Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 146/2024

Miðvikudaginn 10. júlí 2024

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur og Unnþór Jónsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 20. mars 2024, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 6. febrúar 2024 um að synja umsókn kæranda um greiðslu uppbótar á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Með umsókn, móttekinni 6. febrúar 2024, sótti kærandi um uppbót á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili til Tryggingastofnunar ríkisins. Með bréfi stofnunarinnar, dags. 6. febrúar 2024, var umsókn kæranda synjað á þeirri forsendu að tekjur hans væru yfir viðmiðunarmörkum.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 20. mars 2024. Með bréfi, dags. 17. apríl 2024, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 10. maí 2024, barst greinargerð stofnunarinnar og var hún kynnt kæranda með bréfi, 14. maí 2024 og 11. júní 2024. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru kemur fram að kærandi sé of tekjuhár til að fá uppbót vegna dvalar á áfangaheimili sem hann greiði 160.000 kr. fyrir. Ef hann væri að leigja íbúð fyrir sömu upphæð með sömu tekjur fengi hann greidda fulla heimilisuppbót. Að mati kæranda sé þetta skýrt brot á stjórnsýslulögum þar sem óheimilt sé að mismuna þegnum á þennan hátt.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins kemur fram að kærð sé ákvörðun stofnunarinnar um synjun á greiðslu uppbótar á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili.

Í 9. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð segi að heimilt sé að greiða lífeyrisþega uppbót á lífeyri vegna kostnaðar sem ekki fáist greiddur eða bættur með öðrum hætti ef sýnt þyki að hann geti ekki framfleytt sér án þess. Við mat á því hvort lífeyrisþegi geti framfleytt sér án uppbótar skuli taka tillit til eigna og tekna. Kostnaður sem komi til álita í þessu sambandi sé einkum umönnunarkostnaður, sem heimilishjálp eða aðrir opinberir aðilar greiði ekki, sjúkra- eða lyfjakostnaður og kostnaður vegna kaupa á heyrnartæki sem sjúkratryggingar greiði ekki, rafmagnskostnaður vegna súrefnissíunotkunar, húsaleigukostnaður sem falli utan húsaleigubóta og dvalarkostnaðar á dvalarheimilum, stofnunum svo og sambýlum og áfangastöðum sem hafi fengið starfsleyfi frá ráðuneyti eða reki sambærilega starfsemi.

Í 3. mgr. 9. gr. sömu laga segi að til tekna samkvæmt ákvæði þessu teljist allar skattskyldar tekjur, þar á meðal bætur almannatrygginga og bætur samkvæmt lögum um félagslega aðstoð, sem og erlendar tekjur sem ekki séu taldar fram hér á landi.

Í 11. gr. reglugerðar nr. 1200/2018 um heimilisuppbót og uppbætur á lífeyri sé fjallað um tekju- og eignamörk. Þar segi að uppbætur á lífeyri skuli aldrei greiddar til lífeyrisþega sem eigi eignir í peningum eða verðbréfum yfir 4.000.000 kr. eða hafi heildartekjur yfir 3.762.270 kr. á ári.

Með bréfi Tryggingastofnunar, dags. 6. febrúar 2024, hafi kæranda verið synjað um greiðslu uppbótar á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili þar sem tekjur hans hafi verið yfir viðmiðunarmörkum.

Kærandi hafi sótt um uppbót á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili með umsókn, móttekinni 6. febrúar 2024. Samkvæmt ákvæðum reglugerðar nr. 1200/2018 sé ekki heimilt að greiða uppbót á lífeyri til einstaklings ef heildartekjur hans séu hærri en 3.762.270 kr. á ári eða 313.523 kr. á mánuði. Til tekna teljist allar skattskyldar tekjur, þar á meðal bætur almannatrygginga og bætur samkvæmt lögum um félagslega aðstoð. Samkvæmt upplýsingum Tryggingastofnunar hafi heildartekjur kæranda verið samtals 4.097.590 kr. árið 2023 og það sem af er árinu 2024 séu tekjur kæranda samtals um 370.000 kr. á mánuði. Tryggingastofnun sé því ekki heimilt að greiða kæranda uppbót á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili og því hafi umsókn hans verið synjað.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar ákvörðun Tryggingastofnunar um að synja umsókn kæranda um uppbót á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili.

Í 9. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð, með síðari breytingum, segir:

„Heimilt er að greiða lífeyrisþega uppbót á lífeyri vegna kostnaðar sem ekki fæst greiddur eða bættur með öðrum hætti ef sýnt þykir að hann geti ekki framfleytt sér án þess. Við mat á því hvort lífeyrisþegi geti framfleytt sér án uppbótar skal taka tillit til eigna og tekna. Kostnaður sem kemur til álita í þessu sambandi er einkum umönnunarkostnaður, sem heimilishjálp eða aðrir opinberir aðilar greiða ekki, sjúkra- eða lyfjakostnaður og kostnaður vegna kaupa á heyrnartæki sem sjúkratryggingar greiða ekki, rafmagnskostnaður vegna súrefnissíunotkunar, húsaleigukostnaður sem fellur utan húsaleigubóta og dvalarkostnaðar á dvalarheimilum, stofnunum svo og sambýlum og áfangastöðum sem fengið hafa starfsleyfi frá ráðuneyti eða reka sambærilega starfsemi.

[…]

Til tekna samkvæmt ákvæði þessu teljast allar skattskyldar tekjur, þar á meðal bætur almannatrygginga og bætur samkvæmt lögum um félagslega aðstoð, sem og erlendar tekjur sem ekki eru taldar fram hér á landi. Eingreiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins og fjárhagsaðstoð sveitarfélaga skal þó ekki telja til tekna lífeyrisþega.

[…]

Tryggingastofnun ríkisins metur þörf samkvæmt ákvæði þessu.

Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um nánari framkvæmd ákvæðis þessa, m.a. um tekju- og eignamörk.“

Á grundvelli 6. mgr. 9. gr. laga um félagslega aðstoð var sett reglugerð um heimilisuppbót og uppbætur á lífeyri nr. 1200/2018, með síðari breytingum. Í 1. mgr. 9. gr. reglugerðarinnar segir:

„Heimilt er að greiða lífeyrisþega uppbót á lífeyri vegna kostnaðar sem ekki fæst greiddur eða bættur með öðrum hætti ef sýnt þykir að hann geti ekki framfleytt sér án þess, sbr. 1. mgr. 9. gr. laga um félagslega aðstoð. Við mat á því hvort lífeyrisþegi geti framfleytt sér án uppbótar skal taka tillit til eigna og tekna.“

Í 4. tölul. 2. mgr. sömu greinar segir að heimilt sé að greiða uppbót á lífeyri vegna dvalarkostnaðar á sambýlum og áfangastöðum, sem fengið hafi starfsleyfi frá ráðuneyti eða reki sambærilega starfsemi.

Um tekju- og eignamörk segir í 11. gr. reglugerðarinnar að uppbætur á lífeyri skuli aldrei greiddar til lífeyrisþega sem eigi eignir í peningum eða verðbréfum yfir 4.000.000 kr. eða hafi heildartekjur yfir 3.762.270 kr.

Eins og áður hefur komið fram segir í 6. mgr. 9. gr. laga um félagslega aðstoð að ráðherra skuli með reglugerð meðal annars kveða nánar á um tekju- og eignamörk. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að í framangreindu ákvæði felist skýr heimild til handa ráðherra til að tilgreina tekjuviðmið umsækjanda um uppbót á lífeyri sem Tryggingastofnun beri að fylgja við mat á umsóknum um greiðslu uppbóta á lífeyri.

Samkvæmt staðgreiðsluskrá Skattsins var kærandi með 341.466 kr. að meðaltali í mánaðartekjur á árinu 2023 eða 4.097.590 kr. í greiðslur yfir árið og fyrstu fjóra mánuði ársins 2024 var kærandi með 371.611 kr. að meðaltali í mánaðartekjur. Kærandi uppfyllir þar af leiðandi ekki tekjuskilyrði 11. gr. framangreindrar reglugerðar til að fá greidda umbeðna uppbót á lífeyri þar sem í ákvæðinu er kveðið á um að einstaklingur eigi ekki rétt á að fá uppbót á lífeyri hafi hann heildartekjur yfir 3.762.270 kr. á ári.

Kærandi byggir á því að um mismunun sé að ræða þar sem hann fengi fulla heimilisuppbót ef hann væri að leigja íbúð fyrir sömu fjárhæð og að það sé brot á stjórnsýslulögum. Samkvæmt 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skulu stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Sem fyrr greinir er það niðurstaða úrskurðarnefndar velferðarmála að afgreiðsla Tryggingastofnunar í máli þessu hafi verið í samræmi við 9. gr. laga um félagslega aðstoð og reglugerð nr. 1200/2018. Að mati úrskurðarnefndarinnar fela mismunandi lögbundin skilyrði fyrir greiðslu heimilisuppbótar og uppbótar á lífeyri ekki í sér brot á jafnræðisreglunni.

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um uppbót á lífeyri vegna dvalar á áfangaheimili er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja A, um uppbót á lífeyri er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir