Gagnkvæmar víxlverkanir sem skerða bætur eða lífeyri öryrkja afnumdar
Alþingi samþykkti fyrir helgi lagafrumvarp sem kemur í veg fyrir gagnkvæmar skerðingar örorkulífeyris úr lífeyrissjóðum og örorkulífeyris frá almannatryggingum.
Með lagabreytingunni er eytt þeirri víxlverkun sem verið hefur um árabil í samspili þessara tveggja meginstoða almannatryggingakerfisins og örorkulífeyrisþegar munu nú sjálfir njóta að fullu þeirra hækkana sem verða á greiðslum almannatrygginga eða örorkulífeyri lífeyrissjóðanna.
Stjórnvöld og Landssamtök lífeyrissjóða gerðu með sér samkomulag í lok síðasta árs, meðal annars með það að markmiði að koma í veg fyrir víxlverkun örorkulífeyris almannatrygginga og lífeyris úr lífeyrissjóðum. Með breytingunum sem Alþingi samþykkti fyrir helgi á lögum um almannatryggingar, lögum um félagslega aðstoð og lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda hefur þessi hluti samkomulags stjórnvalda og Landssamtaka lífeyrissjóða verið lögfestur.
Í lögunum er kveðið á um að örorkulífeyrir almannatrygginga, greiðslur örorkustyrks, aldurstengdrar örorkuuppbótar og tekjutryggingar lækki ekki vegna almennra hækkana á örorkulífeyri úr lífeyrissjóði. Sama máli gegnir um greiðslur heimilisuppbótar, uppbótar á lífeyri vegna kostnaðar og uppbótar vegna reksturs bifreiðar.
Auk þessa er lögfest að almennar hækkanir á örorkulífeyrisgreiðslum samkvæmt almannatryggingalögum og lögum um félagslega aðstoð megi ekki leiða til lækkunar á örorkulífeyri til sjóðfélaga úr lífeyrissjóði.
Lagabreytingarnar gilda frá 1. janúar 2011 til 31. desember 2013. Víxlverkunaráhrifin eru því afnumin í þrjú ár en á því tímabili verður unnið að því að finna lausn á fyrirkomulagi þessara mála til framtíðar.
Í kostnaðarumsögn fjármálaráðuneytisins með frumvarpinu vegna þessara lagabreytinga segir að við mat á áhrifum þess sé gengið út frá því að lífeyrissjóðir taki mið af þróun launavísitölu við árlegar hækkanir á örorkubótum. Miðað við þjóðhagsspá Hagstofu Íslands um hækkun launavísitölu árin 2011–2013 muni frítekjumark lífeyrissjóðstekna árið 2011 verða 3.867 krónum hærra í reynd en það er nú, 11.776 krónum hærra árið 2012 og 20.740 krónum hærra árið 2013.