48/2010 - Sameiginleg ábyrgð strandríkjanna fjögurra á stjórnun makrílveiða

Hagsmunaaðilar í veiðum og vinnslu á makríl í Noregi og ESB hafa undanfarna daga haft uppi fullyrðingar um að makrílveiðar Íslendinga og Færeyinga séu óábyrgar og m.a. hvatt til banns við innflutningi á sjávarafurðum frá Íslandi og Færeyjum af þeim sökum.

Af þessu tilefni skal eftirfarandi áréttað:

Strandríkjunum fjórum, Íslandi, ESB, Færeyjum og Noregi, er samkvæmt hafréttarsamningi S.þ. og úthafsveiðisamningnum skylt að starfa saman að verndun makrílstofnsins og stjórnun veiða úr honum. Íslandi var lengi meinað að taka þátt í samningaviðræðunum en fyrr á þessu ári voru loks tekin af öll tvímæli um að það hefði sess strandríkis að því er makrílveiðar varðar. Strandríkin héldu tvo samningafundi til að freista þess að ná samkomulagi um heildarstjórnun veiðanna á þessu ári. Ekki náðist samkomulag en aðilar voru sammála um það í lok síðasta fundar að hann hefði verið jákvæður og að viðræðurnar hefðu farið fram í mjög góðum anda.

Í ljósi þess að ekki náðist samkomulag um heildarstjórnun makrílveiðanna fyrir þetta ár tóku strandríkin hvert fyrir sig ákvörðun um takmörkun veiða sinna í ár og reið Ísland á vaðið. Eins og því miður gerist oft við slíkar aðstæður fóru samanlagðir einhliða kvótar fram úr þeim heildarafla sem Alþjóðahafrannsóknaráðið hafði lagt til. Ekki er rétt að reyna að draga Ísland og Færeyjar sérstaklega til ábyrgðar vegna þessa, enda liggur hún ekki síður hjá ESB og Noregi. Kjarni málsins er sá að það er sameiginleg ábyrgð strandríkjanna fjögurra að ná samkomulagi um  heildarstjórnun makrílveiðanna til að tryggja sjálfbærni þeirra. 

Áskorun hagsmunaaðila í Noregi og ESB til þarlendra stjórnvalda um að setja bann við innflutningi á sjávarafurðum frá Íslandi og Færeyjum er því ekki á rökum reist. Enn fremur er mikilvægt að árétta að innflutningsbann og aðrar skyldar viðskiptaaðgerðir fælu í sér skýlaus brot á EFTA-samningnum, GATT-samningnum og EES-samningnum. 

Ákveðinn hefur verið fundur strandríkjanna fjögurra í október nk. þar sem leita á samkomulags um heildarstjórnun makrílveiðanna frá og með næsta ári. Ísland leggur áherslu á að niðurstaða náist, mun ekki láta sitt eftir liggja í því efni og væntir hins sama af hinum aðilunum þremur.