25. janúar 2022 Innviðaráðuneytið

Mikill samfélagslegur ábati af lagningu Sundabrautar

Frá afhendingunni: Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri, Guðmundur Valur Guðmundsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Vegagerðarinnar, Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, og Bergþóra Þorkelsdóttir, forstjóri Vegagerðarinnar. - mynd — Frá afhendingunni: Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri, Guðmundur Valur Guðmundsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Vegagerðarinnar, Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, og Bergþóra Þorkelsdóttir, forstjóri Vegagerðarinnar.

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, og Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri, tóku í gær formlega við óháðri félagshagfræðilegri greiningu á lagningu Sundabrautar og skilagrein starfshóps Vegagerðarinnar um lagningu Sundabrautar. Hún leiðir í ljós 186-238 milljarða króna ábata fyrir samfélagið eftir útfærslu Sundabrautar með Sundabrú eða jarðgöngum. Mestur ábati felst í minni akstri, útblæstri og mengun og styttri ferðatíma vegfarenda vegna styttri leiða til og frá höfuðborgarsvæðinu. Heildarakstur á höfuðborgarsvæðinu gæti minnkað um 150 þús. km á hverjum sólarhring við opnun Sundabrautar. Næstu skref eru að hefja undirbúning á umhverfismati, víðtæku samráðsferli og nauðsynlegum breytingum á aðalskipulagi en miðað er við að Sundabraut verði opnuð árið 2031.

„Þessar niðurstöður staðfesta þá sannfæringu mína að Sundabraut mun hafa gríðarlega þýðingu fyrir samgöngur og mun umbylta umferðinni á höfuðborgarsvæðinu. Sundabraut mun dreifa álagi, leysa umferðarhnúta og styrkja öryggisleiðir. Sundabrautin mun auk þess stytta vegalendir fyrir alla þá sem ferðast innan og til og frá höfuðborgarsvæðinu – óháð ferðamáta. Með þessa greiningu í farteskinu getum við nú brett upp ermar og hafist handa við að undirbúa framkvæmdir sem hafist geti innan fárra ára,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra.

„Með samkomulagi Reykjavíkurborgar og samgönguráðherra sl. sumar komst Sundabrautarmálið í traustan og góðan farveg. Félagshagfræðileg greiningin sem nú liggur fyrir er mikilvægur áfangi en segja má að samkvæmt henni sé minni munur en á þeim kostum sem hafa verið til skoðunar, Sundabraut á brú og Sundabraut í göngum. Í samræmi við samkomulagið eru næstu skref þau að vinna ítarlegt umhverfismat þar sem þessir báðir þessir kostir verða bornir saman við núll-kost. Umhverfismatið og samráð við íbúa og hagsmunaaðila beggja vegna Kleppsvíkur verður lykilatriði við endanlegt leiðarval. Við útfærslu beggja leiða verða allir umhverfisþættir og mótvægisaðgerðir vegna hugsanlegra neikvæðra áhrifa af umferð fyrir nærliggjandi hverfi sérstaklega skoðað. Þá liggur einnig fyrir að hagmunir almenningssamgangna, gangandi og hjólandi verða teknir inn í myndina ásamt hafnarstarfsemi,“ segir Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri.

Niðurstaða starfshóps í fyrsta áfanga

Starfshópur um lagningu Sundabrautar, með fulltrúum Vegagerðarinnar, Reykjavíkurborgar, Faxaflóahafna og Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, kynnti niðurstöður fyrsta áfanga í febrúar 2021. Niðurstaða hópsins var að Sundabrú væri hagkvæmari kostur en jarðgöng. Vóg þar þyngst að kostnaður við brúarleið er lægri auk þess sem brú hentar betur fyrir alla ferðamáta og almenningssamgöngur. Þá myndi ný Sundabraut á brú bæta samgöngur innan höfuðborgarsvæðisins og til og frá borginni með því að dreifa umferð, minnka álag á öðrum stofnvegum og stytta ferðatíma.

Ríki og borg undirrituðu síðan yfirlýsingu í júlí sl. um lagningu Sundabrautar þar sem sammælst var um Sundabraut yrði lögð alla leið á Kjalarnes í einni framkvæmd og að brautin yrði tekin í notkun árið 2031.

Í öðrum áfanga verkefnisins fékk starfshópurinn verkfræðistofuna Mannvit og danska ráðgjafafyrirtækið Cowi til að vinna félagshagfræðilega greiningu en Mannvit hefur m.a. unnið að samgöngulíkani borgarinnar. Þar voru teknir fyrir þrír valkostir og þeir bornir saman við óbreytt umferðarkerfi án Sundabrautar.

Sundabraut á brú yfir Kleppsvík með planvegamótum
Sundabraut á brú yfir Kleppsvík með mislægum vegamótum
Sundagöng (jarðgöng)

Hagfræðistofnun Háskóla Íslands var síðan fengin til að rýna helstu forsendur og niðurstöður Mannvits/Cowi og gerð er grein fyrir athugunum og ábendingum Hagfræðistofnunar í skilagrein starfshópsins.

Helstu niðurstöður félagshagfræðilegrar greiningar

Niðurstöður félagshagfræðilegrar greiningar eru að lagning Sundabrautar er metin þjóðhagslega hagkvæm og feli í sér í mikinn samfélagslegan ávinning, hvort sem hún verði lögð með brú eða göngum.

Í heild nemur þjóðhagslegur ábati 186-236 milljörðum króna, eftir útfærslu Sundabrautar með brú eða göngum. Mestur ábati felist hvort tveggja í minni akstri, útblæstri og mengun og styttri ferðatíma vegfarenda vegna styttri leiða til og frá höfuðborgarsvæðinu. Heildarakstur á höfuðborgarsvæðinu gæti minnkað um 150 þús. km á hverjum sólarhring við opnun Sundabrautar.

Tímasparnaður og styttri vegalengdir leiða einnig til færri slysa, minni útblásturs gróðurhúsalofttegunda, minni umferðarhávaða og minni mengunar. Jákvæð áhrif þessa eru talin nema á milli 21,5 og 22,6 milljörðum króna yfir allt 30 ára greiningartímabilið. Ítarlegri greiningar á hljóðvist, umferðaröryggi og áhrifum á umhverfið verða gerðar á næstu stigum verkefnisins.

Gerð var sérstök næmnigreining á helstu forsendum til að skoða hvort hagkvæmni Sundabrautar breyttist verulega ef forsendur yrði aðrar. Skoðaðar voru m.a. breytingar á stofnkostnaði, tímavirði, umferðarmagni o.s.frv. Niðurstöður næmnigreiningar breyta hvorki röðun valkosta né því hvort að Sundabraut sé metin samfélagslega hagkvæm. Í öllum tilfellum er Sundabrú með planvegamótum með mesta samfélagslegan ábata.

Í samræmi við lög um samvinnuverkefni og samgönguáætlun frá árinu 2020 er gert ráð fyrir að fjármagna framkvæmdir við Sundabraut með gjaldtöku af umferð, sem hefjist þegar Sundabraut er tekin í notkun og ljúki innan 30 ára.

Næstu skref – umhverfismat, skipulag og samráð

Vinnu starfshóps um Sundabraut, sem hóf störf í júní 2020, er nú formlega lokið. Vegagerðin vinnur að undirbúningi á mati á umhverfisáhrifum og rannsóknum í samstarfi við Reykjavíkurborg og Faxaflóahafnir. Þá vinnur Reykjavíkurborg að undirbúningi nauðsynlegra skipulagsbreytinga.

Gert er ráð fyrir að mat á umhverfisáhrifum og nauðsynlegar skipulagsbreytingar taki 2 til 3 ár, frekari rannsóknir og hönnun 2 ár og útboðsferli stórrar framkvæmdar um 1-2 ár. Þessa verkhluta má vinna að einhverju leyti samhliða og miðar allur undirbúningur við að framkvæmdir við Sundabraut geti hafist árið 2026 og að Sundabraut frá Sæbraut að Kjalarnesi verði lokið árið 2031.

Víðtækt samráð er jafnframt fram undan við íbúa í nærumhverfinu, hagsmunaaðila og fyrirtæki á svæðinu ásamt því að vinna þarf að samkomulagi ríkis og Faxaflóahafna varðandi nauðsynlegar aðgerðir sem gera þarf á svæðum Faxaflóahafna í Sundahöfn.