Mál nr. 490/2020 - Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 490/2020

Þriðjudaginn 19. janúar 2021

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 5. október 2020, kærði A til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 21. september 2020, um að fella niður bótarétt hennar í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 5. nóvember 2019 og var umsókn hennar samþykkt. Í júní 2020 var kæranda boðið starf sem auglýst var hjá vinnumiðlun stofnunarinnar. Vinnumálastofnun barst í kjölfarið upplýsingar um að kærandi hefði hafnað starfinu. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 1. september 2020, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda vegna höfnunar á atvinnutilboði. Skýringar bárust frá kæranda 4. september 2020. Með bréfi, dags. 21. september 2020, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hennar væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 5. október 2020. Með bréfi, dags. 4. nóvember 2020, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 18. desember 2020 og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 21. desember 2020. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hún hafi tekið vakt í ísbúð en fengið í bakið og ekki fundist vinnan henta sér. Auk þess sé ísbúðin í B en kærandi sé búsett á C. Kærandi hafi hvorki bíl til umráða né bílpróf en það sé mjög flókið að vinna vaktavinnu og þurfa að treysta á strætó. Í hinni kærðu ákvörðun komi fram að fyrir hendi hafi verið upplýsingar frá þjónustuskrifstofu Vinnumálastofnunar en hún hafi ekki fengið að vita hvaða upplýsingar það séu en að mati kæranda eigi hún rétt á því. Kærandi viti til þess að fólk hafi hafnað vinnu tvisvar sinnum án þess að missa bæturnar. Kærandi hafi sótt um störf og sé í alvöru að leita en hafi í þetta eina skipti synjað starfi. Við það hafi hún misst bæturnar í tvo mánuði sem geri henni mjög erfitt fyrir. Kærandi hafi haldið að það væri betra að vera hreinskilin og láta strax vita að hún væri ekki að valda starfinu frekar en að byrja og kannski hætta strax. Kærandi óski því eftir endurskoðun málsins og að hún haldi sínum bótum.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að málið varði 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslna atvinnuleysistrygginga sé að hann sé í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Þar sé tekið fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu.

Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á atvinnuviðtali. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun sé heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði sé starf fjarri heimili hans sem geri kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Þá sé heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem geti ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis.

Ljóst sé að kærandi hafi hafnað því að taka starfi en í skýringum sem kærandi hafi sent stofnuninni komi fram að hún sé ekki með bíl til umráða og að of langt sé á milli vinnustaðar og heimilis hennar. Kærandi sé skráð til heimilis á C og umræddur vinnustaður sé í B. Vinnumálastofnun fallist ekki á að vegalengd á milli vinnustaðar og heimilis kæranda sé nægjanleg ástæða fyrir höfnun á starfi í skilningi 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, enda sé ekki óvanalegt að fólk með heimilisfestu á C sæki vinnu í nærliggjandi sveitarfélögum og jafnvel á höfuðborgarsvæðinu. Líta beri til þess að almenningssamgöngur gangi á milli staða með reglulegum hætti. Eins og áður hafi komið fram þurfi umsækjandi að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu líkt og lög um atvinnuleysistryggingar geri ráð fyrir. Það sé því mat Vinnumálastofnunar að þær skýringar sem kærandi hafi fært fyrir höfnun atvinnutilboðs, bæði til stofnunarinnar og í kæru sinni til nefndarinnar, geti ekki talist gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Vinnumálstofnun telji því að kærandi hafi með framferði sínu hafnað starfi og þurfi því að sæta viðurlögum á grundvelli 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Varðandi skýringar kæranda frá 10. nóvember 2020, sem snúi að skertri vinnugetu kæranda, árétti stofnunin að þar sem skýringar hafi borist eftir að ákvörðun stofnunarinnar frá 21. september 2020 hafi verið kærð til nefndarinnar hafi ekki verið litið til þeirra við töku hinnar kærðu ákvörðunar.

Með vísan til ofangreindra sjónarmiða sé það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli sæta biðtíma í tvo mánuði frá ákvörðunardegi, sbr. 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður bótarétt kæranda í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 er svohljóðandi:

„Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 5. mgr. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.“

Þá segir svo í 4. mgr. 57. gr. laganna:

„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“

Óumdeilt er að kærandi hafnaði starfi í ísbúð í B en ágreiningur málsins lýtur að því hvort ástæður kæranda fyrir þeirri höfnun hafi verið réttlætanlegar í skilningi 4. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006. Þegar hin kærða ákvörðun var tekin lágu fyrir skýringar frá kæranda þess efnis að hún væri ekki með bíl til umráða og væri því að leita að starfi á C en kærandi er búsett þar. Í kæru til úrskurðarnefndar veitti kærandi sambærilegar skýringar sem og að hún hefði tekið eina vakt og fengið í bakið. Í tölvupósti til Vinnumálastofnunar 10. nóvember 2020 greindi kærandi frá því að hún hafi ekki treyst sér til að taka starfinu þar sem það hafi verið líkamlega erfitt. Kærandi sé með bakverki en það hafi legið fyrir við umsókn um atvinnuleysisbætur og kærandi hafi lagt fram vottorð þess efnis. Ljóst er að þær skýringar kæranda lágu ekki fyrir þegar Vinnumálastofnun tók hina kærðu ákvörðun. Með vísan til þess er það mat úrskurðarnefndarinnar að tilefni sé fyrir Vinnumálastofnun að leggja mat á hvort ákvörðun kæranda um að hafna starfinu hafi verið réttlætanleg vegna skertrar vinnufærni. Hin kærða ákvörðun er því felld úr gildi og lagt fyrir Vinnumálastofnun að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 21. september 2020, um að fella niður bótarétt A, í tvo mánuði, er felld úr gildi og málinu vísað til stofnunarinnar til nýrrar meðferðar.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson