Nr. 252/2020 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 16. júlí 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 252/2020
í stjórnsýslumáli nr. KNU20050029
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 20. maí 2020 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 6. maí 2020, um að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar, sbr. 70. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að málinu verði vísað á ný til Útlendingastofnunar til útgáfu dvalarleyfis.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar með íslenskum ríkisborgara þann 31. júlí 2018. Með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 6. maí 2020, var umsókn kæranda synjað. Þann 20. maí sl. kærði kærandi ákvörðunina til kærunefndar útlendingamála og greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 3. júní sl. Frekari gögn bárust frá kæranda þann 23. júní og 14. júlí sl.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að við vinnslu umsóknar hafi vaknað grunur hjá stofnuninni um að til hjúskapar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis hér á landi. Þann 21. ágúst 2019 hafi Útlendingastofnun sent kæranda bréf þar sem rakin voru þau atriði sem að mati stofnunarinnar bentu til þess að hjúskapur þeirra væri hugsanlega til málamynda. Þann 4. október 2019 hafi stofnuninni borist greinargerð frá lögmanni kæranda.
Vísaði Útlendingastofnun til og rakti ákvæði 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga auk lögskýringargagna með ákvæðinu. Samkvæmt framlögðu reikningsyfirliti maka kæranda hafi verið að finna háar millifærslur frá konu að nafni [...] á tímabilinu maí til júlí 2018. Þá hefðu [...] og maki kæranda bæði fengið greidd laun frá eignarhaldsfélaginu [...]. Þá hafi komið í ljós að [...] og maki hefðu ferðast á sama tíma til [...] þann 15. mars 2017 og komið til baka á sama degi, eða þann 4. maí 2017. Í framangreindri ferð hafi þau bæði kynnst mökum sínum fyrir tilviljun á sömu ströndinni í sama mánuði, þ.e. á [...] ströndinni í [...] héraði í apríl 2017. Kærandi hafi lagt fram umsókn um dvalarleyfi þann 31. júlí 2018 en maki [...] hafi lagt fram umsókn um dvalarleyfi þann 8. ágúst 2018. Var það mat Útlendingastofnunar að gögn umsóknanna beggja væru svipuð.
Vísaði Útlendingastofnun til þess að um fjórða hjúskap maka kæranda væri að ræða og vekti hjúskaparsaga maka kæranda grunsemdir. Samkvæmt lögregluskýrslu, dags. 23. júní 2019, hafi lögregla farið á heimili maka kæranda og hitt þar fyrir dóttur maka og hafi hún sagt föður sinn gista þar í tvær til þrjár nætur í viku. Hafi dóttir maka vitað um að faðir sinn hefði gengið í hjúskap á síðasta ári en aðspurð sagt að ekki væri ein einasta mynd á heimilinu frá brúðkaupi þeirra eða af kæranda. Í herbergi maka hafi verið lítið annað að sjá en rúm og skrifborð. Loks vísaði Útlendingastofnun til þess að það vekti furðu að maki kæranda hefði birt mynd af sér með annarri konu á samfélagsmiðlum um tveimur mánuðum eftir að hann hefði kynnst kæranda í [...]. Með vísan til alls framangreinds var það mat Útlendingastofnunar að rökstuddur grunur væri til staðar um að til hjúskapar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis hér á landi og að kærandi hefði ekki sýnt fram á annað svo óyggjandi væri, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Var umsókn kæranda því synjað.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð byggir kærandi á því að Útlendingastofnun hafi við afgreiðslu málsins ekki gætt hlutleysis við rannsókn þess en stofnunin hafi gengið út frá því að um málamyndahjúskap væri að ræða. Með því hafi stofnunin gert kæranda að afsanna slíkt frekar en að stofnunin sjálf þyrfti að færa rök fyrir grun sínum. Rekur kærandi nokkur dæmi um framangreint en vísar að öðru leyti til andmæla sinna hjá Útlendingastofnun. Gagnrýnir kærandi það mat Útlendingastofnunar að ótrúverðugt sé að maki kæranda og vinkona hans hafi farið til [...] á sama tíma og kynnst núverandi mökum sínum í sama mánuði. Vísar kærandi til þess að mat stofnunarinnar nægi ekki til að byggja svo afdrifaríka ákvörðun á henni til tjóns. Maki kæranda hafi farið til Víetnam þann 15. mars 2017 og heim aftur þann 4. maí s.á. og hafi hann kynnst kæranda í þessari ferð. Þá hafi þau verið í sambandi í eitt ár áður en þau hafi tekið ákvörðun um að gifta sig. Þá sé mat Útlendingastofnunar á ljósmynd sem maki kæranda hafi birt á samskiptamiðlinum Facebook rangt enda ljóst að frásagnir vitna staðfesti það með óyggjandi að maki kæranda hafi verið staddur í Víetnam á umræddum tíma.
Þá vísar kærandi til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þegar litið sé til ákvörðunar Útlendingastofnunar verði vart annað séð en að stofnunin hafi þegar verið búin að gera upp hug sinn þegar kæranda hafi verið gefið færi á að tefla fram andmælum sínum, þar sem stofnunin hafi með öllu litið framhjá svörum og útskýringum kæranda. Að mati kæranda séu efasemdir um ráðahag kæranda og maka hennar ekki byggðar á rökstuddum grun og ekki sé tilefni fyrir þá tortryggni sem Útlendingastofnun hafi látið þau mæta. Með vísan til framangreinds hafi kærandi ekki hlotið réttláta málsmeðferð hjá Útlendingastofnun þar sem stofnunin hafi ekki rannsakað málið með fullnægjandi hætti.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 70. gr. laga um útlendinga er kveðið á um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar eða sambúðar. Í 1. málsl. 8. mgr. 70. gr. laganna segir að sé rökstuddur grunur um að til hjúskapar eða sambúðar hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis og ekki sé sýnt fram á annað svo að óyggjandi sé veiti það þá ekki rétt til dvalarleyfis. Í athugasemdum við 70. gr. í frumvarpi því er varð að gildandi lögum um útlendinga segir m.a.:
„Ákvæðinu er ætlað að heimila synjun á veitingu leyfis ef hægt er að sýna fram á að til hjúskapar hafi verið stofnað í öðrum tilgangi en til samvistar, t.d. til að afla dvalarleyfis. Þegar metið er hvort grunur sé á málamyndahjúskap er m.a. litið til þess hvort aðilar hafi búið saman fyrir stofnun hjúskapar, aldursmunar, hvort þau tali tungumál hvors annars, þekki til einstakra atriða eða atvika úr lífi hvort annars og hjúskaparsögu viðkomandi maka og hvort hún veki grunsemdir hvað þetta varðar. Við mat á aðstæðum sem þessum þarf þó að taka tillit til þess að mismunur getur verið á milli menningarheima hvað varðar hefðir og aðdraganda hjúskapar og þekkingu hjóna hvort á öðru við upphaf hjúskapar. Það að aðilar hafi ekki hist áður eða búið saman fyrir stofnun hjúskapar getur ekki verið eini grundvöllur þess að synja um veitingu leyfis á þessum grundvelli heldur verður fleira að koma til sem bendir til þess að um málamyndagerning sé að ræða. Auk þessara þátta getur skipt máli hvort viðkomandi útlendingur hafi áður sótt um dvöl í landinu á öðrum grundvelli, m.a. með umsókn um alþjóðlega vernd og að viðkomandi útlendingur hafi gengið í hjúskap stuttu eftir að þeirri umsókn hafi verið hafnað. Þá getur þurft að líta til þess hvort viðkomandi eigi ættingja hér á landi, maki hérlendis hafi verið giftur á Íslandi og skilið rétt eftir að maki hans eða hann sjálfur hafi öðlast sjálfstæð réttindi hér á landi, hversu oft ábyrgðaraðili hafi verið giftur hér á landi og hvort grunur er um að hann hafi fengið verulegar fjárhæðir sem gætu tengst málinu.“
Í framangreindum athugasemdum er vísað til atriða sem m.a. er unnt að líta til við mat á því hvort um rökstuddan grun sé að ræða í skilningi ákvæðisins. Hins vegar er ljóst að upptalning á þeim atriðum er koma til skoðunar er ekki tæmandi og gilda almennar sönnunarreglur í slíkum málum. Þannig er stjórnvöldum ótvírætt heimilt að líta til annarra atriða en nefnd eru í áðurnefndum lögskýringargögnum enda sé slíkt byggt á málefnalegum sjónarmiðum.Samkvæmt hinni kærðu ákvörðun var það mat Útlendingastofnunar að fyrir hendi væri rökstuddur grunur um að til hjúskapar kæranda og maka hennar hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla kæranda dvalarleyfis hér á landi, enda hafi ekki verið sýnt fram á annað svo óyggjandi sé. Var kæranda því synjað um dvalarleyfi hér á landi á grundvelli hjúskapar, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Í niðurlagi hinnar kærðu ákvörðunar er dregið saman hvaða atriði það voru sem leiddu til þeirrar niðurstöðu að til hjúskapar kæranda og maka hans hefði verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis. Í fyrsta lagi hafi umsókn kærandi sterk tengsl við aðra umsókn sem lögð hafi verið fram hjá Útlendingastofnun. Er í því samhengi vísað til þess að makar umsækjenda séu samstarfsfélagar og þekkist utan vinnu. Í öðru lagi hafi kærandi og maki hennar ekki búið saman fyrir stofnun hjúskapar. Í þriðja lagi veki hjúskaparsaga maka kæranda grunsemdir en svo virðist sem umræddar grunsemdir hafi verið reistar á þeirri staðreynd að um væri að ræða fjórða hjúskap maka kæranda. Í fjórða lagi væri engar myndir að finna af umsækjanda á heimili maka kæranda. Í fimmta lagi hafi kærandi sett inn myndir á Facebook af sér með annarri konu en kæranda tveimur mánuðum eftir að hann kynnist umsækjanda.
Kærunefnd telur að fallast megi á með Útlendingastofnun að framangreind atriði hafi gefið tilefni til að stofnunin kannaði hvort til hjúskaparins hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla kæranda dvalarleyfis, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Á hinn bóginn er það mat kærunefndar að þau atriði sem vísað er til í hinni kærðu ákvörðun leiði ekki til þess að litið verði svo á að rökstuddur grunur sé fyrir hendi í skilningi síðastnefnds ákvæðis.. Hefur að mati kærunefndar takmarkaða þýðingu að kærandi hafi kynnst maka sínum og stofnað til hjúskapar við hann á svipuðum tíma og annar aðili ótengdur henni, sem Útlendingastofnun vísar til í ákvörðun sinni. Er það auk þess mat kærunefndar að ekki sé unnt að draga þá ályktun af hjúskaparsögu maka kæranda og þess að ekki hafi verið ljósmyndir af þeim á heimili maka kæranda hér á landi að um rökstuddan grun sé að ræða í skilningi 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Þá verður að mati kærunefndar ekki horft framhjá því að Útlendingastofnun aflaði ekki upplýsinga, svo sem með viðtölum, sem varpað hefðu getað frekara ljósi á samband kæranda og maka hennar og aðdraganda hjúskapar þeirra. Loks hefur kærandi við meðferð málsins lagt fram myndir af sér og maka auk gagna sem sýna fram á að þau hafi verið í samskiptum á Facebook.
Í ljósi hins langa tíma sem umsókn kæranda hefur verið til meðferðar hjá Útlendingastofnun, hagsmuna kæranda af því að niðurstaða fáist í mál hennar og þess, sem rakið er að framan er það hins vegar mat kærunefndar að ekki sé forsvaranlegt að mál kæranda verði látið sæta frekari rannsókn hjá Útlendingastofnun. Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að ekki sé fyrir hendi rökstuddur grunur um að til hjúskapar kæranda og maka hans hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla kæranda dvalarleyfis, sbr. 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga, er það mat kærunefndar að ákvæði 70. gr. standi því ekki í vegi að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli ákvæðisins. Í hinni kærðu ákvörðun var hins vegar ekki tekin afstaða til þess hvort kærandi uppfylli grunnskilyrði fyrir dvalarleyfi hér á landi sem fram koma í 55. gr. laga um útlendinga. Að framangreindu virtu er það mat kærunefndar að fella bera hina kærðu ákvörðun úr gildi og leggja fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 70. gr. laga um útlendinga, sbr. 69. gr., að uppfylltum skilyrðum 55. gr. laganna.
Athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar
Líkt og áður greinir lagði kærandi fram dvalarleyfisumsóknir þann 31. júlí 2018 og tók Útlendingastofnun ákvörðun í málinu þann 6. maí 2020, eða um 21 mánuði síðar. Jafnvel þótt játa verði Útlendingastofnun svigrúm til að afla gagna og framkvæma fullnægjandi rannsókn skv. 10. gr. stjórnsýslulaga þegar stofnunin telur ákvæði 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga koma til álita í máli, er ljóst að málsmeðferðartími stofnunarinnar fór fram úr öllu hófi og fer meðferð þess verulega í bága við fyrirmæli 9. gr. stjórnsýslulaga um málshraða.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar, sbr. 70. gr. laga um útlendinga, að uppfylltum skilyrðum 55. gr. laganna.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate is instructed to issue the appellant a residence permit based on Art. 70 of the Act on Foreigners no. 80/2016, subject to conditions set in Art. 55.
Jóna Aðalheiður Pálmadóttir
Daníel Isebarn Ágústsson Gunnar Páll Baldvinsson