Skýrsla utanríkisráðherra um utanríkis- og alþjóðamál

Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra flutti í dag Alþingi skýrslu sína um utanríkis- og alþjóðamál. Skýrslan gefur greinargott yfirlit yfir stöðu utanríkismála Íslands og helstu atburði á þeim vettvangi undanfarna tólf mánuði, með áherslu á þær breytingar sem nú eru til framkvæmdar í utanríkisþjónustunni.

Í ræðu sinni á Alþingi gerði ráðherra meðal annars að umtalsefni breytingar á utanríkisþjónustunni í samræmi við tillögur skýrslunnar Utanríkisþjónusta til framtíðar – hagsmunagæsla í síbreytilegum heimi sem kom út í fyrra. „Óhætt er að fullyrða að nú séu í farvegi umfangsmestu breytingar innan utanríkisþjónustunnar í langan tíma,“ sagði ráðherra í ræðunni um leið og hann rakti helstu nýmælin sem í breytingunum felast, þar á meðal breytingar á staðsetningu og verkefnum sendiskrifstofa og margvíslegar umbætur á starfsemi ráðuneytisins.  

Hvað einstaka málefnaflokka varðar undirstrikaði ráðherra að sérstök sérstök varnarmálaskrifstofa, sem endurvakin var á síðasta ári, endurspeglaði þann ásetning að Íslendingar væru virkir þátttakendur í öryggissamstarfi vestrænna þjóða. „Íslendingar verði sjálfir að vera þátttakendur í aðgerðum til að tryggja öryggi landsins,“ sagði ráðherra í ræðunni og vísaði þar meðal annars til rekstrar varnarmannvirkja á Íslandi og þátttöku í varnaræfingum Atlantshafsbandalagsins.

Ráðherra lagði ríka áherslu á mikilvægi utanríkisviðkipta í ræðu sinni. Utanríkisþjónustan yrði að styðja við atvinnulífið í sókn á ný markaðssvæði, sérstaklega þar sem atbeini opinberra aðila er nauðsynlegur til að greiða götu viðskipta. Ætlunin væri að styrkja sendiráðin í Asíu með fleiri viðskiptafulltrúum, auk þess sem skipaðir verða nýir kjörræðismenn í helstu borgum. Þá væri verið að skoða þann möguleika að opna viðskiptaskrifstofur í Austur-Asíu og á hátæknisvæðinu í Kaliforníu á vesturströnd Bandaríkjanna með áherslu á að efla þjónustu við nýsköpunarfyrirtæki, hátækniiðnað og skapandi greinar.

Samstarfið um evrópska efnahagssvæðið var ráðherra jafnframt ofarlega í huga og gerði hann meðal annars að umtalsefni að svigrúm til að hafa áhrif á EES-gerðir á mótunarstigi hefði þrengst. „Lykillinn að árangursríkri hagsmunagæslu við mótun löggjafar innan Evrópska efnahagssvæðisins er að koma sjónarmiðum Íslands að snemma í ferlinu. Mikils átaks er þörf í þessum efnum,“ sagði ráðherra og bætti við að mikil vinna hefði verið lögð í að hagsmuni Íslands vegna útgöngu Bretlands úr Evrópusambandinu og þar með úr EES-samstarfinu.

Af öðrum áhersluatriðum í ræðu ráðherra má nefna formennsku Íslands í Norðurlandasamstarfinu og Norðurskautsráðinu á næsta ári, sjálfbæra nýtingu auðlinda í hafinu umhverfis Ísland og þróunarsamvinnu en helmingur af fjárveitingum til utanríkisþjónustunnar rennur til þróunarsamvinnu og alþjóðlegra verkefna. Ráðherra undirstrikaði meðal annars mikilvægi samvinnu við atvinnulífið í þeim efnum. „Nú er unnið að því að gera íslenskum sérfræðingum og sérhæfðum fyrirtækjum, t.d. í jarðvarma og sjávarútvegi, betur kleift að nota þekkingu sínu í þágu fátækra þjóða,“ sagði ráðherra í ræðu sinni. Loks lagði hann áherslu á þjónustu við íslenska borgara erlendis en yfir 30 þúsund erindi sem tengjast borgaraþjónustu berast ráðuneytinu og sendiskrifstofum á ári hverju.

Skýrsla Guðlaugs Þórs Þórðarsonar utanríkisráðherra um utanríkis- og alþjóðamál er aðgengileg á netinu.

Auk þess er nýkominn út bæklingurinn Íslensk utanríkismál 2018, sem er útdráttur úr skýrslu utanríkisráðherra til Alþingis.