Landbúnaðarráðherra og fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs og Bændasamtök Íslands gera með sér svohljóðandi

Landbúnaðarráðherra og fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs og Bændasamtök Íslands gera með sér svohljóðandi samning

um verkefni samkvæmt búnaðarlögum nr. 70/1998 og framlög ríkisins til þeirra á árunum 2006 til 2010:

Inngangsorð

Alþjóðasamningar gera í vaxandi mæli kröfur um að styrkir til landbúnaðar teljist ekki markaðstruflandi og munu samningar um stuðning við íslenskan landbúnað taka mið af þeirri þróun.  Framlög ríkisins á grundvelli eftirfarandi samnings miðast fyrst og fremst við að um sé að ræða stuðning við þróunarverkefni og önnur verkefni sem stuðla að framförum í íslenskri búvöruframleiðslu og aukinni hagkvæmni í búrekstri með það að markmiði að styrkja samkeppnishæfni landbúnaðar og efla hag bænda. Meðal annars skal leggja áherslu á aukna afurðasemi, innlenda fóðuröflun og fóðurnýtingu, betra starfsumhverfi bænda, sjálfbæra þróun og bætta nýtingu landgæða, aukin gæði framleiðslunnar og velferð búfjár.

I. KAFLI.

Almennt

1. gr.

Samkvæmt 3. gr. búnaðarlaga nr. 70/1998 veitir ríkissjóður fé til verkefna á sviði jarðabóta, búfjárræktar og leiðbeiningarstarfsemi, hér eftir í samningi þessum nefnd ráðgjafarþjónusta, sem og til Framleiðnisjóðs landbúnaðarins vegna atvinnuuppbyggingar í sveitum og verkefna sem stuðla að aukinni framleiðni í íslenskum landbúnaði.

Öll framlög sem ríkissjóður greiðir til ráðgjafarþjónustu, búfjárræktar og jarðabóta skal greiða til Bændasamtaka Íslands sem annast ráðstöfun þessara fjármuna samkvæmt samningi þessum.

2. gr.

Heildarfjárhæðir sem samið er um að ríkissjóður veiti til verkefna skv. 1. grein árin 2006 til 2010 eru sem hér segir í milljónum króna:

Auk þeirra framlaga sem samið er um í samningi þessum hefur einnig verið samið um fjármuni til sambærilegra verkefna í eftirfarandi samningum milli ríkisins og Bændasamtaka Íslands um stuðning við einstakar búgreinar:

1. Samningur um framleiðslu sauðfjárafurða frá 11. mars 2000, með gildistíma frá 1. janúar 2001 til 31. desember 2007.
2. Aðlögunarsamningur um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða frá 12. mars 2002, með gildistíma frá 1. janúar 2002 til 31. desember 2011.
3. Samningur um starfsskilyrði mjólkurframleiðslu frá 10. maí 2004, með gildistíma frá 1. september 2005 til 31. ágúst 2012.

II. KAFLI.

Ráðgjafarþjónusta

3. gr.

Áherslur og framlög.

Ríkissjóður greiðir árlega framlög til ráðgjafarþjónustu í samræmi við markmið 17. gr. og fyrirkomulag skv. 18. gr. búnaðarlaga nr. 70/1998. Þjónustan greinist í tvennt, landsþjónustu á vegum Bændasamtaka Íslands og héraðaþjónustu á vegum búnaðarsambanda/leiðbeiningarmiðstöðva.

Megináherslur á einstökum sviðum eru eftirfarandi:

Jarðrækt: Efling ræktunarmenningar, hagkvæm fóðuröflun með lágmarks röskun umhverfis. Viðhald framræslu og endurræktun - gras, grænfóður og korn. Markviss áburðarnotkun með tilliti til hagkvæmni og umhverfissjónarmiða, þar með talin hámarksnýting búfjáráburðar. Uppbygging landupplýsingakerfis fyrir ræktað land.

Garðyrkja - ylrækt: Gæðastýring með tilliti til hagkvæmni og lágmörkunar í notkun hjálparefna. Þróun raflýsingar, átak í framleiðniaukningu, lenging uppskerutíma, aukin fjölbreytni í ræktun.

Búfjárrækt: Aukin afurðasemi, fjölbreyttari og betri afurðir og hagkvæmari framleiðsla. Áframhaldandi þróun og nýting bestu kynbótaaðferða, stöðugt endurmat á ræktunarmarkmiðum með tilliti til óska neytenda og aukin þátttaka bænda í kynbótastarfi. Gæðastýring, nákvæmnisfóðrun og umhirða er tryggi velferð búfjárins.

Hagfræði og rekstrarráðgjöf: Átak í rekstrar- og fjármálaráðgjöf á vegum Bændasamtaka Íslands og búnaðarsambanda. Þróun hjálpargagna fyrir bændur og ráðunauta til rekstrargreiningar, samanburðar og áætlanagerðar fyrir einstök bú. Áhersla lögð á þverfaglega samvinnu og tengingu við aðgerðaáætlanir í búrekstri s.s. fóður- og áburðaráætlanir.

