Um aðgerðir stjórnvalda

Úr Vefriti fjármálaráðuneytisins 20. ágúst 2009 - þú getur gerst áskrifandi að vefritinu.

Í grein „Ísland mun sigrast á erfiðleikum sínum” sem Steingrímur J. Sigfússon, fjármálaráðherra skrifaði í Fréttablaðið 14. ágúst sl. benti hann á að afleiðingar banka- og fjármálahrunsins eru smátt og smátt að koma betur í ljós.

Samfélagið allt hefur orðið fyrir miklu tjóni og þörf er á að axla miklar skuldabyrðar. Um leið er mikilvægt að tapa ekki trúnni á framtíðina. Íslenskt samfélag hefur alla burði til þess að sigrast á erfiðleikunum þótt miklir séu og með samstöðu getum við farið í gegnum erfiðleikana og komið íslensku samfélagi á braut uppbyggingar og framfararsóknar.

Til einföldunar má skipta undanförnum mánuðum, misserum og árum upp í fjögur tímabil:

1) Aðdraganda hrunsins, segjum frá og með árinu 2002 þegar bankarnir voru einkavæddir og til og með októberbyrjunar 2008.

2) Tímabil áfallsins sem kom í kjölfarið og lýkur með stjórnarskiptum 1. febrúar 2009.

3) Millibilsástandið sem minnihlutastjórnin glímdi við og fól í sér fjölþættar stuðningsaðgerðir til þess að verja samfélagið og búa sem best undir kosningar í lok apríl. 4) Að lokum er það tímabil beinna aðgerða og endurreisnar frá og með stjórnarskiptum í maí. Á þeim tíma hefur margt áunnist og er ástæða til að stalda við nokkur atriði:

• Víðtækar tekjuöflunar- og sparnaðaraðgerðir upp á samtals liðlega 20 milljarða króna til að aðlaga rekstur ríkissjóðs að gjörbreyttum veruleika strax í maí og júní. Í júní var kynnt áætlun um jöfnuð í rekstri ríkissjóðs á árunum 2009 til 2013 og skýrsla lögð fyrir Alþingi ásamt áætlun um tekjuöflun og sparnað fyrir árið 2010 og ramma fyrir árin þar á eftir.
• Stöðugleikasáttmáli sem er mikilvægur til að tryggja samhæft fram lag ríkisins, sveitarfélaganna, aðila vinnumarkaðarins, Bændasamtakanna og fleiri til endurreisnarstarfsins.
• Samningar íslenskra stjórnvalda við bresk og hollensk stjórnvöld í byrjun júní leiddi Icesave-deiluna til lykta á þann hátt sem Alþingi fól framkvæmdavaldinu í desember. Alþingi er nú með þetta erfiða mál til umfjöllunar.
• Gengið var frá samningum við Norðurlöndin fjögur í byrjun júlí um gjaldeyrislán til þess að byggja upp gjaldeyrisvaraforða Seðlabankans.
• Tímamótaárangur náðist með samkomulagi stjórnvalda við skila nefndir gömlu bankanna þriggja sem kynnt var 20. júlí. Einnig er unnið að endurskipulagningu sparisjóðakerfisins.
• Í lok júlí höfðu stjórnvöld uppfyllt öll skilyrði sem snéru að fyrstu endurskoðun stjórnar AGS á áætluninni. Þrátt fyrir það ákvað AGS að fresta endurskoðuninni og voru það vonbrigði, en öllum má vera ljóst að Icesave-málið var meginorsök frestunarinnar.
• Ríkisstjórnin hefur ítrekað aukið fjárframlög til embættis sérstaks saksóknara og rannsóknar hans. Þá hafa aðgerðir á vegum skattyfirvalda verðið efldar, m.a. með frumvarpi um heimild til skattrannsóknarstjóra til að kyrrsetja eignir.
• Helstu eftirlitsstofnanir fjármálakerfisins, Seðlabankinn og Fjármálaeftirlitið, hafa fengið nýja yfirstjórn og þær verið efldar.

Fjölmargt annað, sem of langt mál væri að telja upp, hefur verið gert en nefna má mótun eigendastefnu og ákvörðun um fyrirkomulag eignarhalds ríkisins á fjármálafyrirtækjum, stofnun bankasýslu og eignarumsýslufélags.

Þá er bent á að Ísland er ríkt og þróað samfélag með öfluga innviði og gott mennta- og heilbrigðiskerfi. Þá eigum við sterkar útflutnings-greinar sem njóta nú góðs af gengi krónunnar. Seðlabankinn áætlar að heildarskuldir þjóðarbúsins erlendis muni nema um tvöfaldri landsframleiðslu í lok þessa árs. Ef einungis eru teknar eignir og skuldir ríkissjóðs fyrir árið 2009 eru hreinar skuldir um 40% af landsframleiðslu og er gert ráð fyrir að þær muni lækka jafnt og þétt.