Nr. 635/2023 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 24. október 2023 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 635/2023
í stjórnsýslumáli nr. KNU23100015
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Hinn 5. október 2023 barst kærunefnd útlendingamála sjálfkrafa kæra, samkvæmt 3. málsl. 7. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, á ákvörðun Útlendingastofnunar um að taka ekki til efnismeðferðar hér á landi umsókn [...], fd. [...], ríkisborgara Úkraínu (hér eftir kærandi) um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.
Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, með vísan til 44. gr. sömu laga. Kærandi krefst þess til vara að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og lagt verði fyrir stofnunina að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar með vísan til 2. og 3. gr. laga um útlendinga og 17. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir Dyflinnarreglugerðin). Þá krefst kærandi þess til þrautavara að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka mál kæranda til meðferðar á ný.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 30. maí 2023. Á grundvelli frásagnar kæranda um að hann hafi dvalið og starfað í Litháen var, dags. 8. júní 2023, send beiðni um upplýsingar um stöðu kæranda til yfirvalda í Litháen, sbr. 34. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Í svari frá litháískum yfirvöldum samdægurs kom m.a. fram að kærandi hefði fengið útgefna vegabréfsáritun frá yfirvöldum í Litháen með gildistíma frá 1. nóvember 2022 til 28. febrúar 2022. Þá hafi hann fengið dvalarleyfi á grundvelli atvinnu með gildistíma til 27. janúar 2024 en leyfið hafi verið fellt úr gildi 7. júní 2023 þar sem ráðningarsamningi kæranda hafi verið sagt upp. Þá kom fram að kærandi hafi ekki lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd þar í landi. Þar sem kærandi hafði fengið útgefna vegabréfsáritun frá yfirvöldum í Litháen var 27. júní 2023 beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Litháen, sbr. 4. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Í tilkynningu Útlendingastofnunar til yfirvalda í Litháen, dags. 11. september 2023, kom fram að þar sem þarlend stjórnvöld hefðu ekki svarað viðtökubeiðni stofnunarinnar innan tilskilins frest samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni, liti stofnunin svo á að litháísk yfirvöld hefðu samþykkt beiðnina, sbr. 7. mgr. 22. gr. reglugerðarinnar. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun 6. september 2023, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað 29. september 2023 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda sama dag og barst greinargerð kæranda 13. október 2023.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að litháísk stjórnvöld beri ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Litháen ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Litháen.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi gerir ýmsar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun og vísar til þess að þar komi fram að send hafi verið beiðni um viðtöku kæranda til Litháen á grundvelli 4. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þrátt fyrir að gögn málsins bendi til annars sé byggt á því í ákvörðuninni að yfirvöld í Litháen hafi ekki svarað beiðninni innan tímafrests og því teljist beiðnin samþykkt. Þá sé tiltekið að tilkynning um framangreint hafi verið send á Austurríki samkvæmt 7. gr. 22. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Auk þess komi fram að Útlendingastofnun telji unnt að leggja til grundvallar að kærandi hafi sótt um og hlotið málsmeðferð vegna umsóknar um alþjóðlega vernd þar í landi undir gefnu auðkenni. Framangreind ályktun sé augljóslega röng, sbr. bréf frá yfirvöldum í Litháen, dags. 8. júní 2023. Þá gerir kærandi athugasemd við að Útlendingastofnun hafi lítið sem ekkert fjallað um aðalkröfu kæranda í greinargerð hans til Útlendingastofnunar um að honum yrði veitt dvalarleyfi hér á landi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, með vísan til 44. gr. sömu laga. Þá taki Útlendingastofnun ekki afstöðu til málatilbúnaðar kæranda um aðstæður í viðtökuríki þrátt fyrir að stofnunin taki undir málatilbúnaðinn að miklu leyti. Útlendingastofnun virðist reiða sig á úreltar heimildir hvað varði móttöku flóttamanna þar í landi. Miklar breytingar hafi orðið í Litháen og álag á móttökukerfið þar í landi hafi aukist. Kærandi sé ósammála mati Útlendingastofnunar um að staða hans verði ekki talin vera verulega síðri en annarra íbúa í Litháen í skilningi 32. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum. Þá sé kærandi ósammála mati stofnunarinnar um að litháísk yfirvöld muni veita kæranda þá vernd sem sé áskilið í alþjóðlegum skuldbindingum.
Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt dvalarleyfi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, með vísan til 44. gr. sömu laga. Dómsmálaráðherra hafi virkjað 44. gr. laga um útlendinga í kjölfar innrásar Rússa í Úkraínu og tilkynning þess efnis hafi verið birt á vef stjórnarráðsins 4. mars 2022. Þar sé vísað til tilskipunar nr. 2001/55/EB sem hafi verið virkjuð með ákvörðun ráðs Evrópusambandsins nr. 2022/382, dags. 4. mars 2022. Þá hafi verið gefnar út leiðbeiningar til aðildarríkja um innleiðingu hennar. Þeir hópar sem ráðherra vísi til séu skilgreindir í ákvörðun ráðsins nr. 2022/382. Kærandi telji ljóst að hann uppfylli skilyrði a-liðar 1. mgr. 2. gr. ákvörðunar ráðsins, þar sem hann hafi verið búsettur í Úkraínu fyrir 24. febrúar 2022. Þrátt fyrir að kærandi hafi haft leyfi til að starfa og dvelja í Litháen uppfylli hann skilyrði ákvæðisins samkvæmt skýru orðalagi þess. Þá sé hvergi í tilskipun nr. 2001/55/EB, ákvörðun ráðs Evrópusambandsins nr. 2022/382 eða í leiðbeiningum um innleiðingu ákvörðunarinnarnar, gert ráð fyrir að dvalar- eða atvinnuleyfi sem ríkisborgari Úkraínu kunni að hafa í öðru ríki, tímabundið eða ótímabundið, komi í veg fyrir vernd á grundvelli tilskipunarinnar. Þar sem kærandi falli undir framangreindan hóp og hið tímabundna leyfi sem kærandi fékk útgefið undanskilur hann ekki frá skilgreiningunni samkvæmt ákvörðun ráðsins og þar sem ákvörðun dómsmálaráðherra geri ráð fyrir að sama skilgreining á hópum skuli gilda á Íslandi, uppfylli kærandi skilyrði þess að vera veitt dvalarleyfi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, með vísan til 44. gr. laganna.
Kærandi byggir á því að veiting tímabundinnar verndar samkvæmt tilskipun 2001/55EB fari ekki fram að undangenginni efnismeðferð. Hið sama eigi við um veitingu verndar samkvæmt 44. gr. laga um útlendinga og því geti ekki komið til greina að synja kæranda um efnismeðferð með vísan til 36. gr. laga um útlendinga. Því til stuðnings vísar kærandi til leiðbeininga um innleiðingu ákvörðunar Ráðsins.
Kærandi byggir á því til vara að sérstök sjónarmið varðandi sameiginlega vernd vegna fjöldaflótta frá Úkraínu samkvæmt 44. gr. laga um útlendinga leiði til þeirrar niðurstöðu að taka beri umsókn kæranda til meðferðar hér á landi þrátt fyrir að litið yrði svo á að Litháen bæri ábyrgð á umsókn hans samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni. Líkt og komi fram í tilkynningu frá dómsmálaráðherra sé lögð áhersla á að veita þeim sem þurft hafi að flýja Úkraínu skjóta og skilvirka aðstoð. Þá vísar kærandi til 11. gr. tilskipunar nr. 2001/55/EB þar sem sé að finna ákvæði sem hafi svipaðan tilgang og ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar um skyldu aðildarríkis sem veitt hefur umsækjanda vernd skv. tilskipuninni til að taka aftur við honum geri annað aðildarríki kröfu um það. Í ákvæðinu segi jafnframt að aðildarríkin geti gert með sér samkomulag um að ákvæðið skuli ekki gilda. Aðildarríkin hafi nú gert slíkt samkomulag. Ljóst sé að ætlast sé til þess að aðildarríkin leggi sig fram við að létta af álaginu á þeim ríkjum sem vegna staðsetningar sinnar fái til sín mestan fjölda flóttamanna frá Úkraínu. Það eigi öðrum aðildarríkjum fremur við um Litháen. Endursending kæranda til Litháen á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar fari gegn þessu markmiði.
Þá byggir kærandi á því að taka skuli mál hans til efnismeðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þær aðstæður sem hann muni standa frammi fyrir verði hann endursendur til Litháen falli að öllu leyti undir þau skilyrði sem sett séu fram í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi byggir á því að þær aðstæður sem hafi skapast vegna fjöldaflótta frá Úkraínu til nágrannalanda í Evrópu séu sérstakar ástæður. Kærandi vísar til þess álags sem sé á verndarkerfum landa í kring um Úkraínu og þeirrar óvissu sem ríki um stöðu umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í löndum. Þá vísar kærandi til þess að í svarbréfi litháískra yfirvalda til Útlendingastofnunar frá 8. júní 2023 komi fram að kærandi sé ekki með gilt dvalarleyfi í Litháen og hafi ekki óskað eftir alþjóðlegri vernd þar í landi. Óljóst sé hvernig túlka beri svar litháískra yfirvalda m.t.t. ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Þá vísar kærandi til skýrslu Amnesty International þar sem m.a. komi fram að 71.932 manneskjur hið minnsta hafi flúið til Litháen frá Úkraínu eftir að innrás Rússlands hófst. Viðbrögð litháískra yfirvalda við straumi flóttamanna hafi verið gagnrýnd, sem og aðstæður í flóttamannabúðum þar í landi. Þá sé ástæða til að óttast að samskipti heimamanna og flóttamanna fari versnandi þar sem heimamenn upplifa sjálfir versnandi lífsgæði, samkeppni um störf, húsnæði, opinbera aðstoð og þjónustu. Kærandi hafi upplifað fordóma í Litháen og ástæða sé fyrir hann að óttast að vera endursendur til heimaríkis til þátttöku í stríðsátökum vegna samstarfs yfirvalda við að hafa uppi á einstaklingum sem dveljist í Litháen sem hægt væri að kalla til herskyldu í Úkraínu. Þá hafi yfirvöld í Litháen boðað lagasetningu sem muni þrengja verulega að möguleikum kæranda til að starfa við fag sitt þar í landi. Kærandi byggir á því að hann muni eiga erfitt uppdráttar í Litháen vegna alvarlegrar mismununar vegna þjóðernis síns og staða hans yrði verulega síðri en staða almennings þar í landi.
Kærandi krefst þess til þrautavara að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til meðferðar á ný með vísan til athugasemda kæranda við meðferð Útlendingastofnunar á umsókn hans.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt gögnum málsins er kærandi einstæður karlmaður á [...] sem staddur er einsamall hér á landi. Við meðferð málsins hefur kærandi greint frá því að hann eigi vini hér á landi. Kærandi sé fráskilinn og eigi eitt barn sem sé búsett í heimaríki. Kærandi hafi fengið vegabréfsáritun frá yfirvöldum í Litháen með gildistíma til 28. febrúar 2022. Þá hafi kærandi fengi dvalarleyfi á grundvelli atvinnu með gildistíma til 27. janúar 2024, en það hafi verið afturkallað 7. júní 2023 þar sem ráðningarsamningur kæranda hafi verið felldur úr gildi. Kærandi greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann hafi dvalið í eitt og hálft ár í Litháen en á þeim tíma hafi hann ferðast á vegum atvinnu sinnar til Þýskalands og Póllands. Kærandi hafi jafnframt farið í frí til Ítalíu, Tyrklands og Egyptalands, þar sem hann hafi ekki getað farið til heimaríkis. Kærandi hafi svo lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 30. maí 2023. Kærandi hafi ekki lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd í Litháen og þekki ekki til flóttamannakerfisins þar í landi. Kærandi hafi verið með húsnæði á vegum atvinnu sinnar og aflað sér tekna sjálfur. Þá sé kærandi með Evrópskt sjúkratryggingakort og hafi á grundvelli þess haft aðgang að heilbrigðisþjónustu. Kærandi hafi fengið vottorð hjá lækni og verið í einn og hálfan mánuð í veikindaleyfi í Litháen. Kærandi kvaðst ekki hafa upplifað fordóma í Litháen og hann óttist ekkert þar í landi. Hann hafi þó ekki verið ánægður þar í landi, m.a. vegna tungumálaerfiðleika. Kærandi sé heilsuhraustur bæði líkamlega og andlega en hann hafi dottið og meitt sig í hné og taki verkjalyf vegna þess.
