Stórefling í lykilþáttum íslenskrar löggæslu

Dómsmálaráðuneytið, ríkislögreglustjóri og lögreglustjórar landsins, ásamt ríkissaksóknara og héraðssaksóknara hafa unnið saman að áætlun um stóreflingu í almennri löggæslu, bættan málshraða kynferðisbrota, aðgerðir gegn skipulagðri brotastarfsemi og eflingu lögreglunáms hér á landi.

Undanfarin ár hefur þróun löggæslumála ekki verið í takt við almenna þróun í íslensku samfélagi. Landsmönnum hefur fjölgað og ferðamenn eru margfalt fleiri en áður. Þessu hafa fylgt fjölbreytt verkefni lögreglu og aukið álag um allt land. Það liggur fyrir að fjöldi lögreglumanna hefur ekki haldið í við þessa þróun. Hlutfall ófaglærðra lögreglumanna hefur farið vaxandi, einkum á landsbyggðinni og viðbragðstími lögreglu víða á landsbyggð er ekki ásættanlegur. Á sama tíma verður vart við aukinn vopnaburð og alvarlegri afbrot en áður og lögreglumenn lenda oftar í hættulegum aðstæðum. Skipulögð brotastarfsemi er að aukast hér á landi og slík starfsemi virðir hvorki umdæmamörk né landamæri. Undanfarin ár hafa ítrekað borist varnaðarorð frá lögregluyfirvöldum vegna þessarar þróunar.

Til þess að bregðast við þeirri stöðu kynnir dómsmálaráðherra fjórþætt aðgerðaplan í löggæslumálum.

• Umfangsmikla eflingu almennrar löggæslu
• Efling menntunar lögreglumanna
• Nýja aðgerðaráætlun gegn kynferðisbrotum
• Stóreflingu aðgerða gegn skipulagðri brotastarfsemi.

Undirbúningur að þessu hefur staðið í meira en 12 mánuði. Á síðasta ári lauk störfum starfshóps um verkefni lögreglu undir forystu Vilhjálms Árnasonar, þingmanns og skilaði starfshópurinn greinargerð og tillögum sem hafa nýst vel við þessa vinnu. Þá hefur ráðuneytið ásamt ríkislögreglustjóra á undanförnum vikum átt fundi með öllum lögreglustjórum til þess að ræða stöðu löggæslu í hverju umdæmi fyrir sig. Með þessum undirbúningi og auknum skilningi á stöðunni hefur tekist að skapa grundvöll fyrir skilvirkar aðgerðir sem munu skila árangri.

Aðgerðirnar felast í því að bætt verður við  samtals um 80 stöðugildum til að mæta veikleikum og efla löggæslu um allt land.

Þessi stöðugildi skiptast þannig:

• Um 30 lögreglumenn um allt land
• Um 10 sérfræðingar í margvísleg lögreglustörf, þar á meðal almannavarnir og samfélagslöggæslu
• Um 10 landamæraverðir
• Um 20 stöðugildi til að takast á við skipulagða brotastarfsemi
• Um 10 stöðugildi við rannsókn og saksókn kynferðisbrota, en þessum stöðugildum var bætt við fyrir áramót.

Þetta mun leiða til þess að á höfuðborgarsvæðinu verður stigið stórt skref þegar lögreglumönnum á vakt verður fjölgað til muna. Viðbragðsgeta á landsbyggðinni verður styrkt verulega og samhliða þessu er lögreglan að efla sinn búnað og má þar nefna aukinn varnarbúnað lögreglumanna. Gert er ráð fyrir að einstök verkefni verði færð á landsbyggðina til þess að styrkja embættin þar.

Strax á síðasta ári var hafist handa við að efla lögreglunámið því þessar breytingar munu kalla á fleiri menntaða lögreglumenn. Það þýðir að á næstu árum munu árlega útskrifast tvöfalt fleiri lögreglumenn en hingað til.

Dómsmálaráðherra hefur samþykkt nýja aðgerðaráætlun gegn kynferðisbrotum sem mun gilda næstu þrjú árin. Á síðasta ári var um 10 stöðugildum bætt við í rannsóknir og saksókn kynferðisbrota og hefur tekist að vinna töluvert niður uppsafnaðan málafjölda hjá lögreglunni með fjölgun starfsfólks og breyttum vinnubrögðum.

Fjölgað verður um allt að 20 manns til þess að styrkja rannsóknar- og greiningargetu lögreglunnar varðandi skipulagða brotastarfsemi. Þetta mun margfalda getu lögreglunnar til að takast á við nýjar áskoranir. Mynduð verða rannsóknarteymi sem starfa þvert á embætti og mun héraðssaksóknari taka við formennsku í stýrihópi fyrir rannsóknarteymin. Stýrihópurinn verður sá hópur sem greinir og forgangsraðar verkefnum í skipulagðri brotastarfsemi. Þátttaka í evrópsku löggæslusamstarfi verður aukin, meðal annars með nýjum íslenskum fulltrúa hjá EuroJust og áframhaldandi fulltrúa hjá EuroPol.

Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra

„Þetta er upphafið að þörfu grettistaki í löggæslumálum á Íslandi. En til að sporna við þessari óheillavænlegu samfélagsþróun þarf samspil fleiri þátta. Við þurfum samstillt átak samfélagsins alls, fjölskyldunnar, skólakerfisins og annarra stofnana samfélagsins. Og að því þarf að vinna með viðeigandi stofnunum. Framundan eru krefjandi verkefni og ég treysti ríkislögreglustjóra, héraðssaksóknara, - okkar öflugu lögreglustjórum og lögreglumönnum – til að takast á við þetta sem ein heild.“

Þessar aðgerðir voru kynntar á upplýsingafundi dómsmálaráðherra í dag að viðstöddum ríkislögreglustjóra, Sigríði Björk Guðjónsdóttur, lögreglustjóranum á höfuðborgarsvæðinu, Höllu Bergþóru Björnsdóttur og héraðssaksóknara, Ólafi Þór Haukssyni. 

Upptaka af fundinum er aðgengileg á vef dómsmálaráðuneytisins.