Nr. 381/2018 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 20. september 2018 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 381/2018
í stjórnsýslumáli nr. KNU18050047
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 22. maí 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 8. maí 2018, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.
Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 13. júlí 2017. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 21. febrúar 2018 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 8. maí 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 22. maí 2018. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 8. júní 2018. Kærandi kom í viðtal til kærunefndar útlendingamála þann 16. ágúst 2018 ásamt löglærðum talsmanni sínum og gerði grein fyrir máli sínu.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna almenns ástands í [...] og þar sem hann hafi verið rekinn úr ættbálki sínum. Honum hafi verið hótað lífláti af hálfu ættbálksins og vopnahópsins [...] þar sem hann hafi ekki viljað ganga til liðs við hópinn.
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæði 37. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.
Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr., sbr. 3. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Varðandi málsatvik í máli kæranda vísar kærandi í greinargerð sinni til greinargerðar hans til Útlendingastofnunar, dags. 12. mars 2018, endurrita viðtala og annarra gagna málsins. Fram kemur í greinargerð kæranda til Útlendingastofnunar að kærandi sé fæddur og uppalinn í höfuðborg [...]. Foreldrar hans hafi skilið árið 2004 og eftir það hafi faðir hans, sem sé [...], búið í [...] en móðir hans, sem sé [...], í [...]. Faðir kæranda hafi látist fyrir skömmu síðan. Kærandi sé [...] og hafi að mestu búið í [...]. Kærandi kveðst hafa flúið [...] þar sem hann sé hvergi öruggur, bæði vegna almenns öryggisástands í landinu og persónulegra aðstæðna. Vopnaðir hópar [...] beiti ofbeldi í [...] og víðar auk þess sem þeir stjórni svæðum í landinu og hafi meiri völd en hin formlegu yfirvöld. Ættbálkur föður kæranda sé frá [...] en þar ráði vopnahópurinn [...] öllu. Flestir í ættbálki föður kæranda séu meðlimir í hópnum og lagt hafi verið hart að kæranda að ganga til liðs við hópinn. Kærandi vilji það ekki og af þeim sökum hafi honum verið útskúfað úr ættbálknum auk þess sem hann eigi á hættu að vera tekinn af lífi af vopnahópum. Hann eigi ekki möguleika á vernd þar sem ættbálkurinn hafi snúið baki við honum. Kærandi hafi í nokkur skipti farið til móður sinnar í [...] en þar hafi honum ekki verið vært þar sem hann sé [...] en meirihluti íbúa þar séu [...]. Móðir hans sé auk þess mótfallin veru hans þar.
Í greinargerð kæranda er fjallað með almennum hætti um ástand mannréttindamála í [...]. Þar kemur fram að öryggisástandið í landinu hafi verið ótryggt frá því að [...]. Undanfarin ár hafi óöld ríkt í landinu [...]. Meðal helstu vandamála tengdum mannréttindum í landinu séu [...].
Þá er í greinargerð fjallað um [...] en um sé að ræða regnhlífarheiti yfir nokkurn fjölda vopnaðra hópa. Hóparnir séu að mestu mannaðir [...] og margir hópanna njóti í ríkum mæli stuðnings frá [...]. Sveitirnar starfi í mörgum tilvikum án yfirumsjónar yfirvalda í [...] og séu með [...]. Gerðar hafi verið tilraunir til að færa sveitirnar [...]. Sveitirnar hafi gerst sekar um [...]. Vanhöld hafi verið á að yfirvöld grípi til aðgerða gegn [...].
Í greinargerð kæranda eru gerðar athugasemdir við trúverðugleikamat Útlendingastofnunar. Í hinni kærðu ákvörðun telji stofnunin að það dragi úr trúverðugleika kæranda að hann hafi ekki tilgreint í viðtali þann 21. febrúar 2018 hvaða undirhóp [...] hann hafi verið krafinn um að ganga í en í viðtali þann 23. apríl s.á. hafi hann greint frá því að það væri [...]. Kærandi hafi ekki verið spurður hvaða undirhóp um ræddi í fyrra viðtalinu en hafi það haft þýðingu hafi Útlendingastofnun verið í lófa lagið að spyrja kæranda nánar út í það. Þá hafi stofnunin dregið það í efa að kærandi hafi verið rekinn úr ættbálki sínum og að það geti haft alvarlegar afleiðingar fyrir hann. [...]. Í hinni kærðu ákvörðun telji Útlendingastofnun ótrúverðugt að kærandi eigi á hættu að vera neyddur til að ganga til liðs við vígahópinn [...] og vísar til fréttaumfjöllunar þess efnis að [...]. Í greinargerð kæranda er þessu mati stofnunarinnar mótmælt. Þrátt fyrir framangreind ummæli þá bendi heimildir til þess að hópurinn sé enn að störfum. Þá komi fram í hinni kærðu ákvörðun að töluvert sé um ofbeldi í [...] en ástandið sé þó ekki með þeim hætti að einstaklingar séu í stöðugri hættu á að verða fórnarlömb sprenginga, mannræningja eða skotárása. Þessu mati Útlendingastofnunar er mótmælt af hálfu kæranda. Í maí 2018 hafi [...]. Í hinni kærðu ákvörðun vísi Útlendingastofnun til skýrslna breska innanríkisráðuneytisins og af hálfu kæranda er því haldið fram að þeim sé gefið of mikið vægi. Umræddar skýrslur skiptist í tvo hluta en í fyrri hlutanum sé að finna leiðbeiningar breskra útlendingayfirvalda, ætlaðar starfsmönnum í þeirra þjónustu sem byggðar séu á landaupplýsingum sem komi fram í seinni hlutanum. Borið hafi á því að Útlendingastofnun virðist nota leiðbeiningarnar líkt og um væri að ræða landaupplýsingar. Slíkt ætti aðeins að koma til greina ef um væri að ræða leiðbeiningar aðila á borð við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna sem Útlendingastofnun og kærunefnd útlendingamála hafi lagaskyldu til að eiga í samvinnu við, sbr. 3. mgr. 23. gr. laga um útlendinga. Í ljósi alls sem að framan er rakið beri því ekki að telja frásögn kæranda ótrúverðuga og fallast skuli á kröfur hans í málinu.
Byggt er á því í greinargerð kæranda að kærandi sé flóttamaður, skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, og eigi því rétt á alþjóðlegri vernd á Íslandi á grundvelli 1. mgr. 40. gr. laganna. Ættbálkur kæranda hafi þrýst á hann að ganga til liðs við vopnahóp og kærandi óttist að ættbálkurinn muni taka hann af lífi vegna andstöðu hans við inngöngu. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hafi gefið út leiðbeiningar fyrir ákvarðanir um umsóknir um alþjóðlega vernd í tengslum við þátttöku í hernaði. Leiðbeiningarnar taki til einstaklinga sem óski alþjóðlegrar verndar í því skyni að komast hjá þátttöku í hernaði á vegum ríkisins, sem og tilneyddri þátttöku í hernaði vopnaðra hópa sem ekki fari með ríkisvald. Slíkt ástand eigi sér oft stað þegar ríkið hafi tapað stjórn á tilteknum svæðum. Fyrir vikið kunni ríkið að styðja eða umbera starfsemi slíkra hópa. Kærandi heldur því fram að framangreind lýsing eigi við um það ástand sem hafi skapast í [...]. Ótti kæranda sé ástæðuríkur og [...] ríkið hafi hvorki getu né vilja til að veita honum vernd. Þá byggist ótti kæranda við ofsóknir jafnframt á samsafni athafna, skv. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi hafi ástæðuríkan ótta við tilneydda þátttöku í hernaði, ótta við að vera tekinn af lífi af ættbálki sínum, slæmt öryggisástand í landinu og ótta við ofsóknir í [...] vegna kynþáttar síns og trúar. Einnig óttist kærandi mismunun og ofsóknir á yfirráðasvæðum [...] þar sem móðir kæranda sé [...] og af þeirri ástæðu að foreldrar kæranda hafi verið af sitthvoru þjóðarbrotinu og [...]. Kærandi sé flóttamaður og með því að senda kæranda til [...] sé brotið gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement en reglan sé lögfest í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki myndi slík ákvörðun brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi, 3. gr. samnings gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.
