Nýtt stuðningskerfi fyrir námsmenn í undirbúningi

Vinnu við nýtt frumvarp um stuðning við námsmenn miðar vel og er ráðgert að drög þess verði kynnt í Samráðsgátt stjórnvalda í júní. Um er að ræða áherslubreytingu frá núverandi kerfi en markmið nýs stuðningskerfis er aukin skilvirkni, jafnari styrkir til námsmanna, betri nýting opinbers fjár og aukinn stuðningur við fjölskyldufólk.

„Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er því heitið að bæta kjör og aðstæður námsmanna. Gildandi lög um Lánasjóð íslenskra námsmanna tóku gildi árið 1992. Það er tímabært að klára heildarendurskoðun á lögum um sjóðinn sem mun leiða af sér aukinn ávinning fyrir námsmenn. Fjárfesting í stuðningi við námsmenn er grundvallaratriði fyrir lífsgæði þjóðarinnar til framtíðar og við erum vel í stakk búin til þess að ráðast í breytingar líkt og þessar sem taka munu  haustið 2020,“ segir Lilja Alfreðsdóttir mennta- og menningarmálaráðherra.

Mynd 1: Fjármögnun nýs stuðningskerfis.

Breytingarnar felast meðal annars í því að námsstyrkur ríkisins verði gagnsærri og meira jafnræði verði meðal námsmanna og mun nýju kerfi þannig svipa meira til norrænna námsstyrkjakerfa. Stefnt er að því að nýtt stuðningskerfi taki gildi frá og með haustinu 2020.

Námsaðstoðin sem sjóðurinn mun veita verður áfram í formi lána á hagstæðum kjörum og til viðbótar verða beinar styrkjagreiðslur vegna framfærslu barna og 30% niðurfelling á hluta af námslánum við lok prófgráðu innan skilgreinds tíma. Stefnt er að því að bæta fjárhagsstöðu nemenda, ekki síst þeirra sem hafa börn á framfæri, og hvetja nemendur til að klára nám sitt á tilsettum tíma. Í því felst ávinningur fyrir námsmenn sem og þjóðhagslegur ávinningur fyrir samfélagið allt sem útreikningar gera ráð fyrir að geti numið allt að 1,2 milljörðum kr. á ári.

Fjármögnun hins nýja stuðningskerfis er að fullu tryggð, annars vegar með framlagi úr ríkissjóði og hins vegar með handbæru fé Lánasjóðs íslenskra námsmanna. Sjóðurinn stendur vel en á fáum árum hefur handbært fé aukist umtalsvert aðallega vegna þess að lánþegum sjóðsins hefur fækkað á sama tíma og framlög til ríkisins til sjóðsins hafa ekki lækkað.

Mynd 2: Handbært fé Lánasjóðs íslenskra námsmanna.

Mynd 3: Lánaumsóknir til Lánasjóðs íslenskra námsmanna.

Samkvæmt ársreikningi var tekjuafgangur sjóðsins 4,9 milljarðar kr. árið 2017, en árið áður hafði tekjuafgangur numið 3,6 milljörðum kr. Handbært fé sjóðsins nam um 11,3 milljörðum kr. í árslok 2017 og er áætlað að það geti numið allt að 15 milljörðum kr. í árslok 2018. Kerfisbreyting á námslánakerfin hefur verið í farvatninu í nokkur ár.