Úrskurður nr. 481/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 29. ágúst 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 481/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17070043

Kæra [...] og barns hennar

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 18. júlí 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 27. júní 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hennar og barns hennar, [...], fd. [...], um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda þau til Þýskalands.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hennar og barns hennar um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar með vísan til 3. mgr. 36. gr., sbr. 2. mgr. 42. gr. og 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka mál kæranda og barns hennar til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 21. mars 2017 ásamt eiginmanni sínum og barni. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hennar höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Þýskalandi. Þann 28. mars 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hennar um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Þýskalandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Ekki barst svar frá þýskum yfirvöldum innan tilskilinna tímamarka. Taldist beiðnin því hafa verið samþykkt og Þýskaland bera ábyrgð á umsókn kæranda um alþjóðlega vernd, sbr. 2. mgr. 25. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, og var bréf þess efnis sent til þýskra stjórnvalda þann 8. maí 2017. Útlendingastofnun ákvað þann 27. júní 2017 að taka ekki umsókn kæranda og barns hennar um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að þau skyldu endursend til Þýskalands. Kærandi kærði ákvörðunina þann 18. júlí 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda, ásamt fylgigögnum, barst kærunefnd 11. ágúst 2017. Frekari gögn bárust kærunefnd þann 14. ágúst 2017. Þann 18. ágúst 2017 var talsmanni kæranda sendur tölvupóstur þar sem kæranda var boðið að leggja fram frekari gögn í málinu og var veittur frestur til 23. ágúst sl. Kærunefnd barst afrit af tölvupósti talsmanns kæranda til göngudeildar sóttvarna, dags. 21. ágúst 2017, þar sem óskað var eftir komunótum frá deildinni, en engin frekari gögn bárust kærunefnd frá kæranda.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda og barns hennar um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og þau skyldu endursend til Þýskalands. Lagt var til grundvallar að Þýskaland virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Þýskalands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi var ekki talin í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hennar. Kærandi væri stödd hér á landi ásamt eiginmanni sínum og barni þeirra og yrði tekið tillit til þess við ákvörðun málsins. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hana til Þýskalands, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá var það mat Útlendingastofnunar að í Þýskalandi væru engin viðvarandi mannréttindabrot og að íbúar landsins gætu fengið vernd gegn ofbeldisbrotum og glæpum með aðstoð lögreglu eða annarra yfirvalda. Ekkert benti til annars en að kærandi gæti leitað til lögreglu eða annarra yfirvalda teldi hún sig eða fjölskyldu sína í hættu. Jafnframt var það niðurstaða Útlendingastofnunar, að gættum ákvæðum barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og íslenskra laga, að hagsmunum barns kæranda væri ekki stefnt í hættu með því að það fylgi foreldrum sínum til Þýskalands.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð, sem skilað var fyrir hönd allrar fjölskyldunnar, kemur fram að kærandi hafi í viðtali hjá Útlendingastofnun greint frá því að hún vilji ekki fara aftur til Þýskalands en þar hafi umsókn hennar um alþjóðlega vernd verið synjað. Þeirra bíði ekkert annað en áframsending til heimalands. Í Þýskalandi hafi fjölskyldan dvalið í eitt ár og fjóra mánuði og þar hafi þeim fæðst sonur. Kærandi hafi í viðtali hjá Útlendingastofnun lýst [...] sem hún hafi glímt við. Í Þýskalandi hafi hún m.a. [...]. Undanfarið hafi kærandi kvartað undan [...] en það sé þekkt einkenni [...]. Þá hafi kærandi ekki fengið endurgjaldslausa lögfræðiaðstoð í Þýskalandi. Í greinargerð kæranda er það gagnrýnt að henni hafi ekki boðist regluleg aðstoð sálfræðings hér á landi. Þá hafi Útlendingastofnun ekki sinnt skyldum sínum skv. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga en kærandi telji að hún sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Kærandi byggir á því í greinargerð sinni að hún njóti verndar 1. mgr. 42. gr. laganna sem mæli fyrir um grundvallarregluna um non-refoulement. Þá kveði c-liður 1. mgr. 36. gr. laganna einungis á um heimild til handa stjórnvöldum til að synja kæranda um efnismeðferð umsóknar sinnar en ekki skyldu. Verði ekki fallist á að endursending kæranda til Þýskalands brjóti gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, auk annarra sambærilegra ákvæða alþjóðasamninga og íslenskra laga um bann við ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð, byggir kærandi á því að taka skuli mál hennar til efnislegrar meðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vísar kærandi m.a. til lögskýringargagna við ákvæðið.

Þá er í greinargerð fjallað um hagsmuni barns kæranda. Íslenskum stjórnvöldum sé skylt að hafa ávallt það sem barni sé fyrir bestu í forgangi þegar teknar séu ákvarðanir um málefni þess. Vísar kærandi í því sambandi til 2. mgr. 1. gr. barnalaga nr. 76/2003, barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og tilskipunar Evrópusambandsins nr. 2004/83/EB frá 29. apríl 2004. Það sé barni kæranda fyrir bestu að íslensk stjórnvöld taki mál fjölskyldunnar til efnismeðferðar hér á landi og veiti þeim alþjóðlega vernd.

Jafnframt er í greinargerð kæranda fjallað um aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd og málsmeðferð í Þýskalandi og í því sambandi vísað til ýmissa alþjóðlegra skýrslna, m.a. ákalls Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna frá mars 2015. Meðal annars kemur fram að álag á hæliskerfi Þýskalands sé mikið og vegna mikils fjölda einstaklinga sem sæki þar um vernd séu margar móttökumiðstöðvar afar fjölmennar og jafnvel yfirfullar auk þess sem iðulega sé aðbúnaður ekki fullnægjandi, t.d. varðandi hreinlæti. Umsækjendur njóti takmarkaðrar lögfræðiaðstoðar við meðferð máls þeirra í Þýskalandi og gjafsókn sé ekki tryggð vilji umsækjendur fara með mál sitt fyrir dómstóla. Þá hafi að undanförnu borist fréttir af auknum fordómum og andúð í garð flóttafólks og umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í landi. Árásir á heimili umsækjenda hafi stóraukist og hægri öfgahópar fengið byr undir báða vængi.

Kærandi gerir jafnframt athugasemdir við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun. Rannsókn málsins hafi ekki verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga og einstaklingsbundin greining skv. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga hafi ekki farið fram í máli hennar.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.

Fyrir liggur í máli þessu að þýsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli 2. mgr. 25. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Þýskalands er byggt á því að ekki barst svar frá þýskum stjórnvöldum innan tilskilinna tímamarka og taldist beiðnin því hafa verið samþykkt. Eru skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda í viðtökuríki taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.

Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og að tekið sé tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.

Almennt er viðurkennt að eðlilegur þroski barns sé best tryggður með því að vernda fjölskylduna. Sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra sinna eða annars úr fjölskyldunni sem hefur það á framfæri sínu og sá fer fram á réttarstöðu flóttamanns, ber að ákvarða réttarstöðu barnsins í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Ljóst er að barn það sem hér um ræðir er í fylgd foreldra sinna og haldast úrskurðir fjölskyldunnar því í hendur.

Kærandi er ung kona sem kom til landsins með eiginmanni sínum og barni. Í fyrra viðtali hjá Útlendingastofnun þann 23. mars 2017 greindi kærandi frá því að hún og barn hennar væru við góða líkamlega og andlega heilsu. Í seinna viðtali hjá Útlendingastofnun þann 16. maí 2017 greindi kærandi frá því að hún væri við góða líkamlega heilsu en hún væri orðin gleymin. Þá hafi hún verið ofsótt, bæði af fjölskyldu og stjórnvöldum í heimaríki, sem hafi leitt til þess að hún gat ekki [...]. Í dag líði henni betur, hún hafi ekki verið með [...] hér á landi og finni fyrir öryggi hér á landi.

Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun þann 16. maí 2017 greindi kærandi frá því að hún hafi ekki farið til læknis vegna þess að leigubíll hafi ekki komið að sækja þau. Fram kemur að séð verði til þess að kærandi verði boðuð til skoðunar hjá lækni. Þá kemur jafnframt fram að kærandi vilji fá tíma hjá sálfræðingi. Af ákvörðun Útlendingastofnunar er ekki að sjá að frekari gögn um heilsu kæranda en frásögn hennar úr framangreindu viðtali hafi legið fyrir við töku ákvörðunar í málinu. Greinargerð var skilað fyrir hönd kæranda og fjölskyldu hennar til kærunefndar þann 11. ágúst 2017. Engin gögn varðandi heilsu kæranda fylgdu með og engar frekari upplýsingar um heilsu hennar komu þar fram. Vegna frásagnar kæranda um heilsu sína í viðtali hjá Útlendingastofnun, þess að fyrir lá að hún yrði boðuð til læknis í kjölfar viðtalsins og að hún óskaði eftir að fá tíma hjá sálfræðingi sendi kærunefnd þann 18. ágúst 2017 tölvupóst til talsmanns kæranda þar sem kæranda var boðið að leggja fram frekari gögn um heilsu sína, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga. Frestur var veittur til 23. ágúst sl. Engin gögn varðandi heilsufar hennar bárust kærunefnd og liggja því ekki frekari upplýsingar um heilsu kæranda til grundvallar í málinu önnur en frásögn kæranda.