Í greinargerð kæranda er vísað til 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga varðandi nánari skilgreiningu á því hverjir geti valdið ofsóknum. Leggja verði til grundvallar að [...] ríkið hafi hvorki getu né vilja til að veita kæranda vernd fyrir því að vera neyddur til að ganga til liðs við [...]. [...] ríkið hafi viðurkennt tilvist þeirra hópa sem heyri undir [...] og leggja skuli til grundvallar að ríkið umberi starfsemi hópanna og þá glæpi sem þeir hafi framið. Því megi telja að hópurinn falli undir skilgreiningu c-liðar 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi bendir þá á að útskúfun úr ættbálki hafi alvarlegar afleiðingar fyrir félagslega stöðu og daglegt líf einstaklings þar sem hann tapi allri heimtingu á vernd ættbálksins. Í greinargerð kæranda er bent á að heimildir beri með sér að [...] yfirvöld hafi möguleika á að veita vernd á þeim svæðum sem þau stjórni en að sama skapi geti þau gengið mjög hart fram um að veita ekki tilteknum einstaklingum vernd. Hvort yfirvöld [...] geti veitt vernd fari eftir því hver það sé sem standi að baki ofsóknum. [...]. Ljóst sé að kærandi sem [...] sé ekki í hópi þeirra sem geti talist njóta verndar yfirvalda í [...]. Þvert á móti verði að telja hann vera í þeim hópi sem yfirvöld muni ekki veita vernd. Því verði að leggja til grundvallar að þeir sem kærandi óttist falli undir ákvæði c-liðar 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga og að kærandi eigi ekki raunhæfan möguleika á vernd.
Verði ekki fallist á aðalkröfu kæranda er til vara gerð sú krafa að kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Með hliðsjón af því sem rakið hafi verið í tengslum við aðalkröfu kæranda sé ljóst að kærandi uppfylli skilyrði fyrri hluta 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem raunhæf ástæða sé til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði hann sendur aftur til heimalands síns. Kærandi eigi á hættu að taka þátt í vopnuðum átökum gegn vilja sínum auk þess sem kærandi óttist að vera tekinn af lífi af ættbálki sínum vegna andstöðu sinnar við að ganga til liðs við vopnahóp. Ríkið hafi hvorki getu né vilja til að veita kæranda vernd. Þá eigi síðari hluti 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga einnig við í málinu. [...]. Átök við [...] landsins og vopnaðir hópar séu valdir að mannréttindabrotum. Almennt öryggisástand í [...].
Verði hvorki fallist á aðal- né varakröfu kæranda er sú krafa gerð til þrautavara að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Krafan byggist á langvarandi stríðsástandi í heimaríki kæranda, viðvarandi mannréttindabrotum og skorti á vernd yfirvalda gegn ofbeldisbrotum og glæpum. Hann geti ekki verið hjá móður sinni vegna óöryggis sem hann myndi búa við í [...] auk þess sem móðir hans hafi sagt honum að halda sig fjarri. Kærandi hafi því ekkert bakland í [...] og standi frammi fyrir erfiðum félagslegum aðstæðum verði honum gert að snúa þangað aftur.
Þá er í greinargerð að finna umfjöllun um flutning innanlands, sbr. 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Fara þurfi fram einstaklingsbundið mat á því hvort kærandi geti fengið raunverulega vernd í öðrum landshluta upprunalands. Hafa skuli hliðsjón af leiðbeiningum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna en þar komi m.a. fram að flutningur innanlands komi ekki til greina sé einstaklingur ennþá berskjaldaður fyrir ofsóknum á hinum nýja stað. [...]. Flutningur innanlands sé hvorki raunhæfur né sanngjarn kostur fyrir kæranda en bæði skilyrðin þurfi að vera uppfyllt til þess að slík ráðstöfun komi til greina.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað [...] og skilríkjum. Gögnin voru send til Flugstöðvardeildar lögreglunnar á Suðurnesjum til rannsóknar á áreiðanleika og uppruna þann 22. febrúar 2018. Var það niðurstaða rannsóknar að skjölin væru óábyggileg án þess þó að fullyrt yrði að um fölsun væri að ræða. Var það mat Útlendingastofnunar að með tilliti til frásagnar kæranda væri ekki ástæða til að draga í efa að hann væri fæddur og uppalinn í höfuðborg [...]. Kærunefnd hefur ekki forsendur til að hnekkja framangreindu mati Útlendingastofnunar og verður því byggt á því í málinu að kærandi sé [...] ríkisborgari. Að öðru leyti er óljóst hver kærandi sé.
Landaupplýsingar
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í [...] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum: [...]
