Þingsályktunartillaga um vernd og orkunýtingu landsvæða lögð fram

Oddný Harðardóttir iðnaðarráðherra hefur í samráði við Svandísi Svavarsdóttir umhverfisráðherra lagt fram í ríkisstjórn þingsályktunartillögu um rammaáætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða. Í ágústmánuði sl. voru drög að þingsályktunartillögunni send í 12 vikna opið samráðs- og kynningarferli  og bárust yfir 200 athugasemdir.

Þetta er fyrsta þingsályktunartillagan sem fram kemur um flokkun hugsanlegra kosta í orkunýtingar-, verndar- og biðflokk á grundvelli laga um rammaáætlun frá í fyrra, en gert er ráð fyrir að Alþingi afgreiði slíkar tillögur eigi sjaldnar en á fjögurra ára fresti. Megintilgangurinn með nýrri rammaáætlunarskipan er að ákvarðanir um orkunýtingu verði framvegis teknar á grundvelli rannsókna og faglegs samanburðar á margvíslegu nýtingargildi landsvæða þar sem orku er að finna, þar á meðal verndarnýtingar með tilliti til hagsmuna tengdum náttúruvernd, útivist og ferðaþjónustu. Við samþykkt laganna um  rammaáætlun komu fram þær óskir frá talsmönnum allra flokka að þessi nýja skipan gæti stuðlað að aukinni sátt á þessu sviði eftir miklar deilur undanfarna fjóra áratugi, þótt áfram verði skiptar skoðanir um einstök orkunýtingar- og verndarverkefni.

Þingsályktunartillagan sem nú er lögð fram er að mestu samhljóða drögunum sem lögð voru fram til umsagnar sl. haust og tóku til 69 kosta. Helstu breytingarnar eru þær að í þingsályktunartillögunni er gert ráð fyrir að virkjanakostir á tveimur svæðum verði settir í biðflokk. Rökin eru þau að vegna nýrra upplýsinga sem komu fram í samráðsferlinu beri að rannsaka tiltekna þætti betur áður en endanleg ákvörðun um nýtingu eða vernd verður tekin. Á grundvelli laga nr. 48/2011 um verndar- og orkunýtingaráætlun, er hér svokallað varúðarsjónarmið haft til hliðsjónar; ef það er vafi þá beri að kanna hann til hlítar áður en endanleg ákvörðun er tekin. Því er ekki gengið gegn niðurstöðum verkefnisstjórnar rammaáætlunar þar sem engir virkjunarkostir eru færðir í orkunýtingarflokk eða verndarflokk. Einungis er verið að gæta ítrustu varúðar með tilliti til þeirra nýju upplýsinga sem fram komu í samráðsferlinu.

Um er að ræða virkjanir í neðri hluta Þjórsár, þ.e. Urriðafossvirkjun, Holtavirkjun og Hvammsvirkjun. Í umsagnarferlinu komu fram nýjar upplýsingar, er varða laxagengd. Af þeim sökum er talið að afla þurfi frekari upplýsinga um hvaða áhrif þessar virkjanir muni hafa á laxfiska í Þjórsá. Virkjanir á hálendinu eru jafnframt færðar úr orkunýtingarflokki í biðflokk, þ.e. Skrokkölduvirkjun og Hágönguvirkjanir I og II. Fyrirhugaðar virkjanir þar eru skammt frá Vatnajökulsþjóðgarði og í umsagnarferlinu kom fram að áhrif virkjana á verndarsvæði þjóðgarðsins hafi ekki verið metin skv. alþjóðlegum viðmiðunum.

Jafnframt er í þingsályktunartillögunni hert á atriðum er snúa að brennisteinsmengun og niðurdælingu, vakin er athygli á nýjum upplýsingum um Hagavatnsvirkjun auk þess sem nánari landfræðileg afmörkun er skilgreind fyrir Sveifluháls sem virkjanakosts. Þá eru tveir virkjanakostir, Eyjadalsárvirkjun og Hveravellir, felldir út þar sem í ljós kom að þeir féllu utan gildissviðs laga nr. 48/2011.

Þingsályktunartillagan gerir ráð fyrir því að í orkunýtingarflokki verði 16 virkjanakostir með samanlagða áætlaða orkuvinnslugetu upp á 8.484 GWst. Í biðflokki verði 31 virkjanakostur með samanlagða orkuvinnslugetu upp á 12.533 GWst og í verndarflokki 20 virkjanakostir með 11.339 GWst orkuvinnslugetu.