Lífrænn/vistvænn búskapur og landnýting: Kynning og ráðgjöf  um lífræna og vistvæna gæðastýringu, mat á möguleikum einstakra bænda og ráðgjöf um mismunandi valkosti. Skynsamleg landnýting og beitarstjórn eftir aðstæðum. Stuðla að líffræðilegri fjölbreytni og sjálfbærri þróun.

Byggingar og bútækni: Þróun og ráðgjöf um byggingu hagkvæmustu útihúsa með tilliti til kostnaðar, starfsaðstöðu og búfjárverndar. Stóraukin fræðsla um hagkvæmni mismunandi fjárfestingarkosta varðandi vélar og tæki.

Nýsköpun atvinnu,  almenn atvinnuráðgjöf og nýting hlunninda: Ráðgjöf um meðferð og nýtingu á hlunnindum sem fylgja jörðum. Hagnýting valkosta í ljósi breyttra atvinnuhátta og mat á hugmyndum.  Hvatning og ráðgjöf um nýsköpun og frumkvöðlastarf og nýja atvinnumöguleika á lögbýlum.

Árleg framlög ríkissjóðs til ráðgjafarþjónustu í milljónum króna verða sem hér segir:

Ráðgjafarþjónustan skal áfram leggja áherslu á að efla gæðastýringu í búrekstri.

Undir framlög til ráðgjafarþjónustu falla framlög vegna umsjónar með verkefnum samkvæmt lögum um búfjárhald, forðagæslu o.fl. nr. 103/2002 og búnaðarlögum nr. 70/1998.

4. gr.

Landsþjónusta.

Landsþjónustan hefur, ásamt fagráðum, forystu um áherslur, þekkingaröflun (sí- og endurmenntun)  og skipulag ráðgjafarstarfsins í landinu, veitir héraðsráðunautum upplýsingar og aðstoð og annast einstaklingsleiðbeiningar í þeim greinum, þar sem ekki er grundvöllur fyrir að veita sérhæfða ráðgjöf á vegum búnaðarsambanda / leiðbeiningarstöðva.

Samningsaðilar eru ásáttir um, að á samningstímanum skuli áfram leggja  áherslu á hagfræði- og rekstrarleiðbeiningar svo og nýsköpun í atvinnuháttum til sveita. Þá skal unnið að því að koma á skipulögðu samstarfi landsráðgjafarþjónustunnar við Landbúnaðarháskóla Íslands og eftir því sem við á Hólaskóla.

Landsþjónustan sinnir  eftirtöldum greinum eða fagsviðum:

Jarðrækt

Garðyrkja - ylrækt

Búfjárrækt: nautgripa-, sauðfjár-, hrossa-, svína-, alifugla-, loðdýrarækt, kynbótafræði og þróun

Ferðaþjónusta og afþreying

Búrekstur og hagfræði

Byggingar og bútækni

Sjálfbær, lífrænn/vistvænn landbúnaður  og landnýting

Atvinnuþróun, nýsköpun og frumkvöðlastarf

Nýting hlunninda.

Landsráðunautar sinna störfum á skrifstofu, fylgjast með og miðla innlendum og erlendum rannsóknaniðurstöðum, svara fyrirspurnum og veita fræðslu með greinaskrifum, fundahöldum og með því að halda námskeið, auk heimsókna á leiðbeiningarmiðstöðvar og til einstakra bænda eftir ástæðum hverju sinni. Þeir veita upplýsingar til almennings og eru stjórnvöldum til ráðuneytis, hver á sínu sviði.

5. gr.

Héraðsþjónusta.

Héraðsráðunautar veita bændum ráðgjöf og fræðslu um búskap, í samræmi við þau markmið sem að framan greinir. Þeir sinna störfum á skrifstofu og standa fyrir fræðslufundum og námskeiðum, ýmist einir eða í samstarfi við Bændasamtök Íslands eða aðrar fagstofnanir. Á samningstímanum verður áfram lögð áhersla á heimsóknir til bænda og sérhæfða einstaklingsráðgjöf, sem búnaðarsambönd eða leiðbeiningarmiðstöðvar munu veita á eftirtöldum sviðum:

Jarðrækt

Nautgriparækt

Sauðfjárrækt

Hrossarækt

Landnýting

Hagfræði, rekstrargreining og áætlanir.

Landsþjónusta BÍ annast einstaklingsráðgjöf í öðrum greinum.

Framlög ríkissjóðs greiðast búnaðarsamböndum eða tilgreindum leiðbeiningarmiðstöðvum samkvæmt ákvörðunum búnaðarsambandanna.

Framlög til héraðsþjónustu verða einungis greidd til leiðbeiningamiðstöðva þar sem starfa minnst 3 ráðunautar.

6. gr.

Búrekstaráætlanir.

Markmiðstengdar búrekstraráætlanir skulu vera áhersluverkefni í ráðgjöf á vegum búnaðarsambanda og leiðbeiningarmiðstöðva á samningstímanum. 