Samkvæmt framangreindum gögnum er [...] lýðræðisríki með rúmlega [...] íbúa. [...]. Ríkið var breskt yfirráðasvæði fram til ársins [...], þá tók við tímabil sem einkenndist af pólitískum óstöðugleika sem lauk árið [...] þegar komið var á fót lýðveldi. Árið [...] gerðist [...] aðili að Sameinuðu þjóðunum og fullgilti ríkið bæði alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið [...]. Ríkið fullgilti samning um afnám allrar mismununar gagnvart konum árið [...], samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið [...] og valfrjálsa viðbótarbókun við þann samning árið [...]. Ríkið fullgilti samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið [...] og alþjóðasamning um vernd allra gegn mannshvörfum árið [...]. Þá fullgilti ríkið jafnframt samning um réttindi einstaklinga með fötlun árið [...].
Í framangreindum gögnum kemur fram að frá árinu [...].
Ráða má að spilling sé mikið vandamál í [...], þar á meðal í stjórnmálum, löggæslu- og réttarkerfinu. Þau gögn sem kærunefd hefur kynnt sér benda til þess að í sumum tilvikum hafi íbúar ekki raunhæfan möguleika á því að leita aðstoðar lögreglu eða annarra yfirvalda í landinu telji þeir sig vera í hættu eða að á þeim sé brotið. Á undanförnum árum hafi þó talsvert verið unnið að því að uppræta spillingu af hálfu embættismanna í landinu og eitthvað hafi miðað áfram í þeim málum. Á tímabilinu [...] hafi [...] stjórnvöld unnið [...] að umbótum á stofnunum ríkisins svo sem lögreglu, dómstólum og fangelsum landsins. Þrátt fyrir framangreindar aðgerðir séu enn dæmi þess að fulltrúar lögreglunnar noti ómannlegar aðferðir í því skyni að þvinga fram játningar og að dómstólar samþykki slíkar játningar sem sönnunargögn í dómsmálum, [...]. Þá þiggi lögregluþjónar og fangaverðir í sumum tilvikum mútur gegn því að fella mál niður eða sleppa föngum fyrr úr fangelsi.
Á síðustu misserum hafi tíðni [...]. Þá séu dæmi um að lögregluyfirvöld og dómarar vísi málum frá [...]. Fram kemur í áðurnefndri grein að [...] hafi alvarlegar afleiðingar fyrir félagslega stöðu og daglegt líf viðkomandi einstaklings þar sem hann tapi öllum rétti á vernd [...].
Af gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér, m.a. skýrslu Amnesty International frá [...], má ráða að [...] sé regnhlífarheiti yfir nokkurn fjölda vopnasveita sem séu starfandi í [...]. [...].
Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér má ráða að aðstæður í [...] séu víða ótryggar og að töluvert sé um hryðjuverkaárásir og stjórnmálatengdar árásir í landinu. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá [...] kemur fram að í [...] sé mikið um átök og að bróðurpart ársins hafi [...].
Af framangreindum gögnum má ráða að um [...]
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.
Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).
Krafa kæranda er byggð á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna almenns ástands í [...] og sökum þess að hann hafi verið rekinn úr ættbálki sínum fyrir að neita að ganga til liðs við vopnahópinn [...]. Þá hafi honum verið hótað lífláti af hálfu meðlima ættbálksins og vopnahópsins. Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun þann 21. febrúar 2018 greindi kærandi frá því að það sé ekkert öryggi í [...], þar sé mikil spilling og margir vopnaðir hópar. Hættulegt sé að fara út vegna hættu á því að verða fyrir sprengingu, mannráni eða skotárás. Þá greindi kærandi frá því að þrátt fyrir að hann sé ættaður frá [...] þá geti hann ekki sest þar að sökum [...] uppruna síns og þeirrar staðreyndar að hann sé [...]en auk þess vilji móðir hans ekki hafa hann þar. Þá hefur kærandi lýst afleiðingum þess að hafa vera rekinn úr ættbálknum í viðtali hjá kærunefnd útlendingamála þann 16. ágúst 2018 en þær felist m.a. í því að hann fái ekki aðstoð frá ættbálknum lendi hann í vandræðum auk þess sem ákveðið hafi verið að drepa hann.
Af skýrslu [...] verður ráðið að ættbálkar gegni mikilvægu hlutverki í [...] og hafi töluverð völd í [...] samfélagi. Í skýrslunni kemur fram að brjóti meðlimur ættbálks af sér þá eigi hann, í alvarlegum tilvikum, á hættu að vera rekinn úr ættbálknum eða drepinn. Brottrekstur geti haft alvarlegar afleiðingar í för með sér fyrir daglegt líf og félagslega stöðu einstaklinga þar sem þeir glati þar með vernd ættbálksins. Framburður kæranda hefur verið nokkuð stöðugur við meðferð málsins en hann hefur þó verið óskýr um mikilvæg atriði, þ. á m. framburður hans um ætlaðan brottrekstur úr ættbálki sínum og afleiðingar þess og þá hættu sem hann kveður að sé yfirvofandi fyrir hann í heimaríki. Í viðtali við Útlendingastofnun þann 21. febrúar 2018 kvað kærandi að þar sem hann hafi verið rekinn úr ættbálknum verði hann einhvern tímann drepinn af hendi einhvers í ættbálknum. Í viðtali þann 23. apríl 2018 var kærandi spurður út í afleiðingar þess að hafa neitað að ganga til liðs við vopnahópinn og greindi kærandi þá frá því að [...] hafi hótað sér, þeir hafi alltaf verið að hafa samband við hann og í kringum árið 2014 hafi föðurbróðir hans hótað honum lífláti. Þá greindi kærandi frá því í viðtali hjá kærunefnd útlendingamála þann 16. ágúst 2018 að afleiðingar þess að hann hafi verið rekinn úr ættbálknum séu m.a. að búið sé að ákveða að drepa hann og að hann njóti ekki aðstoðar ættbálksins lendi hann í vandræðum. Kærandi hefur ítrekað verið spurður út í framangreind atriði og verið gefið tækifæri til þess að gera grein fyrir þeirri hættu sem hann kveður að hann sé í í heimaríki en að mati kærunefndar hefur kæranda ekki tekist að sýna fram á með fullnægjandi hætti að fullyrðingar hans um þær hættulegu aðstæður sem bíði hans í heimaríki séu sannar. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér má ráða að einstaklingar séu almennt ekki reknir úr ættbálkum nema þeir fremji mjög alvarlega glæpi [...]. Að mati kærunefndar er það ótrúverðugt að það sé litið svo alvarlegum augum að neita að ganga til liðs við vopnahóp að það leiði til þess að kærandi hafi verið rekinn úr ættbálki sínum. Af gögnum má jafnframt ráða að hafi meðlimur ættbálks framið alvarlegan glæp þá geti slíkt afbrot leitt til þess að viðkomandi verði tekinn af lífi. Með vísan til framangreinds telur kærunefnd það vera ótrúverðugt að ættbálkur kæranda hyggist taka hann af lífi fyrir þær sakir að neita að ganga til liðs við vopnahóp enda bendir ekkert í þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér til þess að litið sé á það sem alvarlegan glæp. Þá hefur kærandi ekki lagt fram nein gögn sem styðja þá fullyrðingu hans að hann sé í hættu í heimaríki en af framburði kæranda má ráða að hann hafi búið í heimaríki í tvö til þrjú ár eftir áðurnefndar líflátshótanir. Af framangreindum skýrslum og gögnum má ráða að þegar einstaklingur er rekinn úr ættbálki þá sé [...]. Í viðtali kæranda hjá kærunefnd þann 16. ágúst 2018 var kærandi spurður hvort [...] og svaraði hann því neitandi. Gögn málsins og framburður kæranda, að teknu tilliti til trúverðugleikamats, bera ekki með sé að kærandi hafi í raun verið rekinn úr ættflokki sínum. Þá hefur kærandi ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hann óttist ofsóknir af hálfu [...] yfirvalda eða annarra aðila í [...]sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu.
Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna. Telur kærunefnd því ljóst að að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).
Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að ástandið í [...] sé víða ótryggt, þ. á m. í [...], og að íbúar landsins eigi á hættu að verða fyrir áreiti eða árásum m.a. vegna pólitískra skoðana, trúarbragða og uppruna. Nýlegar heimildir benda til þess að töluvert sé um hryðjuverkaárásir í [...], þ. á m. sprengjuárásir. Árásirnar eigi sér stað víðsvegar um borgina og hundruðir almennra borgara hafi látið lífið í slíkum árásum á síðastliðnum árum. [...]. Almennt sé litið svo á að [...] sé undir stjórn yfirvalda, sjá m.a. skýrslu Landinfo frá [...]. Hins vegar njóti yfirvöld aðstoðar frá sjálfstæðum vopnahópum við löggæslu og varnir borgarinnar sem leitt hafi til þess að yfirvöld hafi í reynd ekki fulla stjórn yfir borginni. Þá má ráða að vopnahópurinn [...] hafi mikil ítök í hverfi kæranda, [...].
