Breytingar á verklagsreglum um sértæka skuldaaðlögun
Sértæk skuldaaðlögun er ætluð heimilum í alvarlegum skuldavanda og tilgangur hennar er að þau geti fengið skilvirka og varanlega lausn, þar sem skuldir og eignir eru lagaðar að greiðslugetu. Úrræðið byggir á lögum nr. 107/2009 um aðgerðir í þágu einstaklinga, heimila og fyrirtækja. Í framhaldi af setningu laganna í lok október 2009 gerðu Samtök fjármálafyrirtækja, Íbúðalánasjóður og Landssamtök lífeyrissjóða með sér samkomulag um verklagsregur um sértæka skuldaaðlögun.
Í viljayfirlýsingu ríkisstjórnar, fjármálafyrirtækja og lífeyrissjóða frá 3. desember sl. var gert samkomulag um breytingu á sértækri skuldaaðlögun. Markmið breytinganna er að gera úrræðið þannig úr garði að það nýtist fleiri heimilum í skuldavanda. Nýtt samkomulag um verklagsreglur um sértæka skuldaaðlögun var undirritað þann 22. desember með fyrirvara um heimild Samkeppniseftirlitsins. Helstu breytingar eru þessar:
1. Aðgengi að úrræðinu er opnað með þeim hætti að greiðslugeta heimilis þarf að lágmarki að vera 70% af verðmæti húseignar, í stað 80% áður, á skuldaaðlögunartímabilinu sem er þrjú ár. Greiðslugeta af bílalánum þarf að vera 100% af verðmæti bifreiðar í stað 110% áður. Eftir að skuldaaðlögun lýkur er gert ráð fyrir að greiðslugeta heimilis standi undir 100% af verðmæti húseignar og eins bíls í stað 110% áður.
2. Ef heimili stendur ekki undir 100% greiðslugetu af húseign verður veitt biðlán sem er ekki er greitt af á skuldaaðlögunartíma og er biðlánið vaxta- og verðbótalaust á tímabilinu.
3. Innheimta skulda sem ábyrgðarmaður hefur tryggt með sjálfsskuldarábyrgð takmarkast við eignastöðu og greiðslugetu ábyrgðarmanns. Við mat á greiðslugetu ábyrgðamanns er miðað við að hann eigi þess kost að greiða skuld vegna sjálfskuldarábyrgðar á þremur árum. Hafi ábyrgðarmaður hvorki eignastöðu né greiðslugetu til að greiða skuldina skal ábyrgð felld niður að skuldaaðlögunartímabili liðnu. Ef ábyrgðarmanni reynist ókleift að greiða skuldina að fullu á þeim tíma, hann á ekki eignir sem nægja myndu til tryggingar skuldinni og greiðslugeta er óveruleg, falla eftirstöðvar niður við lok skuldaaðlögunartímabils. Viðunandi trygging í þessu samhengi miðast við að veðsetning eignar ábyrgðaraðila fari að jafnaði ekki yfir 100% að yfirtekinni skuld meðtaldri. Ef eignastaða ábyrgðarmanns er umfram eftirstöðvar skuldar að liðnu skuldaaðlögunartímabili verður skuldin innheimt hjá honum, með þeim takmörkunum að ekki skal krefjast nauðungarsölu á íbúðareign sem ábyrgðarmaður og fjölskylda hafa til eigin afnota. Ekki skal krefjast gjaldþrotaskipta á búi ábyrgðarmanns vegna skuldarinnar, nema eignaleysi megi rekja til aðgerðar ábyrgðarmanns sem riftanlegar væru samkvæmt lögum um gjaldþrotaskipti eða ábyrgðamaður sýni ekki greiðsluvilja þótt greiðslugeta sé til staðar.
4. Kveðið er á um innheimtu skulda sem tryggðar eru með lánsveði. Heimilt er að fresta innheimtu skuldar með lánsveði hjá lántaka á skuldaaðlögunartímabili. Er þá miðað við að lántaki hefji aftur greiðslur að lokinni skuldaaðlögun ef sýnt þykir að greiðslugeta hans verði viðunandi eftir að aðlögunartímabili lýkur. Innheimta láns, sem tryggt er með veði í fasteign sem er lögheimili þriðja manns, sem lántaka er um megn að greiða, takmarkast við greiðslugetu eigenda veðsins. Verður fullnustu ekki leitað fyrr en eign er seld, sé greiðslugeta eiganda ekki fyrir hendi, nema greiðsluvilji sé ekki til staðar þrátt fyrir greiðslugetu. Veðið stendur þá áfram til tryggingar kröfunni með verðbótum og vöxtum. Slitastjórn SPRON og Frjálsa skrifar ekki undir ákvæði um ábyrgðarmenn og lánsveð.
5. Til að flýta úrvinnslu mála munu fulltrúar kröfuhafa sem eru aðilar að samkomulaginu koma á fót sameiginlegum vettvangi til að samræma vinnubrögð, leysa úr ágreiningi sem kann að skapast milli kröfuhafa og undirrita samninga um sértæka skuldaaðlögun.
Samkomulagið má nálgast hér.