Nr. 542/2017 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 5. október 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 542/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17090007

Kæra […]

og barna hennar

á ákvörðunum

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Með stjórnsýslukæru, dags. 5. september 2017, kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefnd kærandi), ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 9. ágúst 2017, um að synja henni og börnum hennar, […], fd. […], […], fd. […] og […], fd. […], um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli 74. laga um útlendinga nr. 80/2016. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt eiginmanni sínum og fimm börnum.Kærandi krefst þess aðallega að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að henni og börnum hennar verði veitt alþjóðleg vernd hér á landi, skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að kæranda og börnum hennar verði veitt dvalarleyfi hér á landi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 74. gr. sömu laga. Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 5. febrúar 2017 ásamt börnum sínum. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 20. mars 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðunum, dags. 9. ágúst 2017, synjaði Útlendingastofnun kæranda og börnum hennar um alþjóðlega vernd ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Voru þær ákvarðanir kærðar til kærunefndar útlendingamála þann 5. september 2017. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 18. september 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hún umsókn sína um alþjóðlega vernd á að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna aðildar sinnar að minnihlutahópi […] og þeirrar mismununar sem hópurinn verður fyrir. Þá sé kærandi í hættu vegna [...] sem sé yfirvofandi af hendi tveggja fjölskyldna í heimaríki hennar.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. sömu laga stæðu endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Fimm börn kæranda eru í för með henni en tvö þeirra hafa náð 18 ára aldri. Í ákvörðun tveggja eldri barna kæranda sem eru undir 18 ára aldri kom fram að þau hefðu mætt til viðtals hjá Útlendingastofnun þann 20. mars 2017 ásamt talsmanni sínum þar sem þau hefðu lýst þeim aðstæðum og ástæðum sem hafi orðið þess valdandi að þau hafi flúið heimaríki sitt. Frásögn þeirra hafi verið keimlík frásögn foreldranna að undanskildu því atriði að […]. Þá báru þau fyrir sig að þau gætu ekki sótt sér menntun. Var það niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar að börn kæranda væru ekki flóttamenn og bæri að synja þeim um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli yngsta barns kæranda, kom fram að það væri svo ungt að árum að ekki yrði talið tilefni til að taka viðtal við það. Fram kom að umsókn barns kæranda væri byggð á framburði foreldra þess og þeim hefði verið synjað um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli 74. laga um útlendinga. Í ákvörðunum foreldra barnsins hefði jafnframt verið tekin afstaða til aðstæðna barnsins og hvernig þær aðstæður horfi við einstökum þáttum ákvörðunarinnar. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar með vísan til niðurstöðu í máli foreldra þess, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, útlendingalaga og barnaverndarlaga, að barni kæranda væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis. Börnum kæranda var vísað frá landinu.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. sömu laga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún byggi ástæðu flótta síns á því að hún og fjölskylda hennar hafi orðið fyrir ofsóknum af hendi þeirra sem studdu […] vegna ásakana um að þau hafi unnið fyrir […] aðila. Ofsóknirnar hafi ekki síst stafað af fordómum og hatri í garð fólks af […] þjóðarbrotinu sem fjölskyldan tilheyri. Þá hafi hópur fyrrum hermanna […] tekið eiginmann kæranda og misþyrmt honum. Fjölskyldan hafi búið í borginni […] en kveikt hafi verið í húsi þeirra þar með þeim afleiðingum að það hafi brunnið til grunna. Í kjölfar húsbrunans hafi fjölskyldan verið tilneydd til að yfirgefa […] og hafi flutt til borgarinnar […]. Kærandi kveður hana og fjölskyldu hennar alla tíð hafa orðið fyrir mismunun, fordómum og áreiti vegna uppruna síns. Enn fremur hafi þau lifað í skugga [...] sem hafi hafist með því að […]. Fjölskyldur fórnarlambanna hafi frá því að morðið átti sér stað ítrekað haft í hótunum við kæranda og fjölskyldu og hafi þeim m.a. verið hótað líkamsmeiðingum og lífláti auk þess sem ráðist hafi verið á fjölskyldumeðlimi. Þá hafi elsta dóttir kæranda orðið fyrir […]. Vegna hættunnar á að verða fyrir ofbeldi og morðtilraunum af hálfu fjölskyldna þeirra sem bróðir eiginmanns kæranda hafi myrt hafi fjölskyldan fundið sig knúna til að halda sig innandyra í húsnæði sem þau hafi haft á leigu. Í viðtölum við kæranda og fjölskyldu hjá Útlendingastofnun hafi þau í öllum grundvallaratriðum verið trúverðug og samkvæm í frásögnum sínum. Minniháttar misræmi hafi komið fram í útskriftum viðtala á milli fjölskyldumeðlima, t.a.m. ónákvæmni varðandi tímasetningar og löngu liðna atburði sem sé að mati talsmanns kæranda eðlilegt. Frásagnir þeirra hafi verið í fullu samræmi við sögulegar heimildir varðandi […] í kjölfar stríðsins og um stöðu þeirra í […] í dag.

Kærandi krefst þess aðallega að henni verði veitt alþjóðleg vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem hún sæti ofsóknum í heimaríki sínu og grundvallarmannréttindi hennar séu ekki tryggð þar í landi. Í greinargerð kæranda er fjallað almennt um aðstæður í […] og komi m.a. fram að ríkið sé meðal fátækustu ríkja heims. Þá sé mannréttindavernd mjög veik en dómstólar standi höllum fæti, minnihlutahópar verði fyrir mismunun og aðgerðarsinnar sæti hótunum og árásum. Þá sé refsileysi vandamál og aðgengi að dómskerfinu takmarkað. Enn fremur sé spilling mikil í ríkinu og hafi Evrópusambandið frá árinu […] aðstoðað […] á sviði dóms-, lögreglu-, og öryggismála […]. Verkefnið hafi ekki skilað tilætluðum árangri og uppi hafi verið orðrómur um spillingu í tengslum við verkefnið og vísar kærandi til frétta um ætlaða spillingu máli sínu til stuðnings. Vísar kærandi í greinargerð til skýrslu mannréttindasamtakanna [...] þar sem fram komi að þrátt fyrir að breytingar hafi orðið á dómskerfinu árið […] og jákvæð þróun orðið að einhverju leyti sé dómskerfið enn haldið miklum ágöllum. Þá er fjallað um aðstæður […] í […] en heimildir hermi að í kjölfar átakanna í […] […] hafi þjóðarbrotið ásamt öðrum minnihlutahópum orðið fyrir grófum ofsóknum vegna ásakana um […]. Í dag sé staða hópsins slæm en minnihlutahópum í heimaríki kæranda sé m.a. mismunað á atvinnumarkaði, í menntakerfinu og í opinberri þjónustu. Einnig sé staða kvenna og stúlkna af […] þjóðarbrotinu sérstaklega slæm. Fjallað er um [...] í greinargerð þar sem kærandi hafi lagt fram gögn sem sýni fram á að […] hafi haft í hótunum við hann vegna [...]. Tölfræði yfir [...] í ríkinu sé óáreiðanleg en þær eigi sér stað og erfitt sé að fá aðstoð yfirvalda í slíkum deilum. Kærandi hafi reynt að leita til lögreglu án árangurs og geti því ekki leitað ásjár […] yfirvalda.

Til vara krefst kærandi þess að henni verði veitt dvalarleyfi á Íslandi af mannúðarástæðum, sbr. 1. mgr. 74. gr. Með hliðsjón af því sem kærandi hafi rakið varðandi erfiðar félagslegar aðstæður hennar og fjölskyldu hennar telji hún að skilyrði ákvæðisins séu uppfyllt.

Kærandi áréttar í greinargerð að í 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga segi að við mat skv. 1. og 2. mgr. ákvæðisins skuli það sem barni sé fyrir bestu haft að leiðarljósi. Heimildir beri með sér að aðstæður […] barna í […] séu afar slæmar og hátt hlutfall þeirra verði fyrir mannréttindabrotum af ýmsum toga. Í ljósi þeirra aðstæðna sem bíði kæranda og fjölskyldu hennar verði þeim gert að snúa aftur til […] er ljóst að það sé börnunum fyrir bestu að fjölskyldunni verði veitt vernd hérlendis.

Í greinargerð eru gerðar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar m.a. er bent á að í ákvörðuninni fjalli stofnunin með almennum hætti um stöðu mannréttinda í […] og vísi m.a. til tillögu um reglugerð um sameiginlegan lista Evrópusambandsríkja yfir örugg ríki sem heimildar. Viðræður um tillöguna hafi stöðvast 12. apríl 2017 og hafi eftir bestu vitneskju talsmanns kæranda ekki verið haldið áfram auk þess sem efni tillögunnar samræmist ekki að öllu leyti því sem fram komi í ákvörðun stofnunarinnar. Þá sé staða […] barna í menntakerfinu, sérstaklega stúlkna, ennþá mjög slæm þrátt fyrir átaksverkefnið sem stofnunin fjalli ítarlega um. Varðandi [...] kæranda þá beri að leggja til grundvallar í ljósi fyrirliggjandi heimilda að kærandi eigi ekki möguleika á vernd yfirvalda vegna [...].

Að lokum er bent á að við mat á möguleikum á flótta innanlands beri að líta til þess hvort slíkur flutningur geti talist viðeigandi úrræði og hvort slík krafa sé sanngjörn. Ekki verði séð að aðstæður kæranda og barna hennar myndu breytast við flutning innanlands í ljósi þess að þau fái ekki vernd yfirvalda og þess að þau hafi nú þegar flutt innanlands til að flýja ofsóknir en það hafi ekki dugað til að tryggja öryggi fjölskyldunnar. Þá telur kærandi sig og börn sín ekki vera örugg annarsstaðar í heimaríki sínu auk þess sem landið sé lítið og því erfitt að láta sig hverfa.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga ásamt áorðnum breytingum, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað […] kenniskírteini fyrir sig og fæðingarvottorðum fyrir tvö yngstu börn sín. Þá hafi Útlendingastofnun leist úr auðkenni […] á grundvelli trúverðugleikamats og komist að þeirri niðurstöðu að hún væri […] ríkisborgari. Hefur kærunefnd ekki forsendur til annars en að fallast á mat Útlendingastofnunar og er því lagt til grundvallar að kærandi og börn hennar séu […] ríkisborgarar.

Réttarstaða barna kæranda

Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga, fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.

Í 2. mgr. 10.gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og tekið tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.

Sérstaklega er fjallað um mat stjórnvalda á umsóknum barna um alþjóðlega vernd í 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þar segir að við mat á því hvort barn teljist flóttamaður samkvæmt lögunum skuli það sem barninu sé fyrir bestu haft að leiðarljósi. Við mat á því hvað barni sé fyrir bestu skuli stjórnvöld líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis þess, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem taka skuli tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Við ákvörðun í máli er varðar hagsmuni barns skuli stjórnvöld taka skriflega afstöðu til þessara atriða.

Almennt er viðurkennt að eðlilegur þroski barns sé best tryggður með því að vernda fjölskylduna. Sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra sinna eða annars úr fjölskyldunni sem hefur það á framfæri sínu og sá fer fram á réttarstöðu flóttamanns, ber að fjalla um málið í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Ljóst er að þau börn sem hér um ræðir eru í fylgd foreldra sinna og haldast úrskurðir fjölskyldunnar því í hendur.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í […] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum: […]

[…] er á lista Útlendingastofnunar yfir örugg upprunaríki.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að í […] sé starfrækt verkefni Evrópusambandsins til stuðnings réttarríkinu […]. […]. Markmið verkefnisins sé að aðstoða […] stjórnvöld á sviði löggjafar og þá sérstaklega varðandi löggæslu-, dóms- og tollakerfið. Á undanförnum árum hafi réttarkerfið í […] undirgengist lagalegar og formlegar breytingar. Þá njóti lögregluyfirvöld trausts almennings í landinu en þó aðallega meðal […] íbúa ríkisins. Þá sé hægt að leggja fram kvörtun vegna brota lögregluþjóna í starfi til umboðsmanns […] og sérstakrar stofnunar sem hefur eftirlit með störfum lögreglu. Á síðasta ári tók Lögreglueftirlitið í […] til skoðunar […] kvartanir frá íbúum landsins vegna athafna lögregluþjóna. Eftirlitið flokkaði […] þessara kvartana sem agabrot og voru málin áframsend til skrifstofu faglegra staðla […]. Þá var farið með […] kvartanir sem sakamál. […] á síðasta ári sættu […] starfsmenn lögreglunnar rannsókn vegna ætlaðra brota í starfi. Stjórnvöld hafi tekið skref í áttina gegn refsileysi embættismanna með því að sækja til saka og refsa embættismönnum sem höfðu gerst uppvísir að því að misnota stjórnkerfið. Þá hafi skipulögð glæpastarfsemi og spilling verið vandamál í […] en gripið hafi verið til aðgerða til að sporna við þessum vandamálum m.a. með aðstoð Evrópuráðsins og Evrópusambandsins. [...] hafi tíðkast í […] en erfitt sé að nálgast upplýsingar um tíðni þeirra og umfang en gögn bendi til þess að þeim fari fækkandi. Samkvæmt ofangreindum gögnum geti lögreglan ekki haft eftirlit með einstaklingum í [...] allan sólarhringinn en hins vegar geti þolendur [...] leitað aðstoðar lögregluyfirvalda og dómstóla með árangursríkum hætti. Þá tíðkist einnig sáttamiðlun í [...] í gegnum þriðja aðila, t.a.m. á vegum frjálsra félagasamtaka eða trúarleiðtoga í samfélaginu.

Samkvæmt gögnum stendur […] frammi fyrir mörgum vandamálum í samfélaginu og þá einkum fátækt, skorti á viðeigandi menntun, mismunun á atvinnumarkaði og fleira. Börn af fyrrgreindum þjóðarbrotum eigi erfitt uppdráttar í menntakerfinu og sé stærsti vandinn brottfall þeirra úr skyldubundnu námi. Ýmsum verkefnum hafi verið hrint af stað í þeim tilgangi að sporna við brottfallinu og öðrum vandamálum sem börnin standi fyrir í menntakerfinu. Samkvæmt skýrslu umboðsmannsins í […] hefur brottfall minnkað og jákvæðar breytingar átt sér stað þó enn sé langt í land. Í framangreindri skýrslu kemur einnig fram að frá stofnun embættisins hafi verið lögð sérstök áhersla á að bæta stöðu mannréttinda minnihlutahópa í ríkinu. Til að mynda hafi á síðasta ári verið ráðist í að kynna mannréttindi þessara hópa og hafi sú vinna m.a. farið fram í gegnum fjölmiðla og á fundum með fulltrúum hópanna. Þá hafi frjáls félagasamtök sem berjist fyrir réttindum minnihlutahópa lagt baráttunni lið með háum fjárframlögunum. Þeir borgarar sem telji sig verða fyrir mismunun eða að brotið hafi verið á réttindum sínum á annan hátt geti lagt fram kvörtun til umboðsmannsins en hann sé með aðsetur í átta borgum en auk þess sé hægt að senda inn kvörtun í gegnum bréfpóst, tölvupóst og síma. Þá sé ávallt hægt að hringja endurgjaldslaust í aðalskrifstofu embættisins.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi byggir ástæðu flótta síns að hún og börn hennar verði fyrir ofsóknum vegna þess að þau tilheyri […] þjóðarbrotinu auk þess sem þau eigi í [...] og geti ekki fengið aðstoð lögreglu vegna vandamála sinna.

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi hefur borið fyrir sig að hún og fjölskylda hennar séu í hættu í heimaríki vegna [...] sem hafi hafist […]. Einnig verði þau fyrir ofsóknum vegna þess að þau tilheyri þjóðarbrotinu […]. Kærandi kveðst hafa leitað aðstoðar lögreglunnar og sáttanefndar án árangurs.

Samkvæmt þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar hefur [...] fækkað verulega í […] og sé aðeins vitað um örfá dæmi um slíkar deilur á undanförnum árum sem hafi átt sér stað á dreifbýlum svæðum ríkisins. Þá bendi gögn til þess að lögreglan aðstoði einstaklinga sem lendi í [...] þrátt fyrir að geta ekki veitt einstaklingum vernd allan sólarhringinn. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar nýtur lögreglan í […] almenns trausts meðal íbúa landsins og benda gögn ekki til þess að lögreglan synji einstaklingum um aðstoð af þeirri ástæðu að þeir tilheyri […] þjóðarbrotinu. Að mati kærunefndar hefur ekki verið sýnt fram á að stjórnvöld geti ekki eða vilji ekki veita kæranda vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir. Af gögnum má ráða að kærandi geti leitað sér aðstoðar telji hún sig hafa orðið fyrir misferli af hálfu lögreglunnar. Íbúar […] hafi kost á að leggja inn kvartanir vegna starfa lögreglunnar til sérstakrar stofnunar sem hefur eftirlit með störfum lögreglu og umboðsmanns […]. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar er um að ræða raunhæft og virkt úrræði. Kærandi hefur því raunhæfan möguleika á því að leita sér ásjár stjórnvalda þar í landi, ef hún telur sig þurfa á aðstoð þeirra að halda. Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að sú staða sem kærandi er í vegna glæpa bróður eiginmanns hennar leiði ekki til þess að kærandi og börn hennar teljist hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi laga um útlendinga, sbr. 4. mgr. 38. gr. laganna.

Kærandi ber einnig fyrir sig áreiti vegna þess að hún og börn hennar tilheyri minnihlutahópi […] í […]. Nefnir hún sérstaklega aðgang barna sinna að menntun. Þá vísar hún til þess að hús hennar hafi verið brennt árið […] af fyrrverandi liðsmönnum […] og mismununar sem […] minnihlutinn verði fyrir í […]. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur yfirfarið verður […] minnihlutinn enn fyrir mismunun í […]. Sú mismunun kemur m.a. fram í hindrunum að aðgangi að menntun af þeim gæðum sem almennt tíðkast í […], mismunun á atvinnumarkaði og aðgangi að félagslegri aðstoð. Með aðstoð alþjóðasamfélagsins hafa stjórnvöld í […] unnið skipulega að bættri stöðu minnihlutahópa í landinu, þ.m.t. […], og talsverður árangur hefur náðst. Þó svo að […] minnihlutinn verði enn fyrir mismunun í landinu er það mat kærunefndar að sú mismunun, eins og hún horfir við kæranda, sé ekki af því alvarleikastigi að falla undir skilgreiningarviðmið ofsókna, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi og börn hennar teljast því ekki hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi laga um útlendinga vegna stöðu sinnar sem […].

Við þetta mat hefur kærunefnd, í samræmi við 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, litið sérstaklega til hagsmuna barna kæranda og telur að öryggi þess, velferð og félagslegum þroska sé ekki búin hætta fylgi það foreldrum sínum til heimaríkis þeirra.

Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi og börn hennar uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hennar og barna hennar þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi og börn hennar uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi og barn hennar uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eiga kærandi og börn hennar ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37 gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis, má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr. frumvarps til laga um útlendinga kemur fram að í samræmi við ákvæði alþjóðlegra skuldbindinga og almennra laga sé lagt til að tekið sé sérstakt tillit til barna, hvort sem um er að ræða fylgdarlaus börn eða önnur börn. Í því ljósi og með hliðsjón af meginreglunni um að það sem barni er fyrir bestu skuli hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess, sbr. jafnframt 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga nr. 80/2016, telur kærunefnd að við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 74. gr. laganna séu fyrir hendi skuli taka sérstakt tillit til þess ef um barn er að ræða og skuli það sem er barni fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun.

Þá segir einnig í athugasemdunum að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Kærandi heldur því fram að með vísan til slæmra aðstæðna […] og fórnarlamba [...] og aðgerðaleysis yfirvalda séu hún og fjölskylda hennar fórnarlömb viðvarandi mannréttindabrota í […]. Vegna framangreindra aðstæðna búi þau við verulega erfiðar félagslegar aðstæður en í því sambandi hefur kærandi bent á að börn af […] uppruna eigi oft erfitt uppdráttar í skólakerfinu og hefur kærandi m.a. lýst því að þar sem fjölskyldan þurfi að einhverju leyti að fara huldu höfði í heimaríki takmarki möguleika barna hennar að sækja skóla. Þá hafi börn kæranda orðið fyrir mismunun innan skólakerfisins. Að mati kærunefndar er sú mismunun sem kærandi hefur lýst að hún og börn hennar verði fyrir, og gögn málsins bera með sér að viðgangist almennt gagnvart […] í […], ekki þess eðlis eða á því alvarleikastigi að talið yrði að öryggi barna kæranda, velferð þeirra eða félagslegum þroska yrði hætta búin. Við þetta mat hefur kærunefnd tekið tillit til meginreglunnar um að það sem barni er fyrir bestu skuli vera í fyrirrúmi. Svo sem fram hefur komið metur kærunefnd það svo, á grundvelli fyrirliggjandi gagna, að kærandi eigi þess kost að leita aðstoðar yfirvalda í […] vegna stöðu sinnar og þess áreitis sem hún hefur lýst þá standi henni einnig til boða úrræði í heimaríki hennar sem feli í sér viðeigandi vernd.

Kærandi kom hingað til lands ásamt eiginmanni sínum og fimm börnum þeirra. Ekki hefur annað komið fram í viðtölum við kæranda en að hún og börn hennar séu við góða heilsu. Þegar gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda og barna hennar í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún og börn hennar hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun, að teknu tilliti til hagsmuna barns kæranda, að aðstæður þeirra í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda og börnum hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærunefnd telur með vísan til atvika máls að rétt sé að vísa kæranda frá landinu á grundvelli d-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Kærandi og börn hennar eru við góða heilsu og koma frá öruggu upprunaríki. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinna kærðu ákvarðana þykir rétt að staðfesta ákvarðanir Útlendingastofnunar.

Úrskurðarorð

Ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barna hennar er staðfestar með þeirri breytingu að lagt er fyrir kæranda og börn hennar að hverfa af landi brott innan 15 daga frá birtingu þessa úrskurðar.

The decisions of the Directorate of Immigration in the cases of the appellant and her children are affirmed with the amendment that the appellant and her children shall leave Iceland within 15 days of the notification of this decision.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Anna Tryggvadóttir                                       Pétur Dam Leifsson