1998. Samkvæmt því sjónarmiði telji
kærendur að félagsmálaráðuneytið geti tekið til athugunar meðferð málsins og hvort brotið hafi
verið gegn stjórnsýslulögum, þar á meðal hæfisreglu laganna, rannsóknarreglu, reglunni um
meðalhóf og lögmætisreglu stjórnsýslulaga. Óumdeilt sé að kærendur hafi nægjanlegra
hagsmuna að gæta og hafi beina hagsmuni af úrlausn málsins.
Af þessu tilefni tekur ráðuneytið eftirfarandi fram:
Í erindi kærenda eru málsástæður greindar í fjóra þætti. Mun ráðuneytið fjalla um þá í þeirri
röð sem fram koma í kæru:
1. Vanhæfi sérfræðinga sem kvaddir voru til aðstoðar.
Um er að ræða ólögbundna álitsumleitan. Við álitaefnið reynir á skýringu á 4. gr.
stjórnsýslulaga þar sem segir að sá sem er vanhæfur til meðferðar máls megi ekki taka þátt í
undirbúningi þess. Það þýðir að þeir sem veita umsögn eða álit um mál verða að uppfylla
sérstakar hæfisreglur stjórnsýslulaga. Hæfisreglur stjórnvalda geta tekið til samninga við
einkaréttarlegt fyrirtæki, eins og lögmannsstofu, um að veita stjórnvaldi sérfræðilega aðstoð
við undirbúning máls. Verða þeir starfsmenn sem að málinu koma að uppfylla sérstakar
hæfisreglur, sbr. 2. og 3. mgr. 1. gr., sbr. 1. mgr. 4. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993.
Ráðuneytið telur að athugunarefnið í máli þessu um vanhæfi álitsgjafa sé það sértækt að það
falli með beinum hætti undir vanhæfisákvæði stjórnsýslulaga um sérstakt vanhæfi.
Athugunarefnið tekur einungis til mats á því með hverjum hætti álitsgjafar komi að kæruefninu
um deiliskipulag og undirbúning þess. Við það mat reynir á skýringu á 4. gr. stjórnsýslulaga
sem er sérákvæði um sérstakt vanhæfi vegna undirbúnings máls.
Með hliðsjón af framansögðu telur ráðuneytið að mat á vanhæfi álitsgjafa í máli þessu falli
eingöngu undir vanhæfisákvæði stjórnsýslulaga, en ekki öðrum þræði undir ákvæði 19. gr.
sveitarstjórnarlaga sem kveður á um vanhæfi sveitarstjórnarmanna. Breytir þar engu þótt
ákvæði 19. gr. sveitarstjórnarlaga taki jafnframt til nefndarmanna sveitarstjórna, starfsmanna
og álitsgjafa eftir því sem við á. Jafnframt breytir það ekki niðurstöðu ráðuneytisins um þetta
atriði þótt ljóst sé að við skýringu á hæfisákvæði 19. gr. sveitarstjórnarlaga geti jafnframt reynt
á hæfisákvæði stjórnsýslulaga, ákvæði 19. gr. til fyllingar. Í máli þessu telur ráðuneytið á hinn
bóginn að vanhæfisákvæði stjórnsýslulaga eigi ein við. Mat á vanhæfi álitsgjafa heyri því undir
úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála, samanber einkum 6. mgr. 8. gr. laga nr. 73/1997,
en þar er með beinum hætti vísað til stjórnsýslulaga hvað málsmeðferð við skipulagsmál
varðar.
2. Rannsóknarskylda. Málið ekki nægjanlega upplýst.
Málsástæða þessi tengist því að leitað var utanaðkomandi álits í málinu og að farið var eftir
því. Það þýddi að mati kærenda að málið hafi ekki verið nægilega rannsakað skv. 10. gr.
stjórnsýslulaga. Inn í þá málsástæðu fléttast síðan það sjónarmið kærenda að meðalhófsreglu
12. gr. stjórnsýslulaga hafi ekki verið gætt því þar sem farið var eftir álitinu hafi ekki verið
kannað hvort aðrar leiðir væru færar en að byggja sex hæða blokk.
Ráðuneytið telur málsástæðu þessa tengjast svo mjög því sértæka efni sem málið snýst um, þ.e.
samþykkt deiliskipulags fyrir Austurveg 51–59, Selfossi, að mat á rannsóknarskyldu
stjórnvalds samkvæmt stjórnsýslulögum verði best unnið innan málaflokks skipulags- og
byggingarmála. Úrlausnarnefnið eigi því heima hjá úrskurðarnefnd skipulags- og
byggingarmála, sbr. 8. gr. laga nr. 73/1997, samanber einkum 6. mgr. 8. gr. laganna.
3. Brot gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttar.
Kærendur byggja kæru sína einnig á því að skipulags- og byggingarnefnd, sem og bæjarstjórn,
hafi við afgreiðslu málsins brotið gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttar. Skýring á því
sjónarmiði er sú að félagið Fossafl ehf. hafi ritað undir yfirlýsingu þess efnis að það tæki á sig
alla ábyrgð og beri kostnað vegna hugsanlegra krafna og tjóns nágranna. Slík afgreiðsla eða
skilyrði eigi sér ekki stoð í skipulags- og byggingarlögum.
Ráðuneytið telur að það athugunarefni, hvort nefnd sveitarstjórnar og bæjarstjórn sé heimilt að
gera framangreindan samning við einkaaðila, feli út af fyrir sig í sér sveitarstjórnarmálefni sem
talist geti til vafaatriðis sem upp geti komið við framkvæmd sveitarstjórnarmála og sem slíkt
kæranlegt til félagsmálaráðuneytisins, sbr. 103. gr. sveitarstjórnarlaga. Þar sem
stjórnsýslukæran hins vegar byggir á því að gerð samningsins og skilyrði í honum eigi sér ekki
stoð í skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, telur ráðuneytið rétt að úrskurðarnefnd
skipulags- og byggingarmála fjalli jafnframt sérstaklega um þetta atriði. Telji kærendur tilefni
til þess að skoða þetta atriði enn frekar þegar úrskurður úrskurðarnefndar skipulags- og
byggingarmála liggur fyrir mun félagsmálaráðuneytið taka hið afmarkaða kæruefni til
sérstakrar umfjöllunar.
Í þessu sambandi vill ráðuneytið þó taka fram að það lítur svo á að samningur á milli
sveitarstjórnar og félags, á borð við þann sem gerður var í máli þessu, geti út af fyrir sig verið
gildur milli þeirra tveggja. Á hinn bóginn telur ráðuneytið það vera úrlausnarefni dómstóla ef á
það reynir að samningur firri sveitarfélag ábyrgð gagnvart íbúum sveitarfélagsins.
Með hliðsjón af framangreindu telur ráðuneytið að það sé úrlausnarefni dómstóla komi til þess
að skera þurfi úr um ábyrgð sveitarfélagsins gagnvart íbúum í þessu sambandi.
4. Íbúar áttu ekki aðgang að fundi skipulags og byggingarnefndar.
Bent skal á að skv. 46. gr. sveitarstjórnarlaga, nr. 45/1998, skulu fundir nefnda að jafnaði
haldnir fyrir luktum dyrum. Sams konar ákvæði er að finna í 52. gr. samþykktar um stjórn
Sveitarfélagsins Árborgar og fundarsköp bæjarstjórnar, dags. 17. desember 2000.
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og með vísan til 2. mgr. 7. gr. stjórnsýslulaga,
nr. 37/1993, framsendist málið úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála.
Meðfylgjandi eru gögn málsins.
Fyrir hönd ráðherra
Ragnhildur Arnljótsdóttir (sign.)
Þorgerður Benediktsdóttir (sign.)
9. júní 2006 - Sveitarfélagið Árborg - Málsmeðferð skipulags- og byggingarnefndar, framsending (PDF)