Mál nr. 41/2015

Úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála
Hafnarhúsinu v/Tryggvagötu, 101 Reykjavík

Miðvikudaginn 14. október 2015 var á fundi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála tekið fyrir mál nr. 41/2015:

Kæra A

á ákvörðun

Íbúðalánasjóðs

og kveðinn upp svohljóðandi

Ú R S K U R Ð U R:

A, hefur með kæru, móttekinni 22. júlí 2015, skotið til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála ákvörðun Íbúðalánasjóðs, dags. 26. júní 2015, um synjun á umsókn kæranda um greiðsluerfiðleikaaðstoð.

I. Málavextir og málsmeðferð

Málavextir eru þeir samkvæmt gögnum málsins að kærandi sótti um greiðsluerfiðleikaaðstoð hjá Íbúðalánasjóði og óskaði eftir frystingu lána. Umsókn kæranda var synjað með bréfi Íbúðalánasjóðs, dags. 2. júní 2015, á þeim grundvelli að miðað við forsendur greiðsluerfiðleikamats, sem unnið var hjá Umboðsmanni skuldara, var greiðslugeta ekki nægjanleg að úrræðum loknum. Frestun á greiðslum væri því ekki lausn á greiðsluvanda. Mál kæranda var lagt aftur fyrir greiðsluerfiðleikanefnd Íbúðalánasjóðs eftir að greinargerð barst frá kæranda en umsókn hans synjað á ný með bréfi sjóðsins, dags. 26. júní 2015.

Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála 22. júlí 2015. Með bréfi, dags. 23. júlí 2015, óskaði úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála eftir afstöðu Íbúðalánasjóðs til málsins, upplýsingum um meðferð þess hjá sjóðnum og öllum gögnum. Afstaða Íbúðalánasjóðs barst með bréfi, dags. 5. ágúst 2015. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 10. ágúst 2015, var bréf Íbúðalánasjóðs sent kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust frá kæranda 24. ágúst 2015 og voru þær sendar Íbúðalánasjóði til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar sama dag. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að í báðum synjunum Íbúðalánasjóðs sé miðað við óbreyttar aðstæður hans frá upphafi til loka umsóknartímabilsins. Kærandi bendir á að hann sé að óska eftir að fá frest til að finna lausn á greiðsluvandamáli sínu. Markmiðið með umsókninni sé að aðstæður hans verði ekki hinar sömu í lok tímabilsins og í upphafi þess.

Kærandi gerir athugasemdir við vinnubrögð Umboðsmanns skuldara vegna umsóknar hans til Íbúðalánasjóðs og rekur þær rangfærslur sem koma fram í greiðsluerfiðleikamati umboðsmanns. Kærandi tekur fram að strax árið 2008 hafi hann, vegna skilmála Íbúðalánasjóðs, neyðst til að taka á sig skuld meðeiganda síns að fasteigninni B. Árið 2012 hafi hann tekið formlega á sig þá skuldbindingu með því að kaupa eignarhlut meðeigandans.

Kærandi bendir á að hann hafi sent Íbúðalánasjóði greinargerð þar sem fram komi upplýsingar um hvernig hann hyggist nýta sér greiðslufrestinn. Hann hafi tilgreint fimm úrræði en ekki sé annað að sjá en að sjóðurinn hafi einungis tekið eitt þeirra til athugunar. 

III. Sjónarmið Íbúðalánasjóðs

Í greinargerð Íbúðalánasjóðs vegna málsins er greint frá því að kærandi hafi óskað eftir frystingu í apríl 2015 vegna tekjulækkunar. Mál kæranda hafi verið tekið fyrir hjá greiðsluerfiðleikanefnd sjóðsins á grundvelli greiðsluerfiðleikamats Umboðsmanns skuldara. Umsókn kæranda hafi verið synjað þar sem greiðslugeta hans væri ekki nægjanleg að úrræðum loknum og þau því ekki til þess fallin að leysa úr hans vanda.

Í framhaldi af synjun Íbúðalánasjóðs hafi kærandi sent sjóðnum greinargerð og sótt um frystingu til tveggja ára og skuldbreytingu á vanskilum til tíu ára. Mál kæranda hafi verið tekið fyrir á ný hjá greiðsluerfiðleikanefnd en aftur synjað á sömu forsendum og áður. Kærandi hafi síðan með tölvupósti til Íbúðalánasjóðs andmælt því að greiðsluvandi hans væri tilkominn vegna tekjulækkunar og tilgreint nánar ástæður greiðsluvandans. Íbúðalánasjóður bendir á að ekki verði séð að greiðsluvandi kæranda starfi af óvæntum og tímabundnum erfiðleikum líkt og áskilið sé í 4. gr. reglugerðar nr. 584/2001 um greiðsluvandaúrræði sjóðsins.