Í ljósi frásagnar kæranda af heilsu sinni og aðstæðum er það mat kærunefndar að kærandi sé ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Það er mat kærunefndar að framangreint [...] kæranda nái ekki því alvarleikastigi að hún teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu, en þá er sérstaklega horft til þess að af frásögn hennar að dæma sé [...] ástand hennar betra í dag og hún upplifi ekki [...] lengur. Þá er það mat kærunefndar af gögnum máls að barn kæranda sé ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga en báðir foreldrarnir greindu frá því að barnið væri við góða heilsu. Kærandi er stödd hér á landi ásamt eiginmanni sínum og ungu barni. Verður tekið tillit til þess við ákvarðanatöku í málinu.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Þýskalandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

· Asylum Information Database, Country Report: Germany (European Council on Refugees and Exiles, mars 2017),

· Report by Nils Muižnieks Commissioner for Human Rights of the Council Of Europe Following his Visit to Germany on 24th April and from 4 to 8 May 2015 (Council of Europe: Commissioner for Human Rights, 1. október 2015),

· Germany 2016 Human Rights Report (United States Department of State, 3. mars 2017),

· Amnesty International Report 2016/17 - Germany (Amnesty International, 22. febrúar 2017),

· Freedom in the world 2016 – Germany (Freedom House, 11. mars 2016) og

· Upplýsingar af heimasíðu þýsku útlendingastofnunarinnar (www.bamf.de).

Kærandi hefur greint frá því að umsókn hennar um alþjóðlega vernd í Þýskalandi hafi verið synjað. Í ofangreindum gögnum kemur fram að umsækjendur sem fengið hafa synjun á umsókn sinni hjá þýsku útlendingastofnuninni (þ. Bundesamt für Migration und Flüchtlinge) geta kært niðurstöðuna til sérstaks stjórnsýsludómstóls. Fái umsækjendur synjun á umsókn sinni hjá útlendingastofnun eða stjórnsýsludómstól eiga þeir möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd hjá útlendingastofnun. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli umsækjanda, aðstæður hafa breyst í máli hans eða verulegir annmarkar voru á fyrri málsmeðferð, geta skilyrði viðbótarumsóknar verið uppfyllt. Umsækjendur geta borið mál sitt undir þýska dómstóla sé viðbótarumsókn þeirra synjað. Jafnframt eiga umsækjendur þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem brýtur í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Kærunefnd telur ljóst af þeim gögnum sem nefndin hefur kynnt sér að þýsk stjórnvöld uppfylli skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar. Þá benda gögnin til þess að úr málum umsækjenda um alþjóðlega vernd sé leyst á einstaklingsgrundvelli.

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún hafi verið ofsótt í heimaríki vegna sambands hennar við eiginmann sinn. Þá hafi allir í Þýskalandi horft á kæranda og fjölskyldu hennar eins og þau væru öðruvísi. Þýskaland er aðildarríki Evrópusambandsins og hefur innleitt tilskipanir sambandsins vegna meðferðar og móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd. Af framangreindum gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Þýskalandi má ráða að umsækjendur eiga rétt á húsnæði og mataraðstoð. Þá hafi flestar móttökumiðstöðvar þá stefnu að aðgreina einstæðar konur og fjölskyldur frá öðrum umsækjendum um alþjóðlega vernd. Að sama skapi er umsækjendum um alþjóðlega vernd tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu í þýskum lögum en í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun kemur fram að hún hafi haft aðgang að heilbrigðisþjónustu í Þýskalandi. Í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Þýskalandi telur kærunefnd ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi og fjölskylda hennar geti leitað sér heilbrigðisþjónustu við hæfi þar í landi. Þá kemur fram í gögnum um aðstæður í Þýskalandi að öll börn sem hafa búsetu í Þýskalandi eiga rétt á og ber skylda til að ganga í skóla óháð stöðu þeirra. Frjáls félagasamtök stóðu fyrir herferð árið 2016 til að vekja athygli á að börn í móttökumiðstöðvum fengju aðeins grundvallarmenntun en hefðu ekki aðgang að hefðbundna skólakerfinu á meðan þau dveldu í miðstöðvunum. Þrátt fyrir að aðgengi að hefðbundnu skólakerfi sé takmarkað telur kærunefnd ljóst af gögnum að börn umsækjenda um alþjóðlega vernd í Þýskalandi hafi aðgang að menntun.

