Nr. 73/2022 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 3. febrúar 2022 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 73/2022
í stjórnsýslumálum nr. KNU21120017 og KNU21120018
Beiðni [...], [...] og barns þeirra um endurupptöku
I. Málsatvik
Hinn 8. júlí 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 26. mars 2021, um að taka umsóknir einstaklinga er kveðast heita [...], vera fædd [...], og [...], vera fæddur [...], og vera ríkisborgarar Sýrlands (hér eftir kærendur), og barns þeirra [...], fd. [...], ríkisborgara Sýrlands, um alþjóðlega vernd ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kærendum hinn 12. júlí 2021.
Hinn 19. júlí 2021 barst kærunefnd beiðni kærenda um frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar og var þeirri beiðni hafnað með úrskurði kærunefndar hinn 17. ágúst 2021. Hinn 11. desember 2021 barst kærunefnd beiðni kærenda um endurupptöku.
Af greinargerð kærenda má ætla að beiðni þeirra um endurupptöku málsins byggi á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kærenda
Í beiðni kærenda kemur fram að beiðni fjölskyldunnar byggist á því að meira en 10 mánuðir séu nú liðnir síðan þau sóttu um alþjóðlega vernd hér á landi, en tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á þeirra ábyrgð. Með vísan til 32. gr. c reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum, skuli umsóknir þeirra því teknar til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hafi samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum sé þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar séu í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar séu ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Af lestri ákvæðisins er ljóst að skylda til þess að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hvílir á íslenskum stjórnvöldum, sem í þessu tilviki eru Útlendingastofnun og kærunefnd útlendingamála. Fer það eftir því hvar í málsmeðferðinni málið er statt, þ.e. hvort málið sé til vinnslu hjá Útlendingastofnun eða á kærustigi hjá kærunefnd útlendingamála, hvaða stjórnvald það er sem skuli taka umrætt atriði til efnislegrar skoðunar.
Með breytingarreglugerð nr. 276/2018, dags. 15. mars 2018, var þremur ákvæðum bætt við reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, 32. gr., 32. gr. a og 32. gr. b og fjalla þau um sérstakar ástæður og sérstök tengsl, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ákvæðin eru sett með stoð í 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og mæla fyrir um hvaða viðmið geti leitt til þess að uppi séu sérstakar ástæður eða sérstök tengsl í máli umsækjanda um alþjóðlega vernd hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laganna.
Með breytingarreglugerð nr. 638/2019, dags. 6. júlí 2019, var ákvæði 32. gr. c bætt við í reglugerð um útlendinga. Í ákvæðinu kemur fram að Útlendingastofnun sé heimilt, á grundvelli sérstakrar beiðni eða að eigin frumkvæði, að taka til efnismeðferðar umsókn barns sem hefur fengið vernd í öðru ríki, séu meira en 10 mánuðir liðnir frá því að umsókn barst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar séu ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs. Við lestur 32. gr. c reglugerðar um útlendinga verður ekki annað ráðið en að það sé á forræði Útlendingastofnunar að taka til efnislegrar skoðunar beiðnir eða mál að eigin frumkvæði þar sem reynir á hvort taka skuli til efnislegrar meðferðar umsókn barns á grundvelli ákvæðisins.
Með breytingarreglugerð nr. 122/2020, dags. 19. febrúar 2020, var ákvæði 32. gr. d bætt við reglugerð um útlendinga. Í ákvæðinu kemur fram að heimilt sé að veita barni, sem sótt hefur um alþjóðlega vernd og ekki fengið niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 16 mánaða frá því að það sótti fyrst um alþjóðlega vernd hér á landi, dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, að uppfylltum öðrum skilyrðum. Af lestri ákvæðisins verður ekki annað ráðið en að heimild til þess að taka umrætt atriði til efnislegar skoðunar liggi hjá íslenskum stjórnvöldum, þ.e. Útlendingastofnun og kærunefnd útlendingamála, en í ákvæðinu er ekki kveðið á um með afgerandi hætti að heimild þess sé bundin við tiltekið stjórnvald umfram annað.
Þegar framangreind ákvæði eru borin saman er ljóst að 32. gr. c er frábrugðin annars vegar 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og hins vegar 32. gr. d reglugerðarinnar að því leytinu til að heimild til þess að taka ákvæðið til efnislegrar skoðunar er einskorðuð við Útlendingastofnun. Mælir ákvæðið þar með fyrir um sérstaka málsmeðferð þar sem Útlendingastofnun er heimilt að eigin frumkvæði eða á grundvelli sérstakrar beiðni að taka til efnismeðferðar umsókn barns um alþjóðlega vernd að uppfylltum skilyrðum ákvæðisins. Málsmeðferð Útlendingastofnunar og ákvörðun hennar vegna frumkvæðisskoðunar eða beiðni um efnismeðferð á grundvelli 32. gr. c reglugerðar um útlendinga getur síðan eftir atvikum verið kæranlegt til kærunefndar útlendingamála, sbr. 7. gr. laga um útlendinga. Með ákvæðinu er tryggt, í þeim tilvikum þar sem Útlendingastofnun hefur hafnað beiðni um efnismeðferð á grundvelli 32. gr. c reglugerðar um útlendinga, að barn eigi þess kost að fá efnislega skoðun á beiðni sinni um efnismeðferð á tveimur stjórnsýslustigum.
Til viðbótar við framangreint vísar kærunefnd til þess að nefndin hefur áður tekið afstöðu til sambærilegs álitaefnis, þ.e. þegar að þess hefur verið krafist að kærunefnd fresti framkvæmd ákvörðunar um hvenær útlendingur skuli yfirgefa landið, sbr. 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga. Í ákvæðinu segir að Útlendingastofnun er heimilt að fresta um hæfilegan tíma framkvæmd ákvörðunar sem felur í sér að útlendingur skuli yfirgefa landið ef það telst nauðsynlegt vegna sérstakra aðstæðna hans eða ómögulegt er að framkvæma ákvörðun að svo stöddu. Kærunefnd hefur hafnað því að taka beiðni á grundvelli ákvæðisins til efnislegrar skoðunar þar sem mælt sé fyrir um í ákvæðinu að Útlendingastofnun geti frestað framkvæmd ákvörðunar og því hafi kærunefnd ekki heimild samkvæmt tilvitnuðu lagaákvæði til að fresta framkvæmd. Beiðni þess efnis skal því vera beint til Útlendingastofnunar.
Samkvæmt öllu framanröktu er það því mat kærunefndar að beiðni kærenda um efnismeðferð, með vísan til 32. gr. c reglugerðar um útlendinga, skuli beint til Útlendingastofnunar. Verður beiðni kærenda um endurupptöku máls þeirra á grundvelli 24. gr. stjórnsýslulaga og 32. gr. c reglugerðar um útlendinga vísað frá.
Úrskurðarorð:
Kröfu kærenda um endurupptöku er vísað frá.
The appellants’ request to re-examine the case is dismissed.
Tómas Hrafn Sveinsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares