Álagning opinberra gjalda á lögaðila vegna rekstrarársins 2023

Ríkisskattstjóri hefur lokið álagningu opinberra gjalda á lögaðila vegna rekstrarársins 2023. Álögð gjöld á lögaðila nema 308,2 ma.kr. og hækka um 25,3 ma.kr. á milli ára. Stærstu einstöku breytingarnar er að finna í tryggingagjaldi sem hækkar um 15,6 ma.kr. á milli ára og þar á eftir kemur tekjuskattur lögaðila sem hækkar um 8,0 ma.kr. frá fyrra ári. Tryggingagjald og tekjuskattur lögaðila mynda meginþorra þeirra opinberu gjalda sem lögð eru á lögaðila. Stærsta hlutfallslega breytingin á álögðum gjöldum er í sérstaka fjársýsluskattinum sem hækkar um 15,3% milli ára. Heilt yfir er hækkun á öllum álögðum gjöldum. Rétt er að hafa í huga að hér er um að ræða svokallaða frumálagningu sem getur tekið breytingum síðar.

Gjaldskyld félög eru 54.532 talsins og fjölgar um 4,8% milli ára. Mesta fjölgunin er í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð þar sem félögum fjölgar um 554 frá fyrra ári. Áfram er góður gangur við skil á framtölum þar sem 86,4% framtala var skilað áður en álagning fór fram. Það er í takt við skil framtala undanfarin 5 ár. Bætt skil eru til þess fallin að fækka kærum og endurákvörðunum og skapast því meiri vissa um að álagning opinberra gjalda á lögaðila skili sér í ríkissjóð.

Útborgun frá ríkinu til lögaðila í tengslum við álagninguna nemur 33,8 ma.kr. samanborið við 26,6 ma.kr. árið á undan. Er þar einkum um að ræða annars vegar stuðning ríkisins við rannsóknir og þróunarstarf fyrirtækja og hins vegar leiðréttingu á ofgreiddum sköttum í formi fyrirframgreidds tekjuskatts fyrr á þessu ári og afdregins fjármagnstekjuskatts í staðgreiðslu 2023. Áður en til endurgreiðslu kemur er skuldajafnað og nemur sú skuldajöfnun 7,5 ma.kr.

Tekjuskattur lögaðila

Álagður tekjuskattur nemur 149,9 ma.kr. og hækkar um 8,0 ma.kr. milli ára sem er 5,7% hækkun. Gjaldendur tekjuskatts eru 20.842 og fjölgar um 9% frá fyrra ári. Frá 2021 hefur gjaldendum tekjuskatts fjölgað um 28%. Líkt og fyrri ár eru það fyrirtæki í fjármála- og vátryggingastarfsemi sem greiða hlutfallslega mest í tekjuskatt af öllum atvinnugreinum. Þar á eftir koma fyrirtæki rafmagns-, gas- og hitaveitna en hlutdeild þeirra lækkar töluvert milli ára sem má að stórum hluta rekja til hagnaðar sem myndaðist við sölu Landsvirkjunar á Landsnet til ríkisins undir lok árs 2022 og kom fram í álagningu 2023. Hlutdeild félaga sem starfa við framleiðslu dregst saman úr 14,0% í 12,5% þar sem álagður tekjuskattur dróst saman um 5% og munar þar mest um samdrátt í greiddum tekjuskatti félaga sem starfa við framleiðslu á járni, stáli og járnblendi. Hlutdeild byggingarstarfsemi og mannvirkjagerðar eykst þar sem álagður tekjuskattur jókst um 24% á milli ára. Af þeim liðum sem falla undir annað í töflunni fyrir neðan má nefna vöxt í tekjuskatti félaga í rekstri gististaða og veitingastarfsemi sem og menningar-, íþrótta- og tómstundastarfsemi.

Fjármagnstekjuskattur

Lögaðilar bera almennt ekki fjármagnstekjuskatt. Þó skulu þeir lögaðilar sem eru undan-þegnir almennri tekjuskattskyldu greiða fjármagnstekjuskatt, eins og sveitarfélög og ýmis sjálfseignarfélög. Álagður fjármagnstekjuskattur á þessa lögaðila í álagningu 2024 nemur 2,7 ma.kr. og hækkar um 3,6% frá fyrra ári. Samtals fá 815 lögaðilar álagðan fjármagnstekjuskatt.

Útvarpsgjald

Útvarpsgjald ársins 2024 er 20.900 kr. og leggst á skattskylda lögaðila að undanskildum dánarbúum og þrotabúum. Álagt útvarpsgjald á lögaðila nemur 1,1 ma.kr. og hækkar um 7,7% á milli ára. Gjaldendum þess fjölgar um 1.991 frá fyrra ári og eru 50.684.

Sérstakur skattur á fjármálafyrirtæki („bankaskattur“)

Skattstofn sérstaks skatts á fjármálafyrirtæki eru heildarskuldir viðkomandi lögaðila yfir 50 ma.kr. í lok hvers árs og er skatthlutfallið 0,145%. Fjögur fjármálafyrirtæki fá þennan skatt álagðan og greiða samtals 6,2 ma.kr. sem er 5,5% hækkun milli ára.

Fjársýsluskattur

Á fjármála- og tryggingafyrirtæki er lagður fjársýsluskattur þar sem skattstofninn samanstendur af öllum tegundum launa og þóknana og skatthlutfallið er 5,5%. Álagning fjársýsluskatts, sem er innheimtur í staðgreiðslu nemur 3,7 ma.kr. og hækkar um 9,8% milli ára. Gjaldendur eru 111 en voru 113 árið áður.

Sérstakur fjársýsluskattur

Á hagnað fjármálafyrirtækja, þ.m.t. tryggingafélaga, sem er umfram 1 ma.kr. leggst 6% sérstakur fjársýsluskattur. Samkvæmt álagningartölum ríkisskattstjóra er sérstaki fjársýslu¬skatturinn 7,0 ma.kr. á árinu og hækkar um 15,3% á milli ára. Gjaldið er greitt af 12 lögaðilum og fjölgar um þrjá frá fyrra ári.

Tryggingagjald

Álagning tryggingagjalds á launagreiðslur ársins 2023 nemur 137,5 ma.kr. og hækkar um 12,8% á milli ára. Á sama tíma fjölgaði gjaldendum tryggingagjalds um 1.204 eða um 4,7%. Auknar launagreiðslur og fjölgun starfandi fólks skýra hækkun tryggingagjaldsins.

Stuðningur vegna rannsóknar- og þróunarkostnaðar

Stuðningur ríkissjóðs til fyrirtækja vegna rannsókna- og þróunarkostnaðar nemur alls 16,0 ma.kr. samkvæmt álagningunni í ár og hækkar um 2,1 ma.kr. milli ára eða um 15%. Stuðningurinn sem hlutfall af heildarkostnaði sem og hámark styrkhæfs kostnaðar voru hækkuð umtalsvert árið 2020 og síðan þá hafa lítil og meðalstór fyrirtæki geta fengið 35% af kostnaði við rannsóknir og þróun í skattaafslátt en stór fyrirtæki 25% að hámarki 1,1 ma.kr. Á síðustu 5 árum hefur stuðningurinn aukist um 208% að nafnvirði.

Ef fyrirtæki skilar hagnaði umfram yfirfæranlegt tap þannig að tekjuskattur sé lagður á, gengur stuðningurinn upp í tekjuskatt en er annars útgreiðanlegur að fullu. Útborgunin í ár er að upphæð 15,3 ma.kr. og skuldajöfnunin að upphæð 690 m.kr. 274 aðilar fengu styrk samkvæmt álagningunni og fjölgaði um þrjá milli ára.