IV. Niðurstaða

Málskot kæranda er reist á 1. mgr. 42. gr. laga um húsnæðismál, nr. 44/1998. Hlutverk úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála er meðal annars að skera úr ágreiningsmálum er kunna að rísa vegna ákvarðana Íbúðalánasjóðs og húsnæðisnefnda. Í málinu er ágreiningur um hvort Íbúðalánasjóði hafi borið að samþykkja umsókn kæranda um greiðsluerfiðleikaaðstoð.

Samkvæmt 1. mgr. 48. gr. laga um húsnæðismál er stjórn Íbúðalánasjóðs heimilt að veita skuldbreytingarlán til allt að 30 ára í því skyni að leysa úr tímabundnum greiðsluerfiðleikum hjá lánþegum vegna almennra lána, viðbótarlána og lána sem sjóðurinn hefur yfirtekið. Er þar gert að skilyrði að greiðsluvandi stafi af óvæntum tímabundnum erfiðleikum vegna veikinda, slysa, minni atvinnu eða atvinnuleysis eða af öðrum ófyrirséðum atvikum. Þá er stjórn Íbúðalánasjóðs heimilt, með sömu skilyrðum og um getur í 1. mgr. 48. gr. laganna,  að fresta greiðslum hjá einstökum lánþegum vegna almennra lána, viðbótarlána og lána sem sjóðurinn hefur yfirtekið í allt að þrjú ár og leggja þær greiðslur við höfuðstól skuldarinnar, þyki slík aðstoð líkleg til að koma í veg fyrir greiðsluvanda, sbr. 2. mgr. 48. gr. Samkvæmt 8. mgr. 48. gr. laganna setur ráðherra nánari reglur um framkvæmd ákvæðisins að fengnum tillögum stjórnar Íbúðalánasjóðs.

Í 4. gr. reglugerðar nr. 584/2001, um úrræði til að bregðast við greiðsluvanda vegna lána Íbúðalánasjóðs, er að finna skilyrði fyrir greiðsluerfiðleikaaðstoð. Þar segir í 1. tölul. 4. gr. að heimilt sé að veita greiðsluerfiðleikaaðstoð stafi greiðsluerfiðleikar af óvæntum tímabundnum erfiðleikum vegna veikinda, slysa, minni atvinnu, atvinnuleysi eða af öðrum ófyrirséðum atvikum. Þá segir í 4. tölul. 1. mgr. að skilyrði greiðsluerfiðleikaaðstoðar sé að greiðslubyrði umsækjanda eftir skuldbreytingu og/eða frestun á greiðslum og/eða lengingu lánstíma rúmist innan greiðslugetu. Um er að ræða ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir úrræðinu sem sótt er um.

Í greiðsluerfiðleikamati Umboðsmanns skuldara, dags. 28. apríl 2015, sem lá til grundvallar afgreiðslu Íbúðalánasjóðs, var fjárhagsleg staða kæranda við gerð matsins þannig að mánaðarlegar tekjur hans námu 232.518 krónum, mánaðarleg útgjöld 171.969 krónum og mánaðarleg greiðslubyrði næmi 122.639 krónum. Fjárþörf kæranda var því 62.090 krónur umfram raunverulega greiðslugetu. Í greiðslumatinu var enn fremur farið yfir áætlaða stöðu kæranda á meðan úrræðum yrði beitt og eftir lok úrræða. Þar var gert ráð fyrir að mánaðarlegar tekjur kæranda yrðu 232.518 krónur, mánaðarleg útgjöld 171.969 krónur og mánaðarleg greiðslubyrði næmi 161.168 krónum. Fjárþörf kæranda væri því 100.619 krónur umfram raunverulega greiðslugetu. Því myndi greiðslubyrði kæranda eftir frestun á greiðslum ekki rúmast innan greiðslugetu.

Kærandi hefur gert athugasemdir við vinnubrögð Umboðsmanns skuldara vegna framangreinds greiðsluerfiðleikamats og að Íbúðalánasjóður hafi ekki tekið afstöðu til þeirra atriða sem fram koma í greinargerð frá honum til sjóðsins. Úrskurðarnefndin hefur yfirfarið athugasemdir kæranda og telur ekki ástæðu til að bera brigður á greiðsluerfiðleikamat Umboðsmanns skuldara sem liggur fyrir í málinu. Þar sem greiðslubyrði kæranda eftir lok úrræða hefði ekki rúmast innan greiðslugetu hans, sbr. 4. tölul. 4. gr. reglugerðar nr. 584/2001, átti kærandi því ekki rétt á greiðsluerfiðleikaaðstoð en um er að ræða ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir úrræðinu sem sótt er um. Hin kærða ákvörðun verður því staðfest.

Úrskurð þennan kváðu upp Bergþóra Ingólfsdóttir formaður, Arnar Kristinsson og Gunnar Eydal, meðnefndarmenn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Íbúðalánasjóðs, dags. 26. júní 2015, um synjun á umsókn A um greiðsluerfiðleikaaðstoð er staðfest.

Bergþóra Ingólfsdóttir, formaður

Arnar Kristinsson

Gunnar Eydal