6. janúar 2021 Utanríkisráðuneytið

Yfirgripsmikil skýrsla um utanríkisviðskipti Íslands komin út

Eintök af skýrslunni Áfram gakk! Utanríkisviðskiptastefna Íslands - mynd — Eintök af skýrslunni Áfram gakk! Utanríkisviðskiptastefna Íslands

Skýrsla utanríkisráðuneytisins Áfram gakk! Utanríkisviðskiptastefna Íslands er komin út. Skýrslan er afar yfirgripsmikil og tekur til allra hliða utanríkisviðskipta. Fjallað er um áhrif heimsfaraldursins á íslenskan útflutning, stöðu utanríkisviðskipta, gang mála innan Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar, fríverslunarsamskipti Íslands við EFTA-ríkin og ESB, fríverslunarsamninga EFTA og Íslands sem tryggja íslenskum útflytjendum betri aðgang að fjölda markaða um allan heim, auk þess sem finna má í skýrslunni ítarlegt yfirlit yfir alla helstu viðskiptasamninga Íslands.

Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra segir Íslendinga njóta góðs af því viðskiptafrelsi sem ríkir á Íslandi, hvort sem um ræðir aukið vöruval og lækkað verð til neytenda eða auknar skatttekjur ríkisins frá fyrirtækjum sem selja vörur og þjónustu á erlenda markaði.

„Hingað til höfum við talið það sjálfsagt að geta flogið til hvaða lands sem er og þeir sem sækja vinnu erlendis telja fráleitt að greiða skatt í tveimur ríkjum. Lífskjör Íslendinga byggjast á frjálsum vöru- og þjónustuviðskiptum og fjölmörg störf í landinu eru tengd utanríkisviðskiptum með einum eða öðrum hætti," segir Guðlaugur Þór í inngangsorðum sínum.

Í skýrslunni er viðskiptastefna Íslands og annarra EFTA-ríkja borin saman við viðskiptastefnu Evrópusambandsins. Í þeim samanburði sést meðal annars að hlutfallslega eru hér á landi mun fleiri tollskrárnúmer sem bera engan almennan toll og að meðaltollur er töluvert lægri í samanburði við ESB.

Jafnframt eru í skýrslunni birtar niðurstöður greiningar á áhrifum hugsanlegrar þátttöku í tollabandalagi ESB. Í greinargerð sem unnin var af íslenskum stjórnvöldum kemur fram að áhrif af að aðild Íslands að tollabandalaginu hefði í för með sér umtalsverðar breytingar á tollframkvæmd. Meðal annars leiddi frumáætlun tollyfirvalda í ljós að auk hækkunar meðaltolls, sbr. töfluna að neðan, myndi kostnaður við upptöku nýrra tollkerfa nema allt að 30 milljónum evra.

Í skýrslunni er varpað ljósi á þær áskoranir sem blasa við íslenskum útflutningsfyrirtækjum vegna heimsfaraldurs kórónuveirunnar og hvernig utanríkisráðuneytið vinnur að því að koma til móts við þau eins og kostur er.

Þá er einnig horft fram á veg og þótt áfram verði brýnt að sinna nærmörkuðum er ljóst að mikil tækifæri bíða íslenskra útflutningsfyrirtækja á nýmörkuðum. Gera má ráð fyrir að þungamiðja alþjóðlegrar fríverslunar og viðskipta haldi áfram að færast til austurs. Í þessum ríkjum er ört vaxandi millistétt sem hefur tileinkað sér nýjar neysluvenjur. Mikilvægt er að fylgjast vel með þróuninni á þessum mörkuðum og tryggja að net viðskiptasamninga Íslands nái til markaðssvæða þar sem spáð er mestum vexti á næstu árum.

Í dag ná fríverslunarsamningar Íslands til 74 ríkja og landsvæða og tæplega 3,2 milljarða manna. Þrír samningar EFTA bíða gildistöku, einn bíður undirritunar auk þess sem EFTA á í samningaviðræðum við fleiri ríki. Skili núverandi samningaviðræður árangri mun Ísland því eiga í fríverslunarsambandi við ríki þar sem 2/3 hlutar mannkyns búa.

Skýrsluna má lesa í heild sinni hér á Stjórnarráðsvefnum.