Yfirlýsing frá iðnaðarráðherra 6. janúar 2011
Í tilefni af umfjöllun Kastljóss um gjaldskrármál Landsnets boðaði iðnaðarráðuneytið orkumálastjóra, forstjóra og stjórnarformann Landsnets til fundar í morgun til að fá upplýsingar um stöðu mála varðandi samskipti Orkustofnunar og Landsnets í tengslum við uppgjör stofnunarinnar á tekjumörkum Landsnets.
Samkvæmt þeim upplýsingum sem fram komu á fundinum eru aðilar sammála um að gjaldskrá Landsnets fyrir flutning raforku til almennings (dreifiveitna) hafi að öllu leyti verið innan þeirra tekjumarka sem Orkustofnun hefur sett fyrirtækinu í samræmi við gildandi eignagrunn. Ekki er því um að ræða að Landsnet hafi oftekið af almannahlutanum umfram sett tekjumörk.
Umræða um að Landsnet hafi innheimt um einum milljarði króna of mikið af almannahlutanum miðað við sett tekjumörk er því byggð á misskilningi. Um er að ræða mat á því hver tekjumörk Landsnets vegna almennra notenda hefðu getað verið síðustu ár hefði verið tekið tillit til nýrrar skiptingar á kostnaði Landsnets milli almannahlutans og stóriðju. Samkvæmt upplýsingum frá Landsneti vegur þar á móti að fyrirtækið hefur ekki fullnýtt tekjumörk sín gagnvart almennum notendum á sama tíma. Ekkert bendir til þess að Landsnet hefði farið út fyrir leyfð frávik þótt tekjumörk byggð á nýrri kostnaðarskiptingu hefðu gilt á þessum tíma. Samkvæmt raforkulögum er gert ráð fyrir að frávik til hækkunar eða lækkunar séu gerð upp miðað við þriggja ára tímabil og komi fram í gjaldskrá árin á eftir.
Vinna Orkustofnunar og Landsnets við nýja skiptingu á eignagrunninum hefur verið í gangi en tekið lengri tíma en áætlað var. Sú vinna er nú á lokastigi. Reynist ný skipting hagstæðari almennum notendum, eins og allt bendir til, munu notendur njóta þess í lægri gjaldskrá á næstu árum.
Orkustofnun mun á allra næstu dögum funda með fulltrúum eftirlitsskyldra aðila auk fulltrúa Neytendastofu til að skýra þennan þátt og þá vinnu sem hefur verið í gangi við að endurskoða eignagrunn Landsnets og skiptingu hans milli almennra notenda og stóriðju.
Fulltrúar Orkustofnunar, Landsnets og ráðuneytisins munu einnig gera iðnaðarnefnd Alþingis grein fyrir stöðunni við útreikninga og uppgjör á tekjumörkum Landsnets sem og skiptingu rekstrarkostnaðar og eignagrunns Landsnets frá því gjaldskrá fyrirtækisins til stóriðju var breytt í bandaríkjadollar árið 2007. Eins og fram hefur komið olli mikið fall krónunnar misræmi þar sem gjaldskrá var í bandaríkjadollar en tekjumörk og eignagrunnur Landsnets í krónum. Uppgjör á því misræmi hefur reynst tímafrekara og flóknara en áætlað var vegna þess að aukið vægi stóriðju hefur á sama tíma kallað á nýja skiptingu á eignagrunninum milli hennar og almennra notenda. Iðnaðarráðherra mun funda með orkumálastjóra og forstjóra Landsnets í næstu viku til að fá ítarlegri upplýsingar um framgang þess uppgjörs.
Frá því í apríl á síðasta ári hefur Alþingi haft til umfjöllunar frumvarp um breytingar á raforkulögum sem ætlað er að auka stöðugleika í rekstrarumhverfi Landsnets með því draga úr áhrifum gengisbreytinga á rekstrarumhverfi fyrirtækisins. Einnig eru tillögur um að skerpa á ferlinu við endurskoðun og uppgjör tekjumarka. Þá eru í frumvarpinu tillögur um hvernig of- eða vangreiðslum miðað við endurskoðuð tekjumörk er miðlað í gegnum gjaldskrá vegna flutnings og dreifingar þannig að sem mestur stöðugleiki ríki í orkuverði og rekstrarforsendum raforkunotenda. Frumvarpið er byggt á niðurstöðum 16 manna lögbundinnar endurskoðunarnefndar raforkulaganna sem í eiga m.a. sæti fulltrúar orkufyrirtækja, allra þingflokka, sveitarfélaga, neytenda og aðila vinnumarkaðar. Nefndaráliti iðnaðarnefndar vegna frumvarpsins, með breytingartillögum, var dreift á Alþingi 16. desember sl. og bíður frumvarpið nú 2. umræðu.
Umræðan nú staðfestir nauðsyn þess að umræddar lagfæringar á raforkulögunum taki gildi sem fyrst.
Í þessari umræðu hefur regluverk og eftirlit með raforkumarkaði sætt nokkurri gagnrýni, m.a. vegna þess að uppgjör tekjumarka hefur dregist. Iðnaðarráðuneytið ber ábyrgð á þessum málaflokki og telur mjög mikilvægt að bæði regluverkið og Orkustofnun sem eftirlitsaðili njóti fyllsta trausts. Þótt ekki sé ástæða til að ætla annað en að svo verði áfram hefur ráðuneytið um nokkurt skeið haft til skoðunar að leita samstarfs við erlenda sérfræðinga um úttekt á því hvernig bæta megi regluverkið og auka skilvirkni eftirlits með raforkumarkaði. Hefur ráðuneytið nú ákveðið að kalla eftir slíkri úttekt. Víða um heim, til dæmis á Norðurlöndunum, er áratuga reynsla komin á eftirlit með framkvæmd hliðstæðrar löggjafar og hér gildir og reglusetningu sem tryggir aðskilnað sérleyfis- og samkeppnisþátta og samspil þeirra.
6. janúar 2011
Katrín Júlíusdóttir, iðnaðarráðherra
Samkvæmt þeim upplýsingum sem fram komu á fundinum eru aðilar sammála um að gjaldskrá Landsnets fyrir flutning raforku til almennings (dreifiveitna) hafi að öllu leyti verið innan þeirra tekjumarka sem Orkustofnun hefur sett fyrirtækinu í samræmi við gildandi eignagrunn. Ekki er því um að ræða að Landsnet hafi oftekið af almannahlutanum umfram sett tekjumörk.
Umræða um að Landsnet hafi innheimt um einum milljarði króna of mikið af almannahlutanum miðað við sett tekjumörk er því byggð á misskilningi. Um er að ræða mat á því hver tekjumörk Landsnets vegna almennra notenda hefðu getað verið síðustu ár hefði verið tekið tillit til nýrrar skiptingar á kostnaði Landsnets milli almannahlutans og stóriðju. Samkvæmt upplýsingum frá Landsneti vegur þar á móti að fyrirtækið hefur ekki fullnýtt tekjumörk sín gagnvart almennum notendum á sama tíma. Ekkert bendir til þess að Landsnet hefði farið út fyrir leyfð frávik þótt tekjumörk byggð á nýrri kostnaðarskiptingu hefðu gilt á þessum tíma. Samkvæmt raforkulögum er gert ráð fyrir að frávik til hækkunar eða lækkunar séu gerð upp miðað við þriggja ára tímabil og komi fram í gjaldskrá árin á eftir.
Vinna Orkustofnunar og Landsnets við nýja skiptingu á eignagrunninum hefur verið í gangi en tekið lengri tíma en áætlað var. Sú vinna er nú á lokastigi. Reynist ný skipting hagstæðari almennum notendum, eins og allt bendir til, munu notendur njóta þess í lægri gjaldskrá á næstu árum.
Orkustofnun mun á allra næstu dögum funda með fulltrúum eftirlitsskyldra aðila auk fulltrúa Neytendastofu til að skýra þennan þátt og þá vinnu sem hefur verið í gangi við að endurskoða eignagrunn Landsnets og skiptingu hans milli almennra notenda og stóriðju.
Fulltrúar Orkustofnunar, Landsnets og ráðuneytisins munu einnig gera iðnaðarnefnd Alþingis grein fyrir stöðunni við útreikninga og uppgjör á tekjumörkum Landsnets sem og skiptingu rekstrarkostnaðar og eignagrunns Landsnets frá því gjaldskrá fyrirtækisins til stóriðju var breytt í bandaríkjadollar árið 2007. Eins og fram hefur komið olli mikið fall krónunnar misræmi þar sem gjaldskrá var í bandaríkjadollar en tekjumörk og eignagrunnur Landsnets í krónum. Uppgjör á því misræmi hefur reynst tímafrekara og flóknara en áætlað var vegna þess að aukið vægi stóriðju hefur á sama tíma kallað á nýja skiptingu á eignagrunninum milli hennar og almennra notenda. Iðnaðarráðherra mun funda með orkumálastjóra og forstjóra Landsnets í næstu viku til að fá ítarlegri upplýsingar um framgang þess uppgjörs.
Frá því í apríl á síðasta ári hefur Alþingi haft til umfjöllunar frumvarp um breytingar á raforkulögum sem ætlað er að auka stöðugleika í rekstrarumhverfi Landsnets með því draga úr áhrifum gengisbreytinga á rekstrarumhverfi fyrirtækisins. Einnig eru tillögur um að skerpa á ferlinu við endurskoðun og uppgjör tekjumarka. Þá eru í frumvarpinu tillögur um hvernig of- eða vangreiðslum miðað við endurskoðuð tekjumörk er miðlað í gegnum gjaldskrá vegna flutnings og dreifingar þannig að sem mestur stöðugleiki ríki í orkuverði og rekstrarforsendum raforkunotenda. Frumvarpið er byggt á niðurstöðum 16 manna lögbundinnar endurskoðunarnefndar raforkulaganna sem í eiga m.a. sæti fulltrúar orkufyrirtækja, allra þingflokka, sveitarfélaga, neytenda og aðila vinnumarkaðar. Nefndaráliti iðnaðarnefndar vegna frumvarpsins, með breytingartillögum, var dreift á Alþingi 16. desember sl. og bíður frumvarpið nú 2. umræðu.
Umræðan nú staðfestir nauðsyn þess að umræddar lagfæringar á raforkulögunum taki gildi sem fyrst.
Í þessari umræðu hefur regluverk og eftirlit með raforkumarkaði sætt nokkurri gagnrýni, m.a. vegna þess að uppgjör tekjumarka hefur dregist. Iðnaðarráðuneytið ber ábyrgð á þessum málaflokki og telur mjög mikilvægt að bæði regluverkið og Orkustofnun sem eftirlitsaðili njóti fyllsta trausts. Þótt ekki sé ástæða til að ætla annað en að svo verði áfram hefur ráðuneytið um nokkurt skeið haft til skoðunar að leita samstarfs við erlenda sérfræðinga um úttekt á því hvernig bæta megi regluverkið og auka skilvirkni eftirlits með raforkumarkaði. Hefur ráðuneytið nú ákveðið að kalla eftir slíkri úttekt. Víða um heim, til dæmis á Norðurlöndunum, er áratuga reynsla komin á eftirlit með framkvæmd hliðstæðrar löggjafar og hér gildir og reglusetningu sem tryggir aðskilnað sérleyfis- og samkeppnisþátta og samspil þeirra.
6. janúar 2011
Katrín Júlíusdóttir, iðnaðarráðherra