Önnur og þriðja vaktin rannsakaðar
Golli Ríkisstjórnin ákvað á fundi sínum í dag að tillögu forsætisráðherra að hefja undirbúning að rannsókn á ólaunuðum heimilis- og umönnunarstörfum, sem stundum nefnast önnur og þriðja vaktin. Í nýrri, árlegri stöðuskýrslu um kortlagningu kynjasjónarmiða kemur fram að slík rannsókn gæti fangað kynjaðan raunveruleika og nýst við stefnumótunarvinnu, líkt og raunin hefur verið í nágrannalöndunum.
Skýrsla um kortlagningu kynjasjónarmiða kemur nú út í þriðja sinn, en hún er unnin af öllum ráðuneytum undir forystu forsætisráðuneytisins og fjármála- og efnahagsráðuneytisins. Kynjasjónarmið eiga við á flestum þeim málefnasviðum sem fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar tekur til og greinir skýrslan frá helstu niðurstöðum kortlagningar þeirra auk þess sem kynntar eru tillögur um næstu skref.
Í skýrslunni kemur fram að þótt rannsóknir bendi til að ólaunuðum störfum sé sinnt með ólíkum hætti af kynjunum skorti áreiðanlegar mælingar á því. Í nágrannalöndunum hafa verið gerðar tímanotkunarrannsóknir sem nýst hafa við stefnumótun og gæti íslensk rannsókn á þessu efni gefið skýrar og auðskiljanlegar niðurstöður og náð að fanga kynjaðan raunveruleika á annan hátt en gert hefur verið. Ákvað ríkisstjórnin að forsætisráðuneytið hefji undirbúning slíkrar rannsóknar í samstarfi við Hagstofu Íslands.
Í skýrslunni eru dregnar fram fjölmargar áskoranir í jafnréttis¬málum og má skipta þeim í fjögur þemu:
- Kynskiptur vinnumarkaður
- Launamunur kynjanna
- Ólaunuð heimilis- og umönnunarstörf
- Kynjamunur á heilsu og líðan
Þessir þættir hafa allir áhrif hver á annan og birtingarmyndirnar eru ólíkar eftir málefnasviðum.
Dæmi um niðurstöður úr skýrslunni:
Konur eru í miklum meiri hluta vaktavinnufólks hjá ríkinu. Þær eru mun líklegri en aðrar konur sem starfa hjá ríkinu til að vera í hlutastarfi. Starfshlutfall kvenna í vaktavinnu hefur þó aukist við innleiðingu betri vinnutíma.
Geðraskanir eru nú algengasta orsök þess að konur eru metnar til örorku. Dregið hefur úr vægi stoðkerfissjúkdóma meðal kvenna og karla og er talið að aukin áhersla á endurhæfingu skýri það. Konur eru þó áfram í mun meira mæli metnar til örorku vegna stoðkerfissjúkdóma
Um fjórðungur feðra en aðeins um tíunda hver móðir fékk hámarksgreiðslur frá Fæðingarorlofssjóði. Nýting feðra á rétti sínum til fæðingarorlofs hefur aukist hægt í takt við hækkun hámarksgreiðslna
Þá samþykkti ríkisstjórnin að hvert ráðuneyti skilgreini að lágmarki eitt sértækt jafnréttismarkmið í fjármálaáætlun 2024-2028 og vinnu markvisst að framgangi þess, m.a. með skilgreindum aðgerðum í fjárlagafrumvarpi ársins 2024.