Skýrsla FATF um Ísland birt

Financial Action Task Force (FATF), alþjóðlegur vinnuhópur um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, birti í dag skýrslu sem byggð er á úttekt hópsins á stöðu varna gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka hér á landi. Úttektin fór fram í júlí á síðasta ári. Helstu niðurstöður eru að nauðsynlegt sé að ráðast í lagabreytingar, auka samvinnu og innleiðingu upplýsingatæknikerfa. Stjórnvöld hafa þegar hafið vinnu sem miðar að því að bregðast við þessum tilmælum og útbúa aðgerðaráætlun.

Helstu niðurstöður úttektar FATF:

• Formleg samhæfing stjórnvalda í aðgerðum gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka er tiltölulega nýleg og takmörkuð.
• Lagaumhverfi fyrir rannsóknir og saksókn tengt peningaþvætti er gott og sérfræðiþekking á fjármunabrotum til staðar. Auka þurfi mannauð við rannsóknir og saksókn á peningaþvætti.
• Skýr merki eru um að fjármálagreining lögreglu sé notuð með árangursríkum hætti við rannsókn og saksókn í málum sem tengjast peningaþvætti.
• Til að ná betri árangri þurfi að auka upplýsingaskipti milli stjórnvalda og bæta upplýsingar um raunverulega eigendur. Skortur á tilkynningum frá öðrum tilkynningarskyldum aðilum en fjármálafyrirtækjum virðist ákveðin hindrun í að ná betri árangri.
• Aðrir eftirlitsaðilar en Fjármálaeftirlitið hafi takmarkaða þekkingu á málaflokknum og eftirlit þeirra því minna.
• Fjármálaeftirlitið greinir hvar áhætta liggur helst hjá eftirlitsskyldum aðilum varðandi peningaþvætti en taka þyrfti upp ítarlegt áhættumat.
• Ekki hefur farið fram rannsókn eða saksókn í málum sem tengjast fjármögnun hryðjuverka sem kann að eiga sér eðlilegar skýringar, s.s. landfræðileg lega og stærð. Auka þurfi þekkingu innan lögreglunnar á mögulegu varnarleysi gagnvart fjármögnun hryðjuverka og leggja aukna áherslu á fjármálagreiningavinnu.
• Ítarlegar kröfur eru gerðar til þess að koma í veg fyrir að glæpamenn séu raunverulegir eigendur að virkum eignahlutum í fjármálafyrirtækjum.
• Ísland á í góðu alþjóðlegu samstarfi og hefur veitt öðrum ríkjum aðstoð bæði við rannsóknir í málum sem tengjast peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka.

Í skýrslunni er jafnframt bent á að aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka hafa undanfarin ár ekki verið í forgangi þar sem áherslur síðustu ára hafa einkum beinst að endurreisn fjármálakerfisins og úrvinnslu mála tengdum bankahruninu.

Helstu úrbætur stjórnvalda:

• Fyrstu drög að frumvarpi til nýrra heildarlaga um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka verða birt um miðjan apríl. Drögin byggja á peningaþvættistilskipunum Evrópusambandsins og viðbótarþáttum sem úttekt FATF leiddi í ljós.
• Skipað hefur verið að nýju í stýrihóp um varnir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka og hlutverk hans víkkað út.
• Fjármálaeftirlitið hefur hafið vinnu við innleiðingu áhættumiðaðs eftirlits og mun fyrsta áhættumat á tilkynningaskyldum aðilum liggja fyrir haustið 2018.
• Samstarf milli aðila sem koma að málaflokknum hefur verið aukið svo eftirlitið verði markvissara og fræðsla tilkynningaskyldra aðila efld.
• Til stendur að innleiða nýtt upplýsingatæknikerfi hjá peningaþvættisskrifstofu héraðssaksóknara í lok árs 2018 sem mun auðvelda og hraða vinnslu og greiningu tilkynninga.
• Unnið er að innleiðingu nýs upplýsingatæknikerfis fyrir fyrirtækjaskrá til að halda betur utan um upplýsingar um raunverulega eigendur.
• Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar fyrir árin 2019-2023 er gert ráð fyrir auknum fjárframlögum til varna gegn peningaþvættis og fjármögnun hryðjuverka.

Um FATF:
FATF er alþjóðlegur vinnuhópur sem var stofnaður að frumkvæði G7-ríkjanna í París árið 1989. Tilgangurinn með stofnun hópsins var að samræma aðgerðir gegn peningaþvætti, fjármögnun hryðjuverka og öðrum tengdum ógnum við alþjóðlegt fjármálakerfi. Ísland gekk til samstarfs við FATF í september 1991 og með inngöngu skuldbatt Ísland sig til að samræma löggjöf, starfsreglur og verklag að tilmælum FATF. Alþjóðleg samvinna á þessu sviði er mikil og talin mikilvæg í ljósi alþjóðlegs samspils fjármálakerfa.

Hér má nálgast skýrsluna.