Búrekstraráætlun skal gera til 3 - 5 ára. Markmið búrekstraráætlana  skulu vera skýr, tímasett og mælanleg og byggja á  skriflegum samningi milli bónda og leiðbeiningarmiðstöðvar sem feli í sér þverfaglega hópvinnu ráðunauta og reglubundna eftirfylgni. Áætlunin byggi á greiningu á rekstri viðkomandi bús og taki til allra fjárfestinga og  rekstrarþátta í búrekstrinum. Einnig er heimilt að skilgreina áætlanir á afmörkuðum sviðum, sem þá fást lægri framlög til. Fagráð í hagfræði skilgreini lágmarkskröfur til búrekstraráætlana sem búnaðarsambönd geta fengið framlög til.

      Eftir að tími áætlunar er liðinn, er heimilt að veita lægri framlög til eftirfylgni samkvæmt sérstökum reglum sem fagráð í hagfræði setur.

7. gr.

Greiðslur.

      Árleg grunnframlög til héraðsþjónustunnar samkvæmt 3. gr. greinast í eftirfarandi þætti:

1. Uppbætur á lífeyri fyrrverandi starfsmanna búnaðarsambandanna.  Lífreyrishækkanir skiptast þannig að 65% eru sérgreind og taka  breytingum í samræmi við skuldbindingar búnaðarsambandanna við Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins,  en 35% greiðast af óskiptu grunnframlagi til rekstrar.
2. Framlag til jöfnunar á aðstöðumun. Allt að 6 milljónum króna skal skipt milli þeirra leiðbeiningarmiðstöðva þar sem erfiðast er að veita bændum þjónustu sökum vegalengda og annarra náttúrulegra skilyrða. Bændasamtök Íslands ákvarða skiptinguna.
3. Að lokinni ráðstöfun samkvæmt 1. og 2. tl. skal því sem óráðstafað er skipt á milli leiðbeiningarmiðstöðva, að jöfnu (50/50) í réttu hlutfalli við fjölda bænda annars vegar og álagt búnaðargjald hins vegar.

      Árleg framlög vegna búrekstraráætlana greiðast til leiðbeiningarmiðstöðva eftir fjölda þátttakenda í verkefninu og umfangi verkefna.

III. KAFLI.

Búfjárrækt

8. gr.

Verkefni og framlög.

      Framlög ríkisins til búfjárræktar greinast á viðfangsefni eins og hér segir í milljónum króna:

      Frekari sundurliðun framlaganna kemur fram í viðauka með samningnum sem skoðast sem hluti hans.

      Bændasamtök Íslands ákveða nánar, í samráði við viðkomandi fagráð, skiptingu þeirra fjármuna, sem renna til framkvæmdar á kynbótaskýrsluhaldi. Enn fremur skipta Bændasamtök Íslands fjármunum til kúasæðinga milli búnaðarsambanda.

      Auk ofangreindra framlaga hefur verið samið um framlög samkvæmt eftirfarandi samningum (fjárhæðir í milljónum króna):

Framlag til að efla fagmennsku í sauðfjárrækt skv. 5. gr. samnings um framleiðslu sauðfjárafurða frá 11. mars 2000.

Greiðslur vegna kynbóta- og þróunarstarfsemi skv. 6.2 í samningi um starfskilyrði mjólkurframleiðslu frá 10. maí 2004.

a) 

b)

IV. KAFLI.

Þróunarverkefni – jarðabætur á lögbýlum

9. gr.

Verkefni og framlög.

      Ríkissjóður veitir fé til þróunarverkefna og jarðabóta sem hér segir í milljónum króna:

Bændasamtök Íslands setja nánari reglur um verkefni sem framlög greiðast til innan hvers verkefnaflokks, upphæðir framlaga og/eða hlutfall kostnaðar sem greiddur er. Landbúnaðarráðherra staðfestir reglur þessar, sem heimilt er að endurskoða árlega.

Nú er heildarfjárhæð í umsóknum hvers árs um framlög til tiltekins verkefnaflokks  hærri en samningur þessi kveður á um, og skulu þá framlög til verkefna skert hlutfallslega innan flokksins.

Nú er heildarfjárhæð í umsóknum hvers árs um framlög til einhvers þeirra verkefnaflokka, sem hér eru taldir, lægri en samningur þessi kveður á um og skal þá útdeila umframfé á því ári til annarra verkefnaflokka sem fé vantar til. Útdeiling skal  miðast við að hlutfallsleg skerðing sé sem jöfnust í þeim flokkum.

Auk ofangreindra framlaga hefur verið samið um framlög samkvæmt eftirfarandi samningum (fjárhæðir í milljónum króna):

a) Framlag til fjárfestingar í lýsingarbúnaði í ylrækt og til úreldingar á gróðurhúsum skv. 3. og 4. gr. aðlögunarsamnings um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða frá 12. mars 2002.

b) Óframleiðslutengdar og/eða minna markaðstruflandi greiðslur skv. gr. 6.4 í samningi um starfsskilyrði mjólkurframleiðslu frá 10. maí 2004.

a)