Nr. 26/2010 - Tillaga formanns og varaformanns Alþjóðahvalveiðiráðsins

Á ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðsins á Madeira síðastliðið sumar var hópi tólf ríkja falið að leita málamiðlunarsamkomulags innan ráðsins en það hefur verið nánast óstarfhæft á undanförnum árum vegna togstreitu milli ríkja sem hlynnt eru sjálfbærum hvalveiðum og ríkja sem eru andvíg hvalveiðum. Ísland átti sæti í hópnum og tók þátt í starfi hans á fjölmörgum fundum í vetur. Ísland lýsti sig þar reiðubúið að fallast á kvóta sem væru innan sjálfbærnimarka, ef það gæti stuðlað að samkomulagi.

Þrátt fyrir ítarlegar samningaviðræður og tillögur á báða bóga náðist ekki samkomulag innan tólf ríkja hópsins um hvalveiðikvóta Íslands, Japans og Noregs og ýmis önnur mikilvæg atriði. Tóku þá formaður og varaformaður Alþjóðahvalveiðiráðsins ákvörðun um að leggja fram tillögu í eigin nafni. Reiknað er með að hún verði tekin fyrir á ársfundi ráðsins í Agadir, Marokkó, í júní 2010.  Í tillögunni er að finna málsgrein, sem ríki andstæð hvalveiðum höfðu lagt til, um að aðeins megi nota hvalaafurðir innanlands, sem væri í raun bann við milliríkjaviðskiptum og kæmi verst niður á hagsmunum smáríkja með lítinn heimamarkað. Tillagan felur svo m.a. í sér kvóta þeirra ríkja sem stundað hafa hvalveiðar og gerir ráð fyrir árlegum kvótum fyrir Ísland á tímabilinu 2011-2020 upp á 80 langreyðar og 80 hrefnur.

Íslensk stjórnvöld geta ekki fallist á umrætt bann við milliríkjaviðskiptum með hvalaafurðir. Í fyrsta lagi geta Íslendingar sem útflutningsþjóð sjávarafurða ekki fallist á að skorður séu settar á viðskipti með sjávarafurðir sem fengnar eru með sjálfbærum hætti.  Í öðru lagi falla viðskipti utan valdsviðs Alþjóðahvalveiðiráðsins og er ráðið því ekki bært til að fjalla um þau. Jafnframt er ljóst að þeir kvótar sem lagðir hafa verið til fyrir Ísland, eru langt undir sjálfbærnimörkunum og er í því sambandi rétt að hafa í huga að ráðgjöf Hafrannsóknastofnunarinnar hljóðar upp á 200 langreyðar og 200 hrefnur á ári.

Íslensk stjórnvöld leggja áherslu á að ekki verði teknar neinar ákvarðanir á ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðsins í Agadir nema með almennu samkomulagi aðildarríkja þess, en fram að þessu hefur verið unnið á þeim grundvelli. Það þjónar ekki framtíðarhagsmunum ráðsins að freista þess að keyra í gegn ákvarðanir með atkvæðagreiðslu, enda væri það til þess fallið að auka enn á sundrungu meðal aðildarríkja ráðsins og leiða til falls þess.