Kærandi hefur greint frá því að ættbálkur hans hafi ákveðið að hann verði drepinn og að honum hafi verið hótað lífláti í kringum árið 2014. Líkt og áður kom fram þá er það mat kærunefndar að þessi þáttur málsins sé nokkuð óljós og að kærandi hafi ekki gefið greinargóðar skýringar á þessum fullyrðingum. Er það því niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á með rökstuddum hætti að hann sé í raunverulegri hættu á því að sæta pyndingum eða annarri ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis. Þá er það niðurstaða kærunefndar að aðstæður í heimaborg kæranda falli ekki undir hugtakið vopnuð átök í skilningi 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og aðstæður í borginni séu ekki slíkar að kærandi sé í raunverulegri hættu að á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Kærandi hefur lýst erfiðum félagslegum aðstæðum, þ. á m. erfiðum fjölskylduaðstæðum, í viðtölum hjá Útlendingastofnun og kærunefnd. Kærandi hefur m.a. greint frá því að faðir hans sé látinn og að móðir hans vilji ekkert með hann hafa. Í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 23. apríl 2018, greindi kærandi frá því að hann sé í sambandi við frændur sína í [...] og hafi m.a. búið hjá frænda sínum áður en hann lagði á flótta. Þá hefur kærandi greint frá því að hann sé í tengslum við móðurbróður sinn í [...]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 21. febrúar 2018 greindi kærandi frá því að hann sé í minnihlutahópi bæði í [...] sökum blandaðs uppruna síns. Þá byggir kærandi jafnframt á því að hann standi frammi fyrir erfiðum félagslegum aðstæðum í heimaríki þar sem honum hafi verið brottvísað úr ættbálki sínum. Kærandi greindi m.a. frá því í viðtali hjá kærunefnd þann 16. ágúst sl. að brottreksturinn feli í sér að hann missi vernd ættbálksins. Kærunefnd dregur ekki í efa að félagslegar aðstæður kæranda í heimaríki séu erfiðar. Frásögn kæranda bendir þó til þess að hann sé í samskiptum við ættingja sína og eigi nokkurt bakland í heimaríki. Þá hefur áður komið fram sú afstaða kærunefndar að frásögn kæranda um að honum hafi verið brottvísað úr ættbálki sínum sé ótrúverðug. Með vísan til gagna málsins og niðurstöðu trúverðugleikamats er það mat kærunefndar að líkur standi ekki til þess að kærandi muni lenda í þeirri aðstöðu að vera hjálparvana í heimaríki sínu auk þess sem þær félagslegu aðstæður sem kærandi standi frammi fyrir í heimaríki séu ekki þess eðlis að hann hafi ríka þörf fyrir vernd. Hvað varðar almennar aðstæður í heimaborg kæranda þá er áréttað það sem áður kom fram að aðstæður í borginni séu ekki slíkar að kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.
Af áðurnefndri skýrslu Flóttamannastofnunar frá [...]verður ráðið að einstaklingar sem eru endursendir til [...] geti komið til landsins í gegnum flugvelli þess, m.a. í [...], að því gefnu að þeir hafi tiltekin gögn. [...] ríkisborgarar sem eru á leið til [...] geta aflað nauðsynlegra gagna hjá [...] sendiráðum. Á síðustu misserum hefur færst í aukana að yfirvöld [...]. Skilyrðin eru mismunandi eftir [...]. Til viðbótar framangreindum skilyrðum eru dæmi um að fólki sé hafnað um inngöngu á grundvelli sjónarmiða er lúta að þjóðerni, trúarskoðunum, uppruna og fjölskyldusamsetningu. Með vísan til framangreinds mætti draga þá ályktun að erfitt gæti orðið fyrir kæranda að komast inn í heimaríki sitt verði hann endursendur. Áðurnefnd skýrsla Flóttamannastofnunar bendir þó til þess að síðan um mitt árið 2015 hafi [...] í auknum mæli snúið aftur heim til [...] frá Evrópu. Með vísan til gagna málsins og skýrslu Flóttamannastofnunar má því ætla að kærandi muni komast aftur inn í heimaríki sitt, að því gefnu að fái nauðsynleg gögn hjá [...] sendiráði.
Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Frávísun og frestur til að yfirgefa landið
Kærandi kom hingað til lands 13. júlí 2017 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.
Lagt er fyrir kæranda að yfirgefa landið sjálfviljugur innan 30 daga frá birtingu þessa úrskurðar.
Athygli kæranda er vakin á því að ef hann yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa honum. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir