Hvalveiðar í vísindaskyni

Hvalveiðar í vísindaskyni

Hvalarannsóknaáætlun Hafrannsóknastofnunarinnar var lögð fyrir vísindanefnd Alþjóðahvalveiðiráðsins árið 2003 í samræmi við reglur ráðsins. Áætlunin gerir ráð fyrir því að 200 hrefnur, 200 langreyðar og 100 sandreyðar verði veiddar á rannsóknatímabilinu.

Sumarið 2003 hófst framkvæmd hrefnuhluta áætlunarinnar, en ekki hefur enn verið ákveðið að hefja framkvæmd langreyðar- eða sandreyðarhlutans. Upphaflega áætlunin gerði ráð fyrir að sýnatakan færi fram á tveim árum en ákveðið var að fara hægar í sakirnar. Þannig voru 37 hrefnur teknar árið 2003, 25 hrefnur voru teknar árið 2004 og 39 hrefnur í fyrra. Rannsóknaáætlunin er þó að öðru leyti óbreytt þar sem gert er ráð fyrir að sýnum úr 200 hrefnum verði safnað á rannsóknatímabilinu og dreifing sýnatökunnar er í samræmi við upphaflega áætlun.

Við framkvæmd rannsóknaáætlunarinnar á þessu sumri hafa verið veiddar alls 50 hrefnur en ákveðið hefur verið að bæta við allt að 10 hrefnum í ágústmánuði. Þar með er lokið öllum sýnatökum sem áætlaðar voru síðsumars og því unnt að ljúka verkefninu á fyrri hluta sumarsins 2007. Með þessari skipulagsbreytingu gefst vísindamönnum betra tóm til skipulagningar og framkvæmdar á víðtækum hvalatalningum sem fyrirhugaðar eru sumarið 2007. Því verða gefin út leyfi fyrir því að veiddar verði allt að 10 hrefnur það sem eftir er ágústmánaðar og mun þá verða lokið við veiðar á 161 hrefnu af þeim 200 sem áætlunin gerir ráð fyrir. Veiðunum verður stjórnað af Hafrannsóknastofnuninni.

Umræddar veiðar eru í samræmi við stofnsamning Alþjóðahvalveiðráðsins og með þeim er vilji Alþingis framkvæmdur, sbr. ályktun Alþingis frá 10. mars 1999.

Samkvæmt 8. gr. stofnsamnings Alþjóðahvalveiðiráðsins fylgir réttinum til að stunda hvalveiðar í vísindaskyni sú skuldbinding að nýta afurðir hvalanna sem eru veiddir. Afurðir þeirra hrefna sem verða veiddar í ár verða nýttar eftir því sem hægt er en slíkt tíðkast almennt með þær afurðir sem falla til við rannsóknastarfsemi Hafrannsóknastofnunarinnar.

Vísbendingar eru um að stærð hrefnustofnsins geti haft veruleg áhrif á afrakstursgetu nytjafiska, þ.m.t. þorsks, en mikil óvissa er um þessi áhrif, einkum vegna skorts á gögnum um fæðusamsetningu hrefnu hér við land. Meginmarkmið þessara rannsókna Hafrannsóknastofnunarinnar er að kanna betur hlutverk hrefnu í vistkerfi hafsins í kringum Ísland. Ljóst er að ýmsir nytjafiskar eru hluti af fæðu hrefnu, en samspil fiskstofna og hrefnu í vistkerfinu er lítt þekkt. Í ljósi mikilvægis sjávarútvegs fyrir Ísland og í samræmi við vistfræðilega nálgun í nýtingu og verndun auðlinda hafsins er nauðsynlegt að hafa góðar vísindalegar upplýsingar um vistfræðilegt samspil hrefnu og annarra nytjastofna sjávar. Slíkar upplýsingar eru forsenda þess að geta sett hrefnu með fullnægjandi hætti inn í fjölstofnalíkön til að kanna hugsanleg áhrif hennar á afrakstur nytjastofna. Hrefnurannsóknirnar hafa jafnframt önnur markmið, sem m.a. tengjast líffræði, mengun, erfðafræði, orkubúskap, meinafræði og sníkjudýrafræði. Nánari upplýsingar um rannsóknirnar er að finna á heimasíðu Hafrannsóknastofnunarinnar www.hafro.is.

Sjávarútvegsráðuneytinu, 15. ágúst 2006.