Kærandi kveðst m.a. óttast að þýsk yfirvöld endursendi hana til heimaríkis hennar þar sem líf hennar og fjölskyldu hennar sé í hættu. Að mati kærunefndar bera gögn málsins það með sér að í Þýskalandi sé almennt veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað. Er þá sérstaklega litið til þess að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda eindregið til þess að málsmeðferð þýskra yfirvalda sé fullnægjandi og veiti umsækjendum um alþjóðlega vernd viðunandi úrræði til að tryggja að réttur sé ekki á þeim brotinn og að einstaklingsbundið mat verði lagt á aðstæður þeirra. Að mati kærunefndar bendir ekkert til þess að [...] umsækjendum sé synjað sjálfkrafa um alþjóðlega vernd í Þýskalandi eða þeir endursendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli. Þá er Þýskaland bundið að þjóðarétti til að fylgja reglunni um að mönnum skuli ekki vísað brott þangað sem líf þeirra eða frelsi kann að vera í hættu (non-refoulement). Telji kærandi framangreind réttindi sín vera brotin getur hún leitað réttar síns fyrir þýskum dómstólum og Mannréttindadómstól Evrópu. Þá getur kærandi leitað aðstoðar yfirvalda og lögreglu óttist hún að á sér verði brotið.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Þýskalandi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda og barns hennar þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda og barni hennar séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Þýskalandi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Þýskalands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Eins og áður hefur verið rakið er kærandi stödd hér á landi ásamt eiginmanni sínum og ungu barni. Kærandi greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að heilsa barns hennar væri góð og gögn málsins benda ekki til annars en að svo sé. Kærandi greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hún sé við góða líkamlega heilsu. Varðandi andlega heilsu sína greindi hún frá því að hún sé orðin gleymin, hún hafi fundið fyrir [...] í Þýskalandi, en í dag líði henni betur og hún finni fyrir öryggi hér á landi. Kærandi hefur ekki lagt fram frekari gögn varðandi heilsu sína til kærunefndar, sbr. það sem áður hefur verið rakið. Það er mat kærunefndar að gögn máls beri ekki með sér að endursending kæranda og barns hennar til Þýskalands muni hafa verulegar eða óafturkræfar neikvæðar afleiðingar fyrir andlega eða líkamleg heilsu þeirra. Ekkert í gögnum málsins bendir til þess að þau séu ekki fær til að ferðast. Eins og áður hefur komið fram er umsækjendum um alþjóðlega vernd tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu í þýskum lögum, þ.á m. geðheilbrigðisþjónustu. Þá er það mat kærunefndar að kærandi og fjölskylda hennar geti leitað til þýskra stjórnvalda óttist þau um öryggi sitt. Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda og barns hennar, þ.á m. [...] hennar, er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál þeirra verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga gerir ráð fyrir því að afstaða sé tekin til þessa atriðis en þar kemur m.a. fram að taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er ekki tekin afstaða til þess með beinum hætti hvort uppi séu sérstakar ástæður í máli kæranda í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þannig að taka bæri málið til efnismeðferðar hér á landi. Þó er tekin afstaða til þess hvort kærandi teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu, en það er einn þeirra þátta sem horft er til við matið á því hvort um sérstakar ástæður í skilningi ákvæðisins er að ræða. Fjallað er um efni rökstuðnings í 22. gr. stjórnsýslulaga en það leiðir jafnframt af óskráðri meginreglu stjórnsýsluréttar sem nefnd hefur verið skýrleikareglan að niðurstöður stjórnvalda skulu vera ákveðnar og skýrar. Kærunefnd gerir athugasemd við að ekki komi fram með skýrum hætti niðurstaða stofnunarinnar um hvort sérstakar ástæður eigi við í máli kæranda. Kærunefnd hefur nú komist að þeirri niðurstöðu, eftir mat á aðstæðum kæranda og aðstæðum í Þýskalandi, að slíkar sérstakar ástæður eigi ekki við í máli hennar. Í ljósi þeirrar niðurstöðu telur kærunefnd að framangreindur ágalli á ákvörðun Útlendingastofnunar hafi ekki haft áhrif á niðurstöðu stofnunarinnar í máli kæranda. Ágallinn sé því ekki slíkur að fella beri ákvörðunina úr gildi.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 16. maí 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 21. mars 2017.

Vegna athugasemdar kæranda um að niðurstöður Útlendingastofnunar hafi ekki verið studdar nægum gögnum tekur kærunefnd fram að rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægjanlega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð umsókna um alþjóðlega vernd skuli stjórnvöld afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Samkvæmt framansögðu er gerð krafa um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds. Kærunefnd útlendingamála hefur skoðað gögn varðandi aðstæður í Þýskalandi og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun varðandi aðbúnað og málsmeðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í landi. Er það afstaða kærunefndar að ekkert bendi til þess að slíkur ágalli hafi verið á rannsókn Útlendingastofnunar að þessu leyti þannig að fella beri ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi.

Í greinargerð kæranda er því haldið fram að Útlendingastofnun hafi ekki sinnt skyldum sínum skv. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga og 10. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga og stofnunin hafi ekki sinnt skyldum sínum skv. framangreindum ákvæðum með því að kalla ekki eftir ítarlegum álitum sérfræðinga á [...] kæranda.

Eins og að framan greinir leiðir af 10. gr. stjórnsýslulaga að stjórnvöldum ber að tryggja að mál þar sem reynir á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu nægjanlega upplýst með tilliti til heilsufars. Þegar stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að heilsufar umsækjanda um alþjóðlega vernd kunni að vera af því alvarleikastigi að aðstæður hans geti talist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laganna ber þeim að bregðast sérstaklega við því með því að gera reka að því að upplýsingum um heilsufar verði bætt við málið, sbr. jafnframt 7. gr. stjórnsýslulaga. Þetta á til dæmis við ef stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að umsækjandi hafi leitað eftir læknismeðferð.

Við töku ákvörðunar í máli kæranda lá fyrir að kærandi ætti að fara til læknis auk þess að hún óskaði eftir því í viðtali hjá Útlendingastofnun að fara til sálfræðings. Það er mat kærunefndar að það hefði verið vandaðri málsmeðferð að leiðbeina kæranda um að leggja fram frekari gögn, ef einhver væru fyrir hendi. Kærunefnd innti kæranda eftir gögnum um heilsu hennar með tölvupósti dags. 18. ágúst 2017, sbr. það sem áður hefur komið fram, og hafa engin gögn borist kærunefnd. Kærunefnd hefur nú komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun í máli kæranda og gerir því ekki athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar í málinu.

Í máli þessu hafa þýsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hennar um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Þýskalands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Mál barns kæranda hefur verið skoðað í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Með vísan til niðurstöðu í máli kæranda og umfjöllunar um aðstæður barna sem sækja um alþjóðlega vernd í Þýskalandi er það mat kærunefndar að öryggi, velferð og félagslegum þroska barns kæranda verði ekki stefnt í hættu með flutningi þess til Þýskalands, sbr. 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn barns kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda það til Þýskalands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga enda er það niðurstaða nefndarinnar að það sé ekki andstætt réttindum barns kæranda að umsókn þess verði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar í málum kæranda og barns hennar eru dregnar almennar ályktanir af stöðu mannréttindamála í Þýskalandi, af meðferð mála er varða umsóknir um alþjóðlega vernd og varðandi aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þá er vísað í sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, íslensk lög „er málið varða“ og komist að þeirri niðurstöðu að hagsmunum barns umsækjanda sé ekki stefnt í hættu með því að það fylgi móður sinni og föður til Þýskalands. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er aftur á móti ekki vísað í þau ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016 sem varða mat á hagsmunum barna sem sækja um alþjóðlega vernd, einkum 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laganna, ekki vísað til laga um samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins nr. 19/2013 eða til lagagrundvallar málsins að öðru leyti. Þótt fram komi niðurstaða Útlendingastofnunar varðandi hagsmuni barnsins er ekki greint frá þeim meginsjónarmiðum sem voru ráðandi við mat á þeim. Kærunefnd telur að rökstuðningur Útlendingastofnunar í málinu hafi ekki verið í samræmi við 1. og 2. mgr. 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Að mati kærunefndar benda gögn málsins þó ekki til annars en að farið hafi fram mat á hagsmunum barns kæranda hjá Útlendingastofnun. Kærunefnd telur annmarka á rökstuðningi því ekki hafa haft áhrif á efnislega niðurstöðu ákvarðana Útlendingastofnunar. Með hliðsjón af framangreindu og öðrum gögnum máls telur kærunefnd að þessi ágalli sé ekki svo verulegur að fella beri ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir