Sóknaráætlanir landshluta efla byggðaþróun og færa heimafólki aukna ábyrgð

Sóknaráætlanasamningar við átta landshlutasamtök sveitarfélaga til fimm ára (2025-2029) voru undirritaðir í gær. Eyjólfur Ármannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra, Logi Einarsson, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra, Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra og fulltrúar landshlutasamtakanna undirrituðu samningana í Norræna húsinu. Það er samdóma álit þeirra sem koma að sóknaráætlunum að þær hafi sannað gildi sitt fyrir byggðir landsins en verkefnið byggir á tólf ára sögu.

Markmiðið með sóknaráætlunum er að stuðla að jákvæðri og sjálfbærri byggðaþróun, treysta stoðir menningar, efla atvinnulíf og nýsköpun, styðja við áherslur um umhverfis- og loftslagsmál og auka þannig samkeppnishæfni landshluta og þar með landsins alls. Þá er markmiðið einnig að efla samráð hjá stjórnvöldum og milli landshluta og tryggja gagnsæi við úthlutun opinberra fjármuna.

Framlög ríkisins til samninganna árið 2025 nema samtals 865,7 milljónum króna og framlög sveitarfélaga samtals 93,9 milljónum króna. Alls nema heildarframlög ríkis og sveitarfélaga til sóknaráætlana því um 960 milljónum kr.

Sóknaráætlanir landshluta eru stefnumótandi áætlanir sem fela í sér stöðumat viðkomandi landshluta, framtíðarsýn, markmið og aðgerðir til að ná þeim markmiðum. Markmiðið er að ráðstöfun fjármuna sem varið er til verkefna í einstökum landshlutum á sviði samfélags-, umhverfis- og byggðamála byggi á áherslum heimafólks.

Eyjólfur Ármannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra: „Sóknaráætlanir landshluta hafa sannað gildi sitt í gegnum tíðina. Tilgangurinn er að stórefla byggðir landsins með virkri þátttöku heimafólks. Mikilvægt er að fólkið sem þekkir best til aðstæðna í sinni heimabyggð taki ákvarðanir um nýtingu fjármuna sem varið er til einstakra landshluta. Einungis þannig tryggjum við framgang sóknaráætlana og eflum byggðaþróun í landinu.“

Logi Einarsson, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra: „Ég hef kynnst því sjálfur sem sveitarstjórnarmaður hversu skilvirkt og árangursríkt það er að veita peningum til menningar og nýsköpunar í gegnum sóknaráætlanir. Þar sem að nærsamfélagið sem hefur puttann á púlsinum ráðstafar fjármunum í mikilvæg verkefni.“ 

Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra: „Við fögnum því að umhverfis- og loftslagsmál eru nú í fyrsta sinn felld inn í samninga um sóknaráætlanir landshluta. Með því er aukinn þungi settur í málaflokkinn um land allt og um leið sýnt gott fordæmi í umhverfis- og loftslagsmálum sem ein af grunnstoðum aukinnar samkeppnishæfni landshluta. Þá er með þessu ítrekað mikilvægi þessara mála í þeirri vegferð að efla atvinnu- og byggðarþróun um land allt.“

Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, framkvæmdastjóri SSNE og talskona landshlutasamtakanna: „Sóknaráætlanir hafa gefið góða raun og aukið samráð á sviði byggðamála. Þannig hefur samráð innan landshluta og á milli þeirra stóraukist, sem og samráð milli ráðuneyta og stjórnsýslustiga.“

Árið 2025 er framlag ríkisins til samninganna samtals 865,7 m.kr., þar af 552,1 m.kr. frá innviðaráðuneytinu, 223,6 m.kr. frá háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytinu og 90 m.kr. frá umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytinu. Þá leggja sveitarfélögin samningnum samtals til um 94 m.kr. á árinu 2025. Heimilt er að semja um framlög annarra aðila að samningnum.

Forsögu sóknaráætlana má rekja allt aftur til ársins 2011 þegar hugmyndafræðin var fyrst mótuð og sett fram í stefnuyfirlýsingunni Ísland 2020 og voru fyrstu samningar um sóknaráætlanir landshluta voru gerðir árið 2013. Verklag sóknaráætlana hefur reynst vel og almenn ánægja er með það, bæði meðal ríkis og sveitarfélaga. Samningarnir eru gerðir á grundvelli sveitarstjórnarlaga og gilda í fimm ár í senn.

Eftirtaldir fulltrúar landshlutasamtaka sveitarfélaga undirrituðu samninga um sóknaráætlanir landshluta:

• Vesturland: Guðveig Lind Eyglóardóttir, formaður stjórnar SSV
  
• Vestfirðir: Sigríður Ó. Kristjánsdóttir, framkvæmdastjóri Vestfjarðastofu og Gylfi Ólafsson, formaður Vestfjarðastofu
  
• Norðurland vestra: Katrín M. Guðjónsdóttir, framkvæmdastjóri SSNV
  
• Norðurland eystra: Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, framkvæmdastjóri SSNE, og Lára Halldóra Eiríksdóttir formaður stjórnar SSNE
  
• Austurland: Dagmar Ýr Stefánsdóttir, framkvæmdastjóri Austurbrúar
  
• Suðurland: Anton Kári Halldórsson, formaður stjórnar SASS
  
• Suðurnes: Berglind Kristinsdóttir, framkvæmdastjóri SSS
  
• Höfuðborgarsvæðið: Einar Þorsteinsson, formaður stjórnar SSH og Páll Björgvin Guðmundsson, framkvæmdastjóri SSH.