Utanríkisráðherra ávarpaði málþing í tilefni af 75 ára afmælis Atlantshafsbandalagsins

Grunngildin sem Atlantshafsbandalaginu er ætlað að verja, tengsl friðar og varna auk framlags Íslands til Atlantshafsbandalagsins fyrr og nú voru meginstef opnunarávarps Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur utanríkisráðherra á málþingi í tilefni af 75 ára afmæli Atlantshafsbandalagins sem fram fór í hátíðarsal Háskóla Íslands í dag. 

Að málþinginu stóðu Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands, Varðberg - samtök um vestræna samvinnu og alþjóðamál og utanríkisráðuneytið. Auk utanríkisráðherra ávörpuðu Jens Stoltenberg, framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, og Gabrielus Landsbergis, utanríkisráðherra Litáen, ráðstefnuna um fjarfundarbúnað.  

Í ávarpi sínu fór Þórdís Kolbrún yfir sögu Íslands innan bandalagsins sem eitt af tólf stofnríkjum þess. Hún gerði að umtalsefni áherslu Bjarna Benediktssonar, þáverandi utanríkisráðherra, sem undirritaði Atlantshafssáttmálann fyrir Íslands hönd árið 1949, á að aðild Íslands snerist ekki einvörðungu um að tryggja okkar eigin varnir heldur um að leggja eitthvað af mörkum til sameiginlegra varna þeim gildum sem eru undirstaða okkar frjálsa samfélags. 

„Bandalagið snýst nefnilega ekki bara um að telja skriðdreka og freygátur; og tilgangur þess er ekki aðeins að verja hvern einasta þumlung bandalagsríkja; Atlantshafsbandalagið er líka pólitískt bandalag lýðræðisríkja. Og það er eftirsóttur klúbbur sem setur viðmið fyrir umsóknarríki og hvetur samstarfsríki til umbóta. Þannig skapar bandalagið stöðugleika á pólitíska sviðinu og hefur þannig verið aflvaki lýðræðis og umbóta í Evrópu,“ sagði Þórdís Kolbrún.

Í ræðu sinni áréttaði ráðherra mikilvægi þess að samskipti þjóða einkennist af virðingu, jafnræði og sátt. Þórdís Kolbrún ljáði jafnframt máls á þeirri tilhneigingu að setja hugmyndina um frið upp sem andstæðu við varnir og sagði Íslendinga síst vera meira friðelskandi en aðrar þjóðir. 

„Það eru bæði sögulegar og aðrar ástæður fyrir því að við erum eitt fárra þjóðríkja án hers en það er ekki af því að við séum meira friðelskandi en aðrir. Munurinn á okkur Íslendingum og því fólki sem hefur þurft að verjast innrásum annarra eða verið þvingað til að taka þátt í innrásum í önnur lönd er einfaldur. Við erum heppin,“ sagði utanríkisráðherra. 

„Kollegi minn frá Litáen, Gabrielius Landsbergis, talar við okkur á eftir. Litáar verja 2,7 prósentum af vergri landsframleiðslu til hervarna á þessu ári. Það er ekki af því að Litáar vilji stríð heldur er það þvert á móti til að tryggja frið. Standa vörð um frelsið,“ sagði Þórdís Kolbrún jafnframt.

Breytt öryggislandslag í heiminum í kjölfar innrásarstríðs Rússlands í Úkraínu var aðaláhersla pallborðsumræðna sem varð í kjölfarið og minntist ráðherra einnig á það í ræðu sinni hvernig bandalagið hefði þróast með árunum og tæki til að mynda ekki bara til hefðbundinna varna á lofti, láði og legi heldur nú einnig í geimnum og á netinu. Þá lagði Þórdís Kolbrún áherslu á að stuðningur Íslands við Úkraínu tengist með beinum hætti okkar eigin hagsmunum.

„Þegar friði er ógnað í Evrópu þá kemur það okkur við og þegar kemur að því að leggja fram okkar þátt í stuðningi við það sem gera það sem þarf þá eigum við ekki að spyrja fyrst hvað henti okkur sjálfum best, heldur hvort við getum lagt fram eitthvað af því sem brýnust þörf er á,“ sagði ráðherra og bætti því við að Ísland hefði ekki skorast undan því að leggja fram fjármagn í sjóði sem er ætlað að hjálpa Úkraínumönnum að verjast innrásarher Rússa.

„Við erum nefnilega ekki hlutlaus og við höfum skyldum að gegna gagnvart þeim ríkjum sem hafa lofað að vernda okkur með vopnum og mannafla ef nauðsyn krefur,“ sagði Þórdís Kolbrún.

Ávarp utanríkisráðherra má lesa í heild sinni hér.