Eins og að framan greinir var af hálfu kæranda við meðferð máls hans hjá Útlendingastofnun óskað eftir að honum yrði veitt dvalarleyfi samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga með vísan til 44. gr. laga um útlendinga. Í hinni kærðu ákvörðun er ekki tekin afstaða til framangreinds þrátt fyrir að kærandi hafi byggt á því sem aðalkröfu í greinargerð sinni til stofnunarinnar og gerir kærunefnd athugasemd við ákvörðunina að því leyti.
Samkvæmt 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skal umsókn um alþjóðlega vernd samkvæmt 37. gr. tekin til efnismeðferðar nema tilteknar aðstæður séu fyrir hendi eins og Útlendingastofnun taldi að ætti við í máli kæranda. Í 37. gr. laganna koma fram skilyrði laganna fyrir því að alþjóðleg vernd skuli veitt. Verður af ákvæðum laganna ráðið að með hugtakinu efnismeðferð sé átt við mat á því hvort skilyrði alþjóðlegrar verndar séu uppfyllt. Í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um veitingu dvalarleyfa á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Í ákvæðinu koma fram tiltekin skilyrði sem þurfa að vera uppfyllt til að slíkt leyfi skuli veitt. Þá er mælt fyrir um að ákvæðinu skuli ekki beitt nema skorið hafi verið úr með efnismeðferð að útlendingur uppfylli ekki skilyrði alþjóðlegrar verndar. Án tillits til þessa hefur löggjafinn veitt ráðherra heimild í 44. gr. til að ákveða að veita þeim sem tilheyra hópi sem flýr tiltekið landsvæði slík dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Í 4. mgr. 44. gr. laganna er mælt fyrir um hvernig fara skuli með umsókn um alþjóðlega vernd samkvæmt 37. gr. þegar umsækjandi uppfyllir skilyrði sameiginlegrar verndar samkvæmt 44. gr. laganna. Er þá heimilt að leggja umsókn um alþjóðlega vernd til hliðar í tiltekinn tíma frá því að umsækjandi fékk fyrst leyfi um sameiginlega vernd. Þegar sameiginleg vernd samkvæmt 44. gr. fellur niður skal gera umsækjanda grein fyrir að umsókn hans um alþjóðlega vernd verði því aðeins tekin til meðferðar að hann láti í ljós ótvíræða ósk um það.
Af 4. mgr. 44. gr. laga um útlendinga leiðir að umsókn útlendings um alþjóðlega vernd sem uppfyllir skilyrði sameiginlegrar verndar verður ekki tekin til efnismeðferðar á grundvelli 37. gr. laganna á meðan viðkomandi hefur dvalarleyfi samkvæmt 74. gr. þeirra. Með vísan til þessa ber, við meðferð umsóknar einstaklings sem ástæða er til að ætla eða telur sig tilheyra fjöldaflótta sem fellur undir 44. gr. laga um útlendinga, að taka afstöðu til þess hvort viðkomandi uppfylli skilyrði þess ákvæðis og þeirra stjórnvaldsfyrirmæla sem ráðherra kann að setja með heimild í 1. mgr. 44. gr. laganna áður en tekin er afstaða til þess hvort 1. mgr. 36. gr. standi því í vegi að umsókn sé tekin til efnismeðferðar vegna skilyrða 37. gr. laganna. Verður því að taka afstöðu til þess hvort kærandi uppfylli skilyrði 44. gr. laga um útlendinga fyrir veitingu dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða.
Hinn 4. mars 2022 birti dómsmálaráðuneytið tilkynningu á vef ráðuneytisins um að dómsmálaráðherra hefði ákveðið að virkja ákvæði 44. gr. laga um útlendinga um sameiginlega vernd vegna fjöldaflótta. Ákvörðunin væri í samræmi við þá ákvörðun Evrópusambandsins að virkja samskonar úrræði með tilskipun nr. 2001/55/EB um tímabundna vernd vegna fjöldaflótta. Móttaka flóttamanna á Íslandi muni ná til sömu skilgreindu hópa og þeirra sem Evrópusambandið hafi ákvarðað. Þessari aðferð væri fyrst og fremst beitt til að geta veitt þeim sem flýja Úkraínu skjóta og skilvirka aðstoð, nánar tiltekið tímabundna vernd, án þess að móttakan og aðstoðin yrði verndarkerfi Íslands ofviða.
Umrædd tilskipun um tímabundna vernd vegna fjöldaflótta mælir fyrir um sambærilegar reglur og fram koma í 44. gr. laga um útlendinga. Sama dag og framangreind tilkynning um ákvörðun dómsmálaráðherra birtist á heimasíðu ráðuneytisins hafði Ráðherraráð Evrópusambandsins tekið ákvörðun nr. 2022/382 um fólksflótta frá Úkraínu í skilningi tilskipunar nr. 2001/55/EB. Í ákvörðuninni var skilgreint hvaða hópar manna skyldu fá tímabundna vernd innan Evrópusambandsins vegna innrásar Rússa í Úkraínu. Hinn 21. mars 2023 gaf framkvæmdastjórnin út leiðbeiningar um innleiðingu á ákvörðun nr. 2022/382. Hvorki tilskipun nr. 2001/55/EB né ákvörðun nr. 2022/382 eru hluti af þeim þjóðréttarskuldbindingum sem Ísland hefur undirgengist.
Degi áður en framangreind tilkynning dómsmálaráðherra var birt 4. mars 2022 var útbúið minnisblað í dómsmálaráðuneytinu um hvort virkja ætti 44. gr. laga um útlendinga vegna stöðunnar í Úkraínu og fólksflótta þaðan vegna innrásar Rússlands. Þá gerði ráðuneytið leiðbeiningar um framkvæmd ákvörðunarinnar, dags. 11. mars 2023, þar sem skilgreint var nánar gildissvið ákvörðunarinnar og tiltekið hvaða einstaklingar heyri þar undir. Leiðbeiningarnar voru uppfærðar með erindi ráðuneytisins, dags. 29. júní 2023. Framangreint minnisblað og leiðbeiningar voru á hinn bóginn ekki birt opinberlega.
Eins og að framan er rakið mælir 1. mgr. 44. gr. laga um útlendinga fyrir um að ráðherra geti ákveðið að beita skuli ákvæðum greinarinnar þegar um er að ræða fólksflótta. Þar sem slík ákvörðun felur í sér fyrirmæli stjórnvalds sem ekki beinist að tilteknum aðilum stjórnsýslumála verður að líta svo á að hún teljist til stjórnvaldsfyrirmæla. Af 1. mgr. 1. gr. og 1. mgr. 8. gr. laga um Stjórnartíðindi og Lögbirtingablað nr. 15/2005 leiðir að birta ber stjórnvaldsfyrirmæli í Stjórnartíðindum og að slíkum fyrirmælum skuli ekki beitt fyrr en birting hafi farið fram. Í síðarnefnda ákvæðinu er þó mælt fyrir um að óbirt fyrirmæli bindi stjórnvöld frá gildistöku þeirra. Eftir því sem næst verður komist hefur ákvörðun ráðherra um beitingu 44. gr. laga um útlendinga vegna innrásar Rússa í Úkraínu ekki verið birt í samræmi við ákvæði laga nr. 15/2005. Með slíkri ákvörðun er mælt fyrir um veitingu réttinda til handa útlendingum sem sækjast eftir vernd hér á landi og bindur hún því hendur Útlendingastofnunar frá gildistöku hennar þrátt fyrir að farist hafi fyrir að birta hana.
Skyldan um birtingu laga og stjórnvaldsfyrirmæla þjónar ekki aðeins því markmiði að tryggt sé að borgararnir eigi þess kost að kynna sér þær reglur sem um háttsemi þeirra gilda. Slík skylda stuðlar einnig að því að lagareglur séu nægjanlega skýrar og fyrirsjáanlegar til að stjórnvöld, sem ætlað er að sjá um framkvæmd þeirra, geti tekið ákvarðanir á grundvelli reglnanna í einstökum málum. Hvað svo sem líður áskilnaði laga nr. 15/2005 um birtingu stjórnvaldsfyrirmæla og þeirri staðreynd að ákvörðun ráðherra frá 4. mars 2022 var ekki birt í Stjórnartíðindum er til þess að líta að ókleift hefur reynst að fá aðgang að ákvörðuninni sjálfri. Er inntak ákvörðunar ráðherra því óljóst. Ekki er unnt að líta svo á að ákvörðun ráðherra hafi sjálf komið fram í tilkynningu á vef dómsmálaráðuneytisins frá 4. mars 2022, enda er þar ekki tilgreint til hvaða hóps fólks ákvörðunin tekur. Er þar aðeins tilgreint að ákvörðun ráðherra hafi verið tekin vegna fjöldaflótta í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu og að hún taki til sömu skilgreindu hópa og þeirra sem Evrópusambandið hafi ákveðið. Er í því samhengi vísað til tilskipunar 2001/55/EB en ekki getið ákvörðunar Ráðsins nr. 2022/382. Verður ekki ráðið af tilkynningunni með vissu hvort ákvörðun ráðherra hafi einungis tekið til þeirra sem umrædd ákvörðun tók til eða víðari hóps einstaklinga og þá hverra. Er tilkynningin því óskýr um efnislegt innihald ákvörðunar ráðherra. Þrátt fyrir að önnur gögn sem fyrir liggja um ákvörðun ráðherra varpi nokkru ljósi á efnislegt inntak hennar að þessu leyti verður ekki séð að með þeim sé fyllilega skýrt til hvaða hóps einstaklinga ákvörðunin tekur. Á þetta við um þær leiðbeiningar dómsmálaráðuneytisins sem vísað er til í ákvörðun Útlendingastofnunar og minnisblaðs sem tekið var saman fyrir ráðherra áður en hann tók ákvörðun sína. Þá hafa umrædd gögn ekki verið birt opinberlega. Engu að síður er ljóst að ríkisborgurum Úkraínu hefur verið veitt tímabundin vernd hér á landi á grundvelli ákvörðunar ráðherra og að Útlendingastofnun hafi litið svo á að hún hafi gildi.
Með vísan til alls framangreinds verður ekki hjá því komist að taka afstöðu til þess hvort kærandi eigi rétt á dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til ákvörðunar ráðherra frá 4. mars 2022. Við það mat verður ákvörðun ráðherra ekki ljáð þrengra efnislegt inntak en leiðir af tilkynningu þeirri er birtist á heimasíðu ráðuneytisins þann sama dag. Kærandi er úkraínskur ríkisborgari sem hafði leyfi til dvalar í Litháen við upphaf stríðsins. Með vísan til þess sem að framan greinir um óskýrt efnislegt inntak ákvörðunar ráðherra er ekki hægt að leggja mat á það hvaða áhrif umrædd dvöl í Litháen hafi á það hvort kærandi teljist til þess hóps Úkraínumanna sem lagt hafi á flótta vegna stríðsins. Verður því að líta svo á að hann geti talist til hóps Úkraínumanna sem lögðu á flótta vegna innrásar Rússa í Úkraínu. Með vísan til þessa verður hin kærða ákvörðun felld úr gildi og lagt fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 74. gr., sbr. 44. gr. laga um útlendinga.
Í ljósi framangreindrar niðurstöðu er, að mati kærunefndar, ekki tilefni til umfjöllunar um aðrar málsástæður kæranda.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi með vísan til 74. gr., sbr. 44. gr. laga um útlendinga.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate is instructed to issue the applicant a residence permit according to article 74, with regard to article 44, of the Act of Foreigners.
Þorsteinn Gunnarsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Gunnar Páll Baldvinsson