Greiðsluafkoma ríkissjóðs janúar-júní 2003. Greinargerð: 24. júlí 2003.
Nú liggja fyrir tölur um greiðsluafkomu ríkissjóðs á fyrri hluta ársins. Þessar tölur sýna sjóðhreyfingar og eru því ekki samanburðarhæfar við ríkisreikning eða fjárlög ársins sem eru sett fram á rekstrargrunni.
Helstu niðurstöður. Meginniðurstöður þessa hálfsársuppgjörs eru eftirfarandi: Tekjur ríkissjóðs hækka um rúma 17 milljarða króna milli ára á sama tíma og útgjöld ríkissjóðs hækka um tæplega 7 milljarða. Á tekjuhlið munar mestu um að að tekjur af sölu eigna hækkuðu um rúmlega 11 milljarða króna á milli ára. Auk þess eru vaxandi umsvif í efnahagslífinu smám saman að skila sér í auknum skatttekjum þrátt fyrir ákvarðanir stjórnvalda um verulega lækkun tekju- og eignarskatta einstaklinga og fyrirtækja á árunum 2002-2003. Á gjaldahlið munar mestu um auknar greiðslur til heilbrigðis-, trygginga- og menntamála. Á móti vega minni vaxtagreiðslur vegna niðurgreiðslu skulda ríkissjóðs að undanförnu.
Þessar tölur renna stoðum undir spá fjármálaráðuneytisins frá því í apríl sl. um að íslenskt efnahagslíf sé að taka við sér eftir skammvinna lægð og að framundan sé tímabil aukins hagvaxtar.
Greiðsluafkoma. Tekjujöfnuður ríkissjóðs á fyrri helmingi ársins 2003 var jákvæður um 2,9 milljarða króna samanborið við 7,7 milljarða neikvæða stöðu á sama tíma í fyrra. Handbært fé frá rekstri var hins vegar neikvætt um 9,2 milljarða króna í ár samanborðið við 7,7 milljarða neikvæða stöðu í fyrra. Fjármunahreyfingar voru jákvæðar um 17,6 milljarða króna í ár sem er 14,2 milljörðum betri staða en í fyrra. Jákvæðari staða skýrist nær alfarið af sölu á hlutabréfum ríkisins í Landsbanka Íslands, Búnaðarbanka Íslands og Íslenskum aðalverktökum. Þessi þróun hefur skilað sér í viðsnúningi á stöðu ríkissjóðs þar sem hreinn lánsfjárjöfnuður ríkissjóðs reyndist jákvæður um 8,4 milljarða króna á fyrstu sex mánuðum ársins 2003 samanborið við neikvæða stöðu sem nam 4,3 milljörðum króna á sama tíma í fyrra.
Tekjur. Heildartekjur ríkissjóðs námu tæplega 131 milljarði króna og hækkuðu um tæpa 17 milljarða frá sama tíma í fyrra eða um 15,3%. Þessi hækkun stafar fyrst og fremst af auknum tekjum af sölu hlutabréfa ríkisins. Skatttekjur ríkissjóðs námu 108S milljarði króna eða um 4,1% meira en á sama tíma í fyrra. Á sama tíma hækkaði almennt verðlag um tæplega 2% þannig að raunhækkun skatttekna ríkissjóðs nemur um 2,2% milli ára. Hér þarf hins vegar að hafa í huga að á þessum tíma voru skattar lækkaðir verulega. Eignarskattar einstaklinga og fyrirtækja voru lækkaðir um meira en helming og tekjuskattar fyrirtækja um 40%. Á móti vegur hækkun tryggingagjalds. Sé leiðrétt fyrir áhrifum þessara skattalækkana fæst sú niðurstaða að skatttekjur ríkissjóðs hafi hækkað um allt að 5% að raungildi milli ára. Þessar tölur benda til þess að botni hagsveiflunnar hafi verið náð um eða upp úr miðju síðasta ári og almenn umsvif í efnahagslífinu hafi eftir það smám saman farið vaxandi.
Af einstökum tekjustofnum má nefna að innheimtir tekjuskattar einstaklinga jukust um 3,7% frá því í fyrra. Þessi aukning stafar fyrst og fremst af hækkun tekna einstaklinga. Innheimta tryggingargjalda jókst mun meira eða um 8,3% á milli ára. Hér gætir auk launahækkunar áhrifa hækkunar gjaldsins um S% til þess að fjármagna hluta af fyrrnefndri lækkun tekjuskattshlutfalls fyrirtækja. Til samanburðar má nefna að launavísitalan hækkaði um 5,6% á sama tíma. Innheimta tekjuskatts fyrirtækja og eignarskatta dregst hins vegar mikið saman vegna fyrrnefndrar lækkunar. Innheimta veltuskatta ríkissjóðs hækkaði um 9,3% á milli ára eða sem nemur 7,3% að raungildi. Þar munar mestu um 8,4% meiri innheimtu tekna af virðisaukaskatti eða sem nemur 6,4% að raungildi. Innheimta virðisaukaskatts hefur smám saman tekið við sér eftir mikinn samdrátt á árinu 2001 og fram á mitt ár 2002. Af öðrum óbeinum sköttum má nefna að talsverð aukning var í innheimtu vörugjalda af ökutækjum sem stafar fyrst og fremst af auknum innflutningi bifreiða á fyrri hluta ársins. Mesta breytingin var hins vegar sú að tekjur af sölu eigna hækkuðu um rúmlega 11 milljarða króna milli ára.
Gjöld. Greidd gjöld nema 127,7 milljörðum króna og hækka um 6,7 milljarða milli ára. Hækkunin skýrist að mestu af greiðslum til heilbrigðsmála, almannatrygginga og vegagerðar. Greiðslur til sjúkrahúsa og öldrunarstofnana hækka um 2,6 milljarða, lífeyristryggingar og atvinnuleysisbætur hækka samtals um 2,4 milljarða og sjúkratryggingar um 800 m.kr. Þá hækka greiðslur til Vegagerðar um 1,1 milljarð króna. Á móti vegur að vaxtagreiðslur lækka um 2,9 milljarða milli ára, einkum þar sem stór flokkur spariskírteina var á gjalddaga í apríl 2002. Greiðslur til framhaldsskóla og háskóla hækka samtals um rúmar 800 m.kr. Aðrar breytingar milli ára eru minni.
|
Greiðsluafkoma ríkissjóðs janúar-júní (Í milljónum króna) | |||||
 |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
| Innheimtar tekjur.................................. |
90.554 |
100.720 |
107.929 |
113.244 |
130.556 |
| - Söluhagn. af hlutabr. og eignahl… |
-395 |
0 |
3 |
-39 |
-12.059 |
| Greidd gjöld.......................................... |
81.929 |
90.079 |
109.578 |
120.944 |
127.670 |
| Handbært fé frá rekstri..................... |
8.230 |
10.641 |
-1.646 |
-7.739 |
-9.172 |
|
|
|
|
|
|
| Fjármunahreyfingar............................ |
-2.702 |
2.523 |
-2.018 |
3.395 |
17.596 |
|
|
|
|
|
|
| Hreinn lánsfjárjöfnuður.................... |
5.529 |
13.165 |
-3.669 |
-4.343 |
8.424 |
|
|
|
|
|
|
| Afborganir lána................................. |
-18.063 |
-20.556 |
-21.982 |
-19.484 |
-17.952 |
| Innanlands...................................... |
-8.392 |
-11.748 |
-7.229 |
-9.344 |
-5.544 |
| Erlendis........................................... |
-9.671 |
-8.808 |
-14.753 |
-10.140 |
-12.408 |
|
|
|
|
|
|
| Greiðslur til LSR og LH.................... |
-1.084 |
-3.000 |
-7.500 |
-4.500 |
-3.750 |
|
|
|
|
|
|
| Lánsfjárjöfnuður. brúttó.................. |
-13.619 |
-10.390 |
-33.152 |
-28.328 |
-13.279 |
|
|
|
|
|
|
| Lántökur.............................................. |
8.646 |
9.473 |
31.359 |
24.892 |
14.038 |
| Innanlands....................................... |
-484 |
2.100 |
10.537 |
6.937 |
12.661 |
| Erlendis............................................ |
9.130 |
7.373 |
20.822 |
17.955 |
1.377 |
|
|
|
|
|
|
| Greiðsluafkoma ríkissjóðs............. |
-4.972 |
-919 |
-1.792 |
-3.435 |
760 |
|
Tekjur ríkissjóðs janúar-júní (Í milljónum króna) | |||||||
|
|
|
|
Breyting frá fyrra ári. % | |||
|
2001 |
2002 |
2003 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
| Skatttekjur í heild............................... |
99.850 |
104.303 |
108.589 |
12,9 |
5,0 |
4,5 |
4,1 |
| Skattar á tekjur og hagnað............. |
34.539 |
35.990 |
35.682 |
21,7 |
16,4 |
4,2 |
-0,9 |
| Tekjuskattur einstaklinga................. |
23.671 |
26.784 |
27.772 |
14,9 |
13,4 |
13,2 |
3,7 |
| Tekjuskattur lögaðila....................... |
5.981 |
3.519 |
2.157 |
29,8 |
19,4 |
-41,2 |
-38,7 |
| Skattur á fjármagnstekjur................ |
4.887 |
5.687 |
5.753 |
56,4 |
27,4 |
16,4 |
1,2 |
| Tryggingagjöld................................. |
10.026 |
11.059 |
11.973 |
7,3 |
8,1 |
10,3 |
8,3 |
| Eignarskattar.................................... |
5.219 |
5.099 |
4.050 |
13,5 |
14,3 |
-2,3 |
-20,6 |
| Skattar á vöru og þjónustu.............. |
49.775 |
51.840 |
56.668 |
9,0 |
-3,5 |
4,1 |
9,3 |
| Virðisaukaskattur............................. |
32.559 |
35.072 |
38.017 |
11,6 |
-3,1 |
7,7 |
8,4 |
| Aðrir óbeinir skattar.......................... |
17.218 |
16.766 |
18.983 |
4,8 |
-4,1 |
-2,6 |
13,2 |
| Þar af: | |
|
|
|
|
|
|
| Vörugjöld af ökutækjum................ |
1.718 |
1.424 |
2.082 |
-11,4 |
-34,7 |
-17,1 |
46,2 |
| Vörugjöld af bensíni...................... |
3.572 |
3.494 |
3.475 |
22,8 |
-7,0 |
-2,2 |
-0,5 |
| Þungaskattur................................. |
2.079 |
1.953 |
1.625 |
18,2 |
9,9 |
-6,1 |
-16,8 |
| Áfengisgjald og tóbaksgjald.......... |
3.868 |
3.945 |
5.686 |
5,9 |
-8,1 |
2,0 |
44,1 |
| Annað............................................ |
5.981 |
5.950 |
6.115 |
-2,0 |
9,6 |
-0,5 |
2,8 |
| Aðrir skattar........................................ |
291 |
315 |
216 |
71,1 |
30,8 |
8,2 |
-31,4 |
| Aðrar tekjur......................................... |
8.077 |
8.941 |
21.967 |
-8,6 |
24,9 |
10,7 |
145,7 |
| Tekjur alls........................................... |
107.929 |
113.244 |
130.556 |
11,2 |
6,2 |
4,9 |
15,3 |
|
Gjöld ríkissjóðs janúar-júní (Í milljónum króna) | |||||||
|
|
|
|
Breyting frá fyrra ári. % | |||
|
2001 |
2002 |
2003 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
| Almenn mál........................................ |
11.149 |
12.973 |
13.301 |
19,3 |
1,7 |
16,4 |
2,5 |
| Almenn opinber mál......................... |
6.049 |
7.393 |
7.343 |
19,6 |
-1,1 |
22,2 |
-0,7 |
| Löggæsla og öryggismál.................. |
5.102 |
5.580 |
5.958 |
19,0 |
5,2 |
9,3 |
6,8 |
| Félagsmál.......................................... |
64.116 |
71.858 |
79.407 |
5,5 |
20,5 |
12,1 |
10,5 |
| Þar af: Fræðslu- og menningarmál..... |
14.850 |
16.609 |
17.785 |
7,6 |
15,8 |
11,8 |
7,1 |
| Heilbrigðismál.......................... |
26.476 |
30.140 |
33.830 |
6,8 |
19,4 |
13,8 |
12,2 |
| Almannatryggingamál.............. |
19.144 |
20.799 |
23.200 |
0,8 |
27,4 |
8,6 |
11,5 |
| Atvinnumál........................................ |
16.636 |
17.244 |
18.092 |
5,0 |
23,5 |
3,6 |
4,9 |
| Þar af: Landbúnaðarmál..................... |
5.734 |
5.564 |
5.646 |
1,6 |
27,5 |
-3,0 |
1,5 |
| Samgöngumál.......................... |
6.535 |
7.153 |
7.680 |
7,0 |
25,1 |
9,5 |
7,4 |
| Vaxtagreiðslur................................... |
12.341 |
13.287 |
10.365 |
30,4 |
37,7 |
7,7 |
-22,0 |
| Aðrar greiðslur.................................. |
5.335 |
5.582 |
6.504 |
33,8 |
53,0 |
4,6 |
16,5 |
| Greiðslur alls..................................... |
109.578 |
120.944 |
127.670 |
9,9 |
21,6 |
10,4 |
5,6 |