Mál nr. 213/2010

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 6. október 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 213/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi dags. 20. október 2010 tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 14. október 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur frá 25. ágúst 2010. Vinnumálastofnun samþykkti umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur, en með vísan til námsloka við Tækniskólann var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir frá 25. ágúst 2010, með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 11. nóvember 2010. Kærandi krefst þess að honum verði greiddar atvinnuleysisbætur án biðtíma frá skráningardegi, 25. ágúst 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 25. ágúst 2010. Ásamt umsókn um atvinnuleysisbætur barst Vinnumálastofnun afrit af námsferilsáætlun kæranda frá Tækniskólanum þar sem fram kom að kæranda hafi verið hafnað um áframhaldandi skólavist sökum óviðunandi námsárangurs á vorönn 2010. Á eyðublaði um staðfestingu vegna náms til Vinnumálastofnunar, dags. 9. september 2010, tilgreinir kærandi að hann hafi ekki lokið námi við Tækniskólann og sé ekki skráður í nám í skólanum á næstu önn.

Vinnumálastofnun óskaði eftir skýringum kæranda á ástæðum námsloka hans við Tækniskólann með bréfi, dags. 21. september, þar sem kæranda var veittur frestur til að koma að frekari skýringum og athugasemdum. Vinnumálastofnun barst tölvupóstur frá kæranda þann 30. september 2010 þar sem kærandi segist hafa hætt í skóla sökum þess að hann „átti ekki efni á því“.

Í kæru sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða bendir kærandi á að hann geri þá kröfu að ákvörðun um 40 daga biðtíma eftir atvinnuleysisbótum vegna námsloka verði afturkölluð. Byggir kærandi þá kröfu á því að hann hafi sótt um skólavist haustönn 2010 en að hann hafi ekki fengið inngöngu. Kærandi byggir á því að hann hafi ekki hætt námi sjálfviljugur heldur hafi honum verið neitað um skólavist þar sem hann stóðst ekki lágmarkskröfur við lok vorannar 2010. Kærandi gerir einnig athugasemd við málshraða og bendir á að Vinnumálastofnun hafi fengið umsókn hans þann 25. ágúst 2010 en hafi ekki tekið hana til umfjöllunar fyrr en 14. október 2010.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 4. maí 2011, bendir Vinnumálastofnun á að í X. kafla laga um atvinnuleysistryggingar sé að finna ákvæði er mæli fyrir um biðtíma er hinn tryggði skuli sæta, segi hann starfi upp án gildra ástæðna eða hætti námi án gildra ástæðna. Einnig vísar Vinnumálastofnun til þess að í greinargerð við frumvarp það er síðar varð að lögum um atvinnuleysistryggingar, sé í umfjöllun um 1. mgr. 55. gr. vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins um hvaða ástæður geti talist gildar. Í fyrrnefndri greinargerð við 1. mgr. 54. gr. frumvarpsins segi að erfitt geti reynst að telja upp endanlega þau tilvik, þ.e. hvaða aðstæður séu gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. frumvarpsins, og lagareglan sé því matskennd. Í dæmaskyni um gildar ástæður í skilningi laganna séu til dæmis nefnd þau tilvik þegar fjölskylda umsækjanda flytur búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda.

Bendir Vinnumálastofnun á að stofnuninni sé falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur, fellur að umræddri reglu. Skuli stofnunin líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða og hafa í huga að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða. Jafnframt beri að líta til þess að orðalagið „gildar ástæður“ beri að túlka þröngt í þessu samhengi og þar af leiðandi færri tilvik en ella sem falli þar undir. Vinnumálastofnun áréttar að tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem misst hafi starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Gera verði þá kröfu til þeirra sem segja upp starfi sínu eða hætta námi að þeir hafi til þess gildar ástæður.

Vinnumálastofnun bendir á að skýringar kæranda á námslokum sínum hjá Tækniskólanum í kæru til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 11. nóvember 2010, annars vegar og skýringar kæranda í tölvupósti til Vinnumálastofnunar, dags. 30. september 2010, hins vegar, beri ekki saman. Það sé mat Vinnumálastofnunar að jafnvel þótt sú skýring yrði lögð til grundvallar sem fram kemur í kæru til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, fái stofnunin ekki séð að um gildar ástæðu í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar sé að ræða. Vinnumálastofnun fellst ekki á að óviðunandi námsárangur nemenda geti almennt talist til gildra ástæðna í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun vísar til þess að í þeim tilvikum er nemandi skráir sig úr námi áður en hann situr próf, er fyrirséð að stofnunin myndi almennt beita heimild 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Telur Vinnumálastofnun að ekki ætti önnur meginregla að gilda ef nemandi situr próf en nær ekki viðunandi árangri til að halda námi áfram. Slík ástæða gæti því ekki talist gild í skilningi ákvæðisins, sé hún ekki studd frekari gögnum um námserfiðleika eða síðari tilkominna atvika er áhrif höfðu á nám atvinnuleitanda. Telur Vinnumálastofnun að ekki verði séð í máli þessu að kærandi hafi þurft að hætta námi sökum brostinna forsendna eða annarra gildra ástæðna í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistrygginga.

