Úrskurður nr. 191/2015
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 26. nóvember 2015 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 191/2015
í stjórnsýslumáli nr. KNU15090032
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Með stjórnsýslukæru, dags. 25. september 2015, kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) þá ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 4. september 2015, að synja honum um hæli á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f laga nr. 96/2002, um útlendinga.
Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og henni breytt á þann veg að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og breytt á þann hátt að honum verði veitt dvalarleyfi á Íslandi af mannúðarástæðum, sbr. 12. gr. f útlendingalaga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. laga nr. 96/2002, um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi kom hingað til lands 3. júní 2015 og sótti um hæli næsta dag hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu. Kærandi fór í viðtal hjá Útlendingastofnun 3. september 2015 ásamt löglærðum talsmanni sínum. Ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 4. september 2015 um að synja kæranda um hæli og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 12. gr. f laga um útlendinga, var birt honum þann 25. september 2015. Talsmanni kæranda var veittur frestur til 19. október 2015 til að leggja fram greinargerð vegna kærunnar. Greinargerð vegna kæru barst kærunefnd útlendingamála þann 26. október 2015. Þann 12. nóvember sl. kom kærandi fyrir kærunefndina og gerði grein fyrir máli sínu, sbr. 5. mgr. 3. gr. b laga um útlendinga. Viðstaddir voru talsmaður kæranda og túlkur.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggði umsókn sína um hæli á því að hann hafi verið vitni að því þegar frændi hans var myrtur og að sá aðili væri á eftir honum.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar er fjallað um ástand lögreglumála í […] og greint frá því að það fari sífellt batnandi, […].
Að mati Útlendingastofnunar gætti ónákvæmni í frásögn kæranda þar sem hann gat ekki nafngreint eða lýst meintum ofsækjanda. Þá gæti kærandi ekki gefið nánari skýringu á umræddum hótunum eða hvernig þær hefðu borist honum. Frásögn kæranda væri þó að mestu stöðug þó ósamræmis gætti milli lögregluskýrslu og viðtals hjá Útlendingastofnun. Í skýrslugjöf hjá lögreglu kvaðst kærandi vera að flýja tengdafjölskyldu sína sökum þess að […]. Við úrlausn málsins var byggt á framburði kæranda eins og hann lá fyrir með þeim fyrirvara sem fyrr greindi.
Útlendingastofnun taldi ekkert í frásögn kæranda gefa ástæðu til annars en að ætla að umkvörtunarefni hans fengi viðeigandi meðferð hjá […] yfirvöldum. Varðandi þetta benti Útlendingastofnun á að kærandi varð vitni að atviki fyrir fimm árum, það átti sér stað í öðru landi, engin rannsókn eða dómsmál væru í gangi og kærandi hefði ekki fengið beinar né óbeinar hótanir frá umræddum aðila í fimm ár að öðru leyti en að kærandi kvaðst hafa heyrt að aðili þessi væri að leita að sér.
Þá taldi Útlendingastofnun að atvik sem kærandi lýsti væru ekki svo alvarleg að þeim yrði jafnað til ofsókna í skilningi 1. mgr. 44. gr., sbr. 44. gr. a, útlendingalaga. Auk þess taldi stofnunin að kærandi ætti ekki á hættu illa meðferð í heimalandi sínu skv. 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar að kærandi væri ekki flóttamaður og bæri að synja honum um hæli á Íslandi sbr. ákvæði 44. gr. og 1. mgr. 46. gr. útlendingalaga.
Varðandi kröfu kæranda um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sbr. 12. gr. f segir í ákvörðun Útlendingastofnunar að ekki verði talið að kærandi væri í hættu í heimalandi sínu eða gæti ekki fengið viðeigandi aðstoð yfirvalda þar. Kærandi hafi ekki borið því við að hann hefði sérstök tengsl við Ísland og ekkert í málinu benti til þess að svo væri. Að þessu virtu var það niðurstaða Útlendingastofnunar að aðstæður kæranda í heimalandi væru ekki slíkar að þær réttlættu veitingu dvalarleyfis á grundvelli 12. gr. f, hvorki með vísan til mannúðarsjónarmiða né sérstakra tengsla við Ísland.
Útlendingastofnun taldi að endursending kæranda til […] bryti ekki gegn 1. mgr. 45. gr. útlendingalaga. Þá var það niðurstaða Útlendingastofnunar að vísa kæranda frá landinu á grundvelli 3. mgr. 90. gr. reglugerðar nr. 53/2003 um útlendinga. Að lokum var niðurstaða Útlendingastofnunar að kæra skyldi ekki fresta réttaráhrifum með vísan til c.-liðs 1. mgr. 32. gr. útlendingalaga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að helsta ástæða flótta kæranda frá […] hafi verið til að verja líf sitt þar sem stjórnvöld þar í landi hafi hvorki getu né vilja til að veita honum vernd gagnvart þeim sem standa í hótunum við hann. Hann óttist um líf sitt þar sem hann hafi fengið hótanir frá einstaklingum sem vilja ná til hans vegna þess að hann væri eina vitnið að morði á frænda hans sem framið var í […].
Talsmaður kæranda gerði athugasemd við að stofnunin teldi þá staðreynd að kærandi gæti ekki nafngreint eða útlistað þá einstaklinga sem stæðu í hótunum við hann, leiddi til ónákvæmni í frásögn hans. Kærandi lýsti aðdraganda hótana af nákvæmni í hælisviðtalinu og þeirri atburðarrás sem átti sér stað í kringum morðið á frænda hans. Eðli máls samkvæmt væru hótanir oft nafnlausar og bærust í gegnum þriðja aðila. Talsmaður kæranda taldi með öllu óskiljanlegt að Útlendingastofnun hafi kosið að draga þetta fram í ákvörðun sinni og telur ástæðu þess vart geta verið aðra en að varpa rýrð á frásögn kæranda og draga úr trúverðugleika hans. Einnig er tekið fram að ekki sé skilyrði að hótanir berist með tilteknum hætti svo þær flokkist undir ofsóknir í skilningi 1. mgr. 44. gr. útlendingalaga. Í handbók um réttarstöðu flóttamanna komi fram að að orðið „ótti“ eigi ekki aðeins við um þá sem hafa í raun verið ofsóttir, heldur einnig þá sem flýja aðstæður þar sem hætta er á ofsóknum.
Í greinargerð kæranda kemur fram að mikil spilling ríki í […] og að réttarkerfið standi þar höllum fæti. Því væri til lítils að ætlast að kærandi gæti leitað ásjár […] yfirvalda og hlotið þar vernd. Ekki væri hægt að ganga út frá því að yfirvöld væru fær um að veita þegnum sínum fullnægjandi vernd með vísan til þess að stjórnvöld vinni markvisst að því að uppræta spillingu innan stjórnsýslunnar og dómskerfisins þegar fyrir liggi að slíkar tilraunir stjórnvalda hafi ekki skilað tilætluðum árangri. Sú staðreynd ein og sér að yfirvöld ætli sér að taka harðar á spillingarmálum segi ekkert til um hvernig framkvæmdin sé í raun og veru. Þvert á móti bendi öll gögn til þess að spilling, mútuþægni, skortur á gagnsæi og skipulögð glæpastarfsemi sé landlægt vandamál sem veikt réttar- og löggæslukerfi […] væri í engan hátt í stakk búið til að takast á við eða að veita þegnum sínum viðeigandi vernd gegn. Með hliðsjón af þessu ætti að veita kæranda viðbótarvernd á grundvelli 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga.
Til vara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 12. gr. f útlendingalaga. Kærandi óttist um líf sitt og frelsi og telji yfirvöld í […] ófær um að veita honum þá vernd sem hann þarfnast. Með hliðsjón af þessu séu skilyrði 12. gr. f útlendingalaga uppfyllt þar sem stjórnvöld í […], annað hvort vilji ekki eða geti ekki veitt þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum.
Í greinargerðinni er að lokum fjallað um mögulegan flutning innanlands. Kærandi kvaðst hafa gert tilraun til þess og flutt til […] og búið þar í eitt og hálft ár en ekki fundið fyrir öryggi þar. Auk þess væri […] og ekki sjálfgefið að unnt væri að láta sig hverfa og lifa lífi sínu í friði og án afskipta þeirra sem maður óttast.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagarammi
Í máli þessu gilda ákvæði laga nr. 96/2002 um útlendinga, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga með áorðnum breytingum, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að þegar kærandi sótti um hæli á Íslandi hafi hann framvísað kenniskírteini frá […]. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé […] ríkisborgari.
Landaupplýsingar
[…] er lýðræðisríki með um […] íbúa og eru mannréttindi almennt virt af stjórnvöldum þar í landi. […].
Kærunefnd útlendingamála hefur m.a. farið yfir eftirfarandi skýrslur og gögn um […].
Í ofangreindum gögnum kemur fram að […] stjórnvöld hafa tekið mikilvæg skref til að auka vernd borgara sinna. Á undanförnum árum hefur talsvert verið unnið að því að uppræta spillingu í löggæslunni og dómsvaldinu.
a. Krafa um hæli
Kærandi óskaði eftir því að honum yrði veitt réttarstaða flóttamanns þann 21. júní 2015, hjá lögreglunni á Suðurnesjum.
Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 44. gr. útlendingalaga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 44. gr. sömu laga. Kærandi byggir kröfu sína á að hann hefði verið vitni að því þegar frændi hans var myrtur og að sá aðili sé á eftir honum. Kærandi gerði aðalkröfu um hæli á grundvelli 2. mgr. 44. gr. laga um útlendinga og varakröfu um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sbr. 12. gr. f útlendingalaga. Með kæru sem barst kærunefnd útlendingamála þann 25. september 2015, kærði kærandi þá ákvörðun Útlendingastofnunar að synja honum um hæli skv. 44. gr. sömu laga. Kærunefnd fjallar því um kröfu um hæli bæði á grundvelli 1. og 2. mgr. 44. gr. sömu laga.
Í 1. mgr. 44. gr. laga nr. 96/2002 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki, eða vill ekki, vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki, eða vill ekki, vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og viðauka við samninginn frá 31. janúar 1967. Um skilyrði þess að teljast flóttamaður er frekar mælt í 44. gr. a.
Almennt ber að telja ótta umsækjanda ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimalandi sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í ákvæðinu, eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Þessi sjónarmið þurfa jafnframt ekki endilega að byggjast á persónulegri reynslu umsækjanda, heldur geta ofsóknir sem vinir hans eða ættingjar eða aðrir sem tilheyra sama þjóðfélagshópi hafa orðið fyrir, gefið til kynna að ótti hans við að verða fyrr eða síðar fórnarlamb ofsókna sé ástæðuríkur.
Í 44. gr. a útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir, á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggt og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Til þess að um sé að ræða ofsóknir skv. 1. mgr. 44. gr. verður að vera um að ræða athafnir sem í eðli sínu, eða vegna þess að þær eru endurteknar, fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samansafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 3. mgr. 44. gr. a eru taldir upp þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þar segir að:
Þeir sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eru:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess, og
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið þessarar málsgreinar, þar með talið alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 44. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Þótt fallist sé á að einstaklingur í þessari aðstöðu skuli njóta vafans upp að ákveðnu marki, verður kærandi a.m.k. að sýna fram á að líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimalandi. Samkvæmt meginreglum um túlkun flóttamannahugtaksins sem fram koma í handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, er m.a. miðað við það að viðkomandi þurfi almennt að sýna fram á að góðar ástæður liggi til grundvallar ótta við ofsóknir og að hugarástand flóttamannsins skipti ekki eitt máli heldur verði yfirlýsing hans einnig að fá stuðning í hlutlægum og staðreynanlegum aðstæðum (Handbók um réttarstöðu flóttamanna. Um málsmeðferð og skilyrði samkvæmt flóttamannasamningnum frá 1951 og bókun frá 1967 um réttarstöðu flóttamanna (Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, Reykjavík 2008)).
Kærandi hefur staðhæft að hann óttist um líf sitt þar sem hann hafi fengið hótanir frá einstaklingum sem vilja ná til hans vegna þess að hann væri eina vitnið að morði á frænda hans sem framið var í […]. Kærandi hefur ekki borið fyrir sig ofsóknir af hálfu […] stjórnvalda eða aðilum tengdum þeim. Kærandi hefur þar að auki ekki borið fyrir sig ofsóknir af ástæðum sem taldar eru upp í 1. mgr. 44. gr. útlendingalaga, þ.e. á grundvelli kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 44. gr. útlendingalaga fyrir veitingu réttarstöðu flóttamanns.
Er það mat kærunefndar að þó svo kærandi ætti raunverulega á hættu illa meðferð í heimalandi sínu, af hálfu þeirra aðila sem hann hefur nefnt, þá hafi hann raunhæfan möguleika á að leita ásjár stjórnvalda þar og að flytja sig til innanlands telji hann þess þörf. Styðja heimildir ekki þá staðhæfingu kæranda að […] stjórnvöld skorti vilja eða getu til að veita kæranda fullnægjandi vernd óski hann eftir henni við þau.
b. Aðalkrafa kæranda
Kærandi krefst þess í greinargerð að hinni kærðu ákvörðun verði breytt á þann veg að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi skv. 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga.
Í 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga er kveðið á um að flóttamaður samkvæmt útlendingalögum telst einnig útlendingur sem telst ekki flóttamaður samkvæmt ákvæði A-liðar 1. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna ef raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði hann sendur aftur til heimalands. Er hér um að ræða svokallaða viðbótarvernd sem kom inn í útlendingalögin með lögum nr. 115/2010 um breytingar á útlendingalögum. Þeir sem teljast falla undir þessa málsgrein fá stöðu sína viðurkennda eftir málsmeðferðarreglum sem eru sambærilegar að öllu leyti við ákvörðun á því hvort um flóttamann skv. 1. mgr. 44. gr. laganna er að ræða.
Í ljósi þess sem að framan er rakið telur kærunefndin að aðstæður kæranda í heimalandi hans séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 44. gr. laganna. Þá telur kærunefndin ekkert fram komið sem bendir til þess að hætt sé við því að kærandi sæti ómannúðlegri og/eða vanvirðandi meðferð við heimkomuna, sbr. 2. mgr. 44. og 1. mgr. 45 gr. laganna.
c. Varakrafa kæranda
Til vara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á Íslandi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sbr. 12. gr. f laga um útlendinga.
Samkvæmt 12. gr. f er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi, þótt skilyrðum sé annars ekki fullnægt, ef rík mannúðarsjónarmið standa til þess eða vegna sérstakra tengsla útlendingsins við landið. Í 2. mgr. ákvæðisins kemur fram að veita má dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf á vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum, eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til eða vegna annarra atvika sem ekki má með réttu gera honum að bera ábyrgð á. Sérstaklega skal taka tillit til þess ef um barn er að ræða og skal það sem barni er fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun.
Kærunefndin hefur þegar komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga og teljist því ekki flóttamaður. Þegar framburður kæranda er virtur í heild sinni ásamt gögnum málsins er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi heldur ekki sýnt fram á ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 12. gr. f útlendingalaga og að engin sérstök mannúðarsjónarmið standi til þess að henni verði veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum hér á landi. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í […] séu ekki með þeim hætti að rík mannúðarsjónarmið standi til þess að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarástæðna skv. 12. gr. f útlendingalaga.
Jafnframt telur kærunefndin kæranda ekki uppfylla skilyrði 12. gr. f útlendingalaga um sérstök tengsl við landið. Eins og fram kemur í gögnum málsins hefur kærandi aðeins dvalið á Íslandi í tengslum við hælisumsókn sína og aðeins í skamman tíma.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar frá 4. september 2015 .
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 33. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá því að beiðni um það er synjað. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The Directorate of Immigration‘s decision is affirmed.
Hjörtur Bragi Sverrisson, formaður
Vigdís Þóra Sigfúsdóttir Pétur Dam Leifsson