Bið eftir aðgerðum: margþættur vandi sem kallar á fjölbreyttar úrlausnir
HeilbrigðisráðuneytiðNý úttekt Embættis landlæknis með ýtarlegri greiningu á biðlistum vegna valinna aðgerða og ástæðum þess að ekki hefur náðst ásættanlegur árangur við að stytta biðtíma varpar ljósi á margþættan vanda sem þarf að takast á við eftir ólíkum leiðum. Eftirspurn eftir liðskipaaðgerðum hefur aukist verulega á liðnum árum og umfram spár. Þróunin er sambærileg hér og hjá öðrum þjóðum.
Alma D. Möller landlæknir gerði grein fyrir helstu niðurstöðum greiningarinnar á blaðamannafundi sem Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra efndi til í ráðuneytinu í gær. Fundinn sátu einnig María Heimisdóttir, forstjóri Sjúkratrygginga Íslands, Óskar Reykdalsson, forstjóri Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, Anna Sigrún Baldursdóttir, aðstoðarmaður forstjóra Landspítalans og Lilja Stefánsdóttir, framkvæmdastjóri skurðlækningasviðs Landspítalans.
Í minnisblaði landlæknis til heilbrigðisráðherra sem fylgir greinargerðinni eru birtar ábendingar um aðgerðir sem snúa að heilbrigðisráðuneytinu, Landspítala og Þróunarmiðstöð íslenskrar heilsugæslu, auk upplýsinga um verkefni sem Embætti landlæknis mun vinna að á þessu sviði.
Árangur af átaki en þörf fyrir liðskiptaaðgerðir eykst stöðugt
Greiningin sýnir að þriggja ára átaksverkefni (2016 – 2018) til að stytta biðlista eftir liðskiptaaðgerðum hefur skilað árangri. Aðgerðatíðni hefur aukist og er orðinn áþekk því sem gerist hjá nágrannaþjóðum. Engu að síður er biðtími sjúklinga langt frá því að vera ásættanlegur. Meginástæðan er sú að eftirspurn/þörf fyrir slíkar aðgerðir hefur aukist mun hraðar en reiknað var með. Ástæður fyrir því eru nokkrar. Aukin þörf skýrist að hluta til af öldrun þjóðarinnar en ofþyngd á þar einnig hlut að máli, enda vaxandi vandamál hér á landi líkt og svo víða annars staðar.
Ekki nóg að fjölga aðgerðum
Í greinargerð landlæknis er fjallað um fjölgun aðgerða og mögulegar leiðir til þess. Útskriftarvandi Landspítalans er ein af ástæðum þess að sjúkrahúsið nær ekki fullum afköstum við liðskiptaaðgerðir og við því þarf að bregðast.
Þótt nauðsynlegt sé að fjölga aðgerðum þarf margt fleira að koma til. Skipuleggja þarf virka þjálfun þeirra sem bíða eftir liðskiptaaðgerðum með áherslu á að efla styrk og draga úr verkjum. Þróa þarf einn samræmdan, miðlægan biðlista á landsvísu til að skapa yfirsýn og auka gegnsæi, fara yfir og samræma verklag við mat á þörf fyrir aðgerð og enn fremur þarf að bæta forgangsröðun þeirra sem bíða aðgerðar með áherslu á þá sem eru í brýnustu þörfinni. Auka þarf upplýsingaflæði til þeirra sem bíða eftir aðgerð og í því sambandi var bent á vefsvæði í Noregi, Danmörku og Svíþjóð þar sem hægt er að sjá upplýsingar um öll sjúkrahús sem sinna m.a. liðskiptaaðgerðum og áætlaðan biðtíma á hverjum stað eftir skoðun og aðgerð.
Heilbrigðisráðherra leggur áherslu á að unnið verði að lausnum víða í heilbrigðiskerfinu. Létta þurfi á Landspítalanum með aukinni heimahjúkrun og fjölgun hjúkrunarrýma til að losa um legurými. Heilsugæslan geti gegnt mikilvægu hlutverki með markvissum stuðningi við þá sem bíða eftir aðgerð eða eru komnir í áhættu hvað það varðar. Eins þurfi að finna leiðir til að tryggja fullnægjandi mönnun, ekki síst í stöður hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða: „Þetta er risastórt verkefni sem krefst víðtækrar samvinnu og kallar á fjölbreyttar lausnir“ segir Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra.
Fleiri námsstöður og launað starfsnám
Heilbrigðisráðuneytið hefur beint erindi til mennta- og menningarmálaráðuneytisins sem snýr annars vegar að möguleikum þess að fjölga námsstöðum hjúkrunarfræðinga við háskólana hér á landi og hins vegar að möguleikum þess að starfsnám hjúkrunarfræðinga verði að einhverju leyti launað.