Vinnumálastofnun vísar einnig til niðurstöðu úrskurðarnefndar um atvinnuleysistryggingar og vinnumarkaðsaðgerðir í máli nr. 70/2010.

Mat Vinnumálastofnunar er því að ástæður þær er kærandi hafi fært fyrir brottfalli sínu úr námi, geti ekki talist gildar ástæður í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Með vísan til ofangreindra sjónarmiða er það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi eigi að sæta tveggja mánaða biðtíma, sbr. 1. mgr. 55. gr. laga, og eigi því ekki rétt á greiðslu atvinnuleysistrygginga fyrr en að tveimur mánuðum liðnum frá móttöku umsóknar.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 9. maí 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 23. maí 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Málið lýtur að túlkun á 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. a-lið 18. gr. laga nr. 134/2009, en hún er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“

Almenn lagarök mæla með því að ákvæði 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um niðurfellingu bótaréttar skuli fyrst og fremst beitt þegar viðkomandi einstaklingur hættir námi, sbr. c-lið 3. gr. laganna, og sækir í kjölfar þess um atvinnuleysisbætur.

Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segir að þeir sem hætta námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Vísað er til umfjöllunar um 54. gr. í því sambandi. Þar kemur fram að erfiðleikum sé bundið að skilgreina nákvæmlega gildar ástæður í lögum og reglugerðum og því þurfi að meta hvert tilvik fyrir sig. Orðalagið „gildar ástæður“ hefur verið skýrt þröngt sem þýðir að fá tilvik falla þar undir.

Samkvæmt fyrirliggjandi vottorði um skólavist var kærandi skráður í nám við Tækniskólann frá 24. ágúst 2009 til 20. maí 2010. Námið uppfyllir skilyrði c-liðar 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um að vera nám við viðurkennda menntastofnun sem stendur yfir í a.m.k. sex mánuði. Kærandi telst því vera námsmaður í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi hafði ekki lokið námi við skólann er hann sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 25. ágúst 2010. Hann var ekki skráður í nám við Tækniskólann á haustönn 2010 þar sem honum hafði verið synjað um áframhaldandi skólavist sökum óviðunandi námsárangurs á vorönn 2010.

Málið snýst um ákvörðun Vinnumálastofnunar um tímabundna niðurfellingu atvinnuleysisbóta til kæranda vegna námsloka hans, en Vinnumálastofnun telur ástæður kæranda ekki vera gildar ástæður í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi færði fyrst fram þær skýringar á námslokum sínum að hann hefði neyðst til að hætta námi vegna fjárhagslegra örðugleika sem hafi gert honum ókleift að stunda nám sitt áfram. Í kæru sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 11. nóvember 2010, segir kærandi hins vegar að hann hafi ekki hætt námi sjálfviljugur. Hið rétta í málinu sé að honum hafi verið synjað um áframhaldandi skólagöngu í Tækniskólanum á haustönn 2010 vegna ófullnægjandi námsárangurs.

Verður ekki fallist á að fjárhagsástæður eða óviðunandi námsárangur nemenda geti almennt talist til gildra ástæðna í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi gerði athugasemdir við málshraða Vinnumálastofnunar í máli þessu. Eins og fram hefur komið sótti hann um atvinnuleysisbætur 25. ágúst 2010. Vinnumálastofnun óskaði með bréfi, dags. 21. september 2010, skýringa kæranda innan sjö virkra daga frá dagsetningu bréfsins. Kærandi svaraði með tölvupósti, dags. 30. september 2010. Vinnumálastofnun tók hina kærðu ákvörðun 14. október 2010 og tilkynnti um hana með bréfi, dags. 20. október 2010. Í 9. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, er svokölluð málshraðaregla. Í 1. mgr. lagagreinarinnar kemur fram að ákvarðanir í málum skuli teknar svo fljótt sem unnt er. Úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða er kunnugt að mikið álag hefur verið á Vinnumálastofnun allt frá hruni bankakerfisins. Nefndin telur í því ljósi ekki ástæðu til að gera athugasemdir við þann tíma sem það tók stofnunina að afgreiða mál kæranda.

Það er mat úrskurðarnefndarinnar að þær ástæður sem kærandi hefur fært fram í máli þessu séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og ber því að láta kæranda sæta tveggja mánaða biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysistrygginga.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 20. október 2010 í máli A um niðurfellingu bótaréttar hans í tvo mánuði er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson