31. október 2022 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 433/2023 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 31. október 2022 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 433/2022

í stjórnsýslumálum nr. KNU22090058 og KNU22090059

Kæra […]

og barna þeirra

á ákvörðunum

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 23. september 2022 kærðu […], fd. […], ríkisborgari Albaníu (hér eftir K), […], fd. […], ríkisborgari Albaníu (hér eftir M) ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 19. september 2022, um að synja kærendum og börnum þeirra, […], fd. […] (hér eftir A), […], fd. […] (hér eftir B), […], fd. […] (hér eftir C) og […], fd. […] (hér eftir D), ríkisborgurum Albaníu, um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Kærendur krefjast þess aðallega að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og að kærendum og börnum þeirra verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til vara krefjast kærendur þess að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi hvað varðar brottvísun og endurkomubann.

Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærendur og börn þeirra sóttu um alþjóðlega vernd hér á landi 15. júlí 2022. Kærendur komu í viðtal hjá Útlendingastofnun 21. júlí 2022. Að loknu viðtali drógu kærendur umsóknir sínar og barna sinna til baka og var þeim veittur sjö daga frestur til að yfirgefa landið. Kærendum var birt tilkynning um hugsanlega brottvísun og endurkomubann virtu þau framangreindan frest ekki. Kærendur yfirgáfu ekki landið líkt og fyrir þau var lagt og sóttu örðu sinni um vernd 7. september 2022. Kærendur mættu í viðtöl 12. og 13. september 2022 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðunum, dags. 19. september 2022, synjaði Útlendingastofnun kærendum og börnum þeirra um alþjóðlega vernd ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Kærendum og börnum þeirra var jafnframt brottvísað frá landinu og þeim ákvarðað endurkomubann til tveggja ára. Voru ofangreindar ákvarðanir kærðar til kærunefndar útlendingamála 23. september 2022. Kærunefnd barst greinargerð kærenda 9. október 2022.

III. Ákvarðanir Útlendingastofnunar

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar kemur fram að kærendur byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að þau séu í hættu í heimaríki sínu vegna deilu við nágranna.

Niðurstaða ákvarðana Útlendingastofnunar var sú að kærendur og börn þeirra væru ekki flóttamenn og að þeim skyldi synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi samkvæmt ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kærendum og börnum þeirra var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar í málum barna kærenda kom fram að í ljósi frásagnar foreldra þeirra væri ekki talið tilefni til að taka viðtal við þau. Fram kom að umsóknir barna kærenda væru grundvallaðar á framburði foreldra þeirra og þeim hefði verið synjað um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga. Í ákvörðunum í málum foreldra hefði jafnframt verið tekin afstaða til aðstæðna barnanna og hvernig þær aðstæður horfi við einstökum þáttum ákvörðunarinnar. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar með vísan til niðurstöðu í máli foreldra þeirra, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, laga um útlendinga og barnaverndarlaga, að börnum kærenda væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis.

Kærendum og börnum þeirra var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kærendum jafnframt að kæra myndi ekki fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 2. mgr. 35. gr. laga um útlendinga. Kærendum var brottvísað frá landinu með vísan til 2. tölul. b-liðar 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga, sbr. b-lið 2. mgr. 104. gr. laganna. Var kærendum ákveðið endurkomubann hingað til lands í tvö ár, sbr. 101. gr. sömu laga.

IV. Málsástæður og rök kærenda

Í greinargerð kærenda kemur fram að þau telji rökstuðningi Útlendingastofnunar, fyrir því að umsóknir þeirra væru bersýnilega tilhæfulausar, vera áfátt. Rökstuðningurinn hafi einkum verið sá að kærendur uppfylli hvorki skilyrði 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga né skilyrði 1. mgr. 74. gr. sömu laga. Sú afstaða eigi þó aðeins að leiða til synjunar á umsókn um vernd en sé ekki sjálfkrafa rökstuðningur fyrir því að umsókn hafi talist bersýnilega tilhæfulaus. Að leggja til grundvallar að umsókn sé bersýnilega tilhæfulaus geti haft mikil og íþyngjandi réttaráhrif fyrir umsækjendur. Telji kærendur því að stjórnvöldum beri að rökstyðja mat sitt með ítarlegri hætti en gert hafi verið í málum þeirra, sbr. 1. og 2. mgr. 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Mati Útlendingastofnunar um að umsóknir kærenda og barna þeirra séu bersýnilega tilhæfulausar er mótmælt með vísan til frásagna kærenda af áreiti í heimaríki og skorti á vilja og getu yfirvalda til að veita þeim vernd. Frásögn kærenda af aðgerðarleysi lögreglu fái stoð í nýlegum heimildum um Albaníu. Matinu sé einnig mótmælt með vísan til þeirra slæmu félagslegu aðstæðna sem þau búi við í heimaríki sínu, ungs aldurs barna þeirra og þeirra heilsufarsvandamála sem K glími við. Krafan um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga sé byggð á framangreindum ástæðum.

Að mati kærenda sé annars vegar ljóst að þrátt fyrir að stjórnvöld meti umsóknir þeirra tilhæfulausar beri þeim ekki skylda til að fella niður frest til að yfirgefa landið samkvæmt 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Þá sé ljóst að stofnunin beri ekki skylda til að brottvísa kærendum ef ákvæði 102. gr. laga um útlendinga eigi við í máli þeirra. Þannig sé stjórnvöldum heimilt að veita kærendum frest til heimfarar og ákveða að þau sæti ekki brottvísun þrátt fyrir að þau telji umsóknir þeirra bersýnilega tilhæfulausar. Að mati kærenda sé brottvísun þeirra ósanngjörn ráðstöfun gagnvart þeim sem og gagnvart aðstandendum þeirra. Þá beri samkvæmt ákvæðinu að taka sérstakt tillit til barna kærenda. Hafa beri það sem börnunum sé fyrir bestu að leiðarljósi við ákvörðunina og telji kærendur augljóst að brottvísun og endurkomubann á hendur þeim sé börnum þeirra ekki fyrir bestu. K sé barnshafandi og þarfnist öryggis og aðhlynningar í samræmi við það. Þá hafi kærendur greint frá því að K þjáist af geðklofa og öðrum heilsufarsvandamálum og telja kærendur rétt að það verði lagt til grundvallar í málinu. Í kjölfar brottvísunar K sé henni óhjákvæmilega bönnuð för til Schengen ríkjanna sem muni takmarka verulega möguleika hennar á að leita sér aðstoðar vegna meðgöngunnar og veikinda. Í því viðkvæma ástandi sem hún sé og verði næstu mánuði eða árin telji kærendur ljóst að brottvísun og endurkomubann sé ákaflega ósanngjörn og skaðleg ráðstöfun í garð hennar, hins ófædda barns og fjölskyldunnar allrar. Þá sé faðir K búsettur í Þýskalandi, bróðir hennar í Englandi og bróðir M í Grikklandi og eigi þau náið samband við þá. Með brottvísun yrði komið í veg fyrir að þau geti ferðast til þessara landa og varið tíma með fjölskyldumeðlimum sínum. Í ljósi náinna tengsla þeirra sé um að ræða ósanngjarna ráðstöfun sem sé í andstöðu við ákvæði 102. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun um brottvísun og endurkomubann sé í öllu falli mjög íþyngjandi og beri að beita slíkum úrræðum af varfærni og túlka ákvæði laganna þröngt. Hafa beri í huga að brottvísun útlendings úr landi og ákvörðun um endurkomubann tengist réttindum hans til friðhelgi einkalífs og njóti verndar 1. mgr. 71. gr. stjórnarskrárinnar og 1. mgr. 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr. 62/1994.

Í greinargerð kærenda eru gerðar athugasemdir við ákvarðanir Útlendingastofnunar, m.a. þá ákvörðun stofnunarinnar að veita kærendum ekki frest til sjálfviljugrar heimfarar og að ákvarða þeim brottvísun og endurkomubann. Kærendur telji það vera meginreglu að útlendingi skuli veittur frestur til sjálfviljugrar heimfarar þrátt fyrir að umsókn teljist bersýnilega tilhæfulaus. Kærendur mótmæla því að þau hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd í annað sinn til að koma sér undan brottvísun og endurkomubanni líkt og Útlendingastofnun hafi gefið í skyn. Kærendur hafi haft fullan rétt á að leggja aftur fram umsókn um alþjóðlega vernd, sbr. e-lið 1. mgr. 29. gr. laga um útlendinga. Ávallt beri að leggja mat á persónulegar aðstæður umsækjandans og hvort mat á þeim leiði til þeirrar niðurstöðu að rétt sé að veita frest til sjálfviljugrar heimfarar og vernda hann frá brottvísun. Þá geti markmið stjórnvalda, að fækka tilhæfulausum umsóknum um alþjóðlega vernd, ekki talist vera ákvörðunarástæða þegar stjórnvöld leggi mat á réttindi og skyldur einstaklinga samkvæmt lögum. Kærendur telja að ekki yrði komið í veg fyrir markmið stjórnvalda með því að veita þeim skamman frest til sjálfviljugrar heimfarar né með því að vernda þau frá brottvísun og endurkomubanni vegna þeirra persónulegu aðstæðna sem lýst hafi verið. Telja kærendur að horfa verði til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga. Þá mótmæla kærendur því að ekki sé til staðar neinar ástæður sem réttlætt geti að þeim yrði veittur frestur til sjálfviljugrar heimfarar. Náin fjölskyldutengsl kærenda við einstaklinga á Schengen svæðinu, ungur aldur barna og heilsufar séu allt þættir sem geti verið grundvöllur þess að útlendingur njóti verndar frá brottvísun samkvæmt 102. gr. laga um útlendinga. Því krefjast kærendur þess að felld verði úr gildi ákvörðun Útlendingastofnunar varðandi brottvísun og endurkomubann á hendur þeim.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu koma einkum til skoðunar ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærendur framvísað albönskum vegabréfum fyrir sig og börn sín. Telur kærunefndin því ljóst að kærendur og börn þeirra séu albanskir ríkisborgarar.

Réttarstaða barna kærenda

Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga, fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.

Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með hagsmuni þess að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og tekið tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.

Sérstaklega er fjallað um mat stjórnvalda á umsóknum barna um alþjóðlega vernd í 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þar segir að við mat á því hvort barn teljist flóttamaður samkvæmt lögunum skuli það sem barninu sé fyrir bestu haft að leiðarljósi. Við mat á því hvað barni sé fyrir bestu skuli stjórnvöld líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis þess, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem taka skuli tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Við ákvörðun í máli er varðar hagsmuni barns skuli stjórnvöld taka skriflega afstöðu til þessara atriða.

Almennt er viðurkennt að eðlilegur þroski barns sé best tryggður með því að vernda fjölskylduna. Sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra sinna eða annars úr fjölskyldunni sem hefur það á framfæri sínu og sá fer fram á réttarstöðu flóttamanns, ber að fara með málin í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Ljóst er að börn þau sem hér um ræðir eru í fylgd foreldra sinna og haldast úrskurðir fjölskyldunnar því í hendur.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Albaníu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

2021 Country Reports on Human Rights Practices: Albania (U.S. Department of State, 12. apríl 2022);
Amnesty International Report 2021/22 – Albania (Amnesty International, 29. mars 2022);
Annual Report 2021 (UNICEF Country office, 23. febrúar 2022);
Albania 2022 Report (European Commission, 12. október 2022);
Albania 2021 Report (European Commission, 19. október 2021);
Albania 2018 Report (European Commission, 17. apríl 2018);
Albania 2016 Report (European Commission, 9. nóvember 2016);
The structure of the European education systems 2022/23: Schematic diagrams (European Commission, 7. október 2022);
Can people afford to pay for health care? New evidence on financial protection in Albania (World Health Organization, 2020);
Child Protection Program 2022-2024 (https://albania.savethechildren.net/what-we-do/child-protection-program-2022-2024, sótt 17. október 2022);
Child Protection System (https://www.unicef.org/albania/child-protection-system, sótt 17. október 2022);
Child Well-Being in Albania (UNICEF, maí 2016);

Compilation on Albania. Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (United Nations, Human rights Council, 22. febrúar 2019);
Country Policy and Information Note. Albania: Actors of Protection (UK Home Office, desember 2021);
Country Policy and Information Note. Albania: Medical and healthcare provision (UK Home Office, janúar 2022);
Country Policy and Information Note. Albania: Mental Healthcare (UK Home Office, maí 2020);
Early childhood development and learning (https://www.unicef.org/albania/early-childhood-development-and-learning, sótt 17. október 2022);
Financing Social Protection. Albania (European Social Policy Network, ESPN, 2019);
Freedom in the World 2022 - Albania (Freedom House, 24. febrúar 2022);
Future of an Integrated Child Protection System in Albania (Council of Europe, júní 2016);
Lifosrapport: Albanien - rätts- och säkerhetssektorn (Migrationsverket, 29. mars 2019);
OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education: Albania (OECD, 7. maí 2020);
Report by Dunja Mijatovic. Commissioner for Human Rights of the Council of Europe. Following her visit to Albania from 21 to 25 May 2018 (Commissioner for Human Rights, Council of Europe, 13. september 2018);
Report of a Home Office Fact-Finding Mission Albania (UK Home Office, 1. febrúar 2018);
Review of social protection system in Albania (International Labour Organization, 4. júní 2021);

The World Factbook – Albania (Central Intelligence Agency, síðast uppfært 27. september 2022);
Stjórnarskrá Albaníu (https://www.osce.org/files/f/documents/3/2/41888.pdf) og
Vefsíða umboðsmanns í Albaníu (https://www.avokatipopullit.gov.al/en/).

Albanía er lýðræðisríki með rúmlega þrjár milljónir íbúa. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi árið 1991, samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 1994 og sáttmála Sameinuðu þjóðanna gegn spillingu árið 2006. Þá gerðist ríkið aðili að Evrópuráðinu árið 1995 og fullgilti mannréttindasáttmála Evrópu ári síðar. Albanía sótti um aðild að Evrópusambandinu árið 2009 og fékk stöðu sem umsóknarríki í júní 2014. Þá er Albanía á lista Útlendingastofnunar yfir örugg upprunaríki.

Í ofangreindum gögnum, þ. á m. skýrslu breska innanríkisráðuneytisins frá árinu 2021 og skýrslu Evrópuráðsins frá árinu 2020, kemur fram að í Albaníu sé til staðar kerfi sem borgarar landsins geti leitað til telji þeir á sér brotið. Eftirfylgni brota gegn refsilöggjöf landsins sé góð og hafi albönsk yfirvöld skilvirka stjórn yfir löggæslu í landinu. Þá hafi góður árangur náðst undanfarin ár í baráttu gegn spillingu og refsileysi sem hafi verið viðvarandi vandamál í Albaníu, þ. á m. innan löggæslu- og réttarkerfisins. Lögreglu- og embættismenn hafi verið sóttir til saka fyrir brot í starfi og embætti sérstaks saksóknara (e. Special Anti-Corruption Structure, SPAK) hafi verið komið á fót. Þá sinni deild faglegra viðmiða (e. Professional Standards Department, PSD) innan Ríkislögreglustofnunarinnar mikilvægu hlutverki í innra skipulagi lögreglunnar og rannsóknum á kvörtunum almennings vegna brota starfsmanna lögreglu.

Á vefsíðu starfandi umboðsmanns í Albaníu (a. Avokati i popullit) kemur fram að hann hafi m.a. það hlutverk að vernda rétt borgaranna gegn brotum opinberra starfsmanna. Umboðsmaðurinn geti, á grundvelli kvartana eða að eigin frumkvæði, tekið til skoðunar ætluð brot opinberra starfsmanna sem varði borgara landsins. Aftur á móti falli ákvarðanir og athafnir embættis forseta landsins og formanns ráðherranefndar (e. Chairman of the Council of Ministers), skipanir hersveita og einkaréttarlegir samningar utan starfssviðs umboðsmanns.

Í framangreindum skýrslum, þ. á m. skýrslum Evrópuráðsins frá 2019, 2020 og 2022, kemur fram að mikið atvinnuleysi hafi verið viðvarandi vandamál í Albaníu. Yfirvöld hafi unnið að úrbótum í atvinnumálum og hafi atvinnuleysi farið minnkandi undanfarin ár og staðið í stað frá árinu 2019. Efnahagur landsins hafi tekið vel við sér árið 2021 og hafi hagvöxtur verið jákvæður, atvinna aukist og laun hækkað. Þá hafi verið unnið að því að bæta aðgengi að ódýru húsnæði fyrir efnalitla einstaklinga og aðra viðkvæma hópa. Með það að markmiði hafi lög nr. 22/2018 (e. Law on social housing) verið innleidd. Auk þess sé öllum sem séu án atvinnu og hafi ekki önnur úrræði til framfærslu tryggður réttur til aðstoðar samkvæmt 52. gr. stjórnarskrá landsins. Lög nr. 9355 (e. Law on social assistance and services) kveða á um að fjölskyldur í neyð eigi rétt á fjárhagsaðstoð. Ákvörðunarvald um hverjir eigi tilkall til aðstoðar sé í höndum sveitafélaga og sé styrkjum úthlutað mánaðarlega. Samkvæmt skýrslu UNICEF frá 2019 geti fjölskyldur í neyð fengið ýmsan kostnað niðurgreiddan frá sveitafélögum, s.s. rafmagns- og vatnskostnað og kostnað vegna skólabóka. Þá geti foreldrar sótt um eingreiðslu vegna barnatengdra útgjalda. Í skýrslu alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar frá 2020 kemur fram að stjórnarskrá Albaníu kveði á um að stjórnvöld landsins séu ábyrg fyrir því að tryggja að allir landsmenn hafi jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu. Yfirvöld hafi innleitt ríkisrekið tryggingarkerfi árið 1995 (The Mandatory Health Insurance Fund, MHIF) sem atvinnulausir, bótaþegar, nemendur yngri en 25 ára og ellilífeyrisþegar geti leitað til. Þá hafi lög um lögboðnar heilbrigðistryggingar tekið gildi árið 2013. Frá árinu 2013 hafi ótryggðum einstaklingum jafnframt verið tryggður endurgjaldslaus aðgangur að bráðaþjónustu, þjónustu heimilislækna og árlegri læknisskoðun. Þá kemur fram í skýrslu bresku utanríkisþjónustunnar frá 2020 að ríkisborgarar hafi aðgang að geðheilbrigðisþjónustu í Albaníu.

Í framangreindum gögnum, þ. á m. skýrslu OECD frá 2020 og vefsvæði framkvæmdarstjórnar Evrópusambandsins (e. European Commission), kemur fram að skólaskylda í Albaníu sé lögbundin frá sex til sextán ára aldurs og sé menntun gjaldfrjáls samkvæmt lögum. Dagvistarheimili (a. Çerdhet) séu í boði fyrir börn yngri en þriggja ára og leikskólar (a. Kopshtet) fyrir börn frá þriggja til sex ára aldurs. Albönsk yfirvöld hafi ráðist í umfangsmiklar úrbætur á menntakerfinu sem hafi skilað sér í aukinni skólasókn og bættum árangri nemanda. Samkvæmt skýrslum framkvæmdarstjórnar Evrópusambandsins frá 2016, 2018 og 2022 og upplýsingum á heimasíðu UNICEF Albania hafi yfirvöld einnig lagt áherslu á að styrkja barnaverndarkerfið. Með það að markmiði hafi lög nr. 18/2017 (e. Law on the rights and protection of the child) og lög nr. 37/2017 (e. Criminal Justice for Children Code) verið innleidd. Árið 2021 hafi lögum um félagslega aðstoð verið breytt til að ná enn betur til fátækra fjölskyldna og barna og hafi fjárhæð aðstoðarinnar einnig verið hækkuð. Þá hafi barnaverndarstofnun (e. State Agency for Protection of Child Rights, SAPCR) og barnaverndareiningum (e. Child Protection Units, CPUs) verið komið á fót. Fræðslunámskeið séu í boði fyrir foreldra en meta þurfi hagkvæmni þeirra. Þá kemur fram í skýrslu alþjóðabankans (e. World Bank) frá 2015 að stjórnvöld hafi komið á fót nýju kerfi sem tryggja eigi aðgang að grunnþjónustu fyrir foreldra og börn þeirra, s.s. bólusetningu, næringarráðgjöf og eftirlitsheimsóknir.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. laga um útlendinga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir samkvæmt 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir samkvæmt 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök samkvæmt b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kærenda og barna þeirra haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2019). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærendur byggja á því að þau og börn þeirra séu í hættu í heimaríki sínu vegna deilu við nágranna sinn. Hann hafi áreitt kærendur og börn þeirra, auk þess sem hann hafi ógnað leigjendum kærenda með skotvopni og komið í veg fyrir að kærendur gætu selt hús sitt. Yfirvöld hafi hvorki vilja né getu til að aðstoða þau þar sem nágranni þeirra hafi tengsl við yfirvöld.

Kærendur hafa ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að þau óttist ofsóknir af hálfu albanskra yfirvalda eða annarra aðila í heimaríki sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærendur eða börn þeirra eigi þær á hættu.

Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér er það mat kærunefndar að þeir ríkisborgarar Albaníu sem telja að á réttindum sínum sé brotið geti leitað aðstoðar og verndar yfirvalda þar í landi og fengið lausn mála sinna. Þá sé til staðar kerfi í Albaníu sem þeir geti leitað til sem telji sig hafa verið beitta órétti af lögreglu. Hægt sé m.a. að leita til sérstaks saksóknara og umboðsmanns í ríkinu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar má ráða að þessi úrræði séu almennt raunhæf og árangursrík. Að mati kærunefndar hefur ekki verið sýnt fram á að aðstæður kærenda og barna þeirra séu með þeim hætti að stjórnvöld í heimaríki þeirra skorti vilja eða getu til að veita þeim viðeigandi vernd gegn athöfnum sem feli í sér hótanir, áreiti eða ofbeldi, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir. Kærendur hafa því raunhæfan möguleika á því að leita sér ásjár stjórnvalda þar í landi, ef þeir telja sig þurfa á aðstoð þeirra að halda.

Samkvæmt 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal, við mat samkvæmt 1. og 2. mgr. 37. gr. í málum sem varða börn, fylgdarlaus sem önnur, hafa það sem er barninu fyrir bestu að leiðarljósi. Í ákvæðinu kemur fram að við það mat beri að líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis barnsins, velferðar og félagslegs þroska, auk þess sem taka skal tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í ákvörðunum Útlendingastofnunar í málum A, B, C og D kemur fram að í ljósi framburðar foreldra þeirra hafi ekki verið talið tilefni til að taka viðtöl við þau. Leggur kærunefnd mat á hagsmuni barna kærenda samkvæmt 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga með hliðsjón af upplýsingum úr fyrirliggjandi gögnum málsins og framangreindum aðstæðum í heimaríki þeirra. Að mati kærunefndar var sjónarmiðum þeirra nægilega komið á framfæri með framburði kærenda og hagsmunagæslu talsmanns. Líkt og komið hefur fram eiga öll börn í Albaníu að 16 ára aldri rétt á endurgjaldslausri menntun, auk þess sem almennt aðgengi er að heilbrigðisþjónustu þar í landi. Með vísan til framangreinds er það mat kærunefndar að aðstæður barna kærenda verði ekki taldar slíkar að þeim skuli vera veitt vernd á grundvelli 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærendur hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að þau og börn þeirra hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 4. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefndin því ljóst að kærendur og börn þeirra uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kærenda og barna þeirra telur kærunefndin að aðstæður þeirra þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærendur og börn þeirra uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærendur og börn þeirra uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eiga þau ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr. frumvarps til laga um útlendinga kemur fram að í samræmi við ákvæði alþjóðlegra skuldbindinga og almennra laga sé lagt til að tekið sé sérstakt tillit til barna, hvort sem um er að ræða fylgdarlaus börn eða önnur börn. Í því ljósi og með hliðsjón af meginreglunni um að það sem barni er fyrir bestu skuli hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess, sbr. jafnframt 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga nr. 80/2016, telur kærunefnd að við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 74. gr. laganna séu fyrir hendi skuli taka sérstakt tillit til þess ef um barn er að ræða og skuli það sem er barni fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun.

Kærendur byggja á því að þau búi við slæmar félagslegar aðstæður í heimaríki sínu. Þau eigi ung börn og K glími við heilsufarsvandamál, auk þess sem hún sé barnshafandi.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli.

Líkt og að framan er rakið gefa þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér um heimaríki kærenda til kynna að ríkisborgarar Albaníu geti leitað aðstoðar og verndar yfirvalda þar í landi og fengið lausn mála sinna. Af gögnum málsins verður ekki annað ráðið en að kærendur og börn þeirra séu almennt við góða heilsu og að börnin hafi aðgang að menntakerfi landsins. Þá séu til staðar úrræði í Albaníu sem foreldrar geti leitað til. Auk þess geti kærendur sótt um fjárhagslega aðstoð frá yfirvöldum og sveitarfélagi, þ. á m. niðurgreiðslu kostnaðar vegna skólagöngu barna sinna. Þá kemur fram í þeim gögnum sem kærunefnd hefur skoðað að allir ríkisborgarar Albaníu hafi rétt á heilbrigðisþjónustu. Kærendum og börnum þeirra mun því standa til boða endurgjaldslaus aðgangur að bráðaþjónustu, þjónustu heimilislækna, sálfræðiþjónustu og árlegri læknisskoðun. Þá sé einnig til staðar mæðra- og ungbarnavernd.

Þegar upplýsingar um heimaríki kærenda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kærenda og barna þeirra í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærendur hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að þau og börn þeirra hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga um útlendinga. Við þetta mat hefur kærunefnd litið til hagsmuna barna kærenda í samræmi við 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga og 3. mgr. 25. sömu laga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kærenda og barna þeirra í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri þeim dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu samkvæmt 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kærenda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kærenda og barna þeirra. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kærenda og barna þeirra þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Með vísan til atvika málsins tekur kærunefnd undir forsendur Útlendingastofnunar varðandi frávísun kærenda og barna þeirra á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. til hliðsjónar 2. málsl. 3. mgr. 43. gr. reglugerðar nr. 540/2017.

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar var kærendum brottvísað og ákvarðað endurkomubann, sbr. 2. tölul. b-liðar 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga. Ástæða þess er að Útlendingastofnun mat umsóknir kærenda bersýnilega tilhæfulausa í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga en ákvæðið veitir stjórnvöldum heimild til að fella niður frest sem að jafnaði er veittur útlendingi til að yfirgefa landið sjálfviljugur í kjölfar ákvörðunar um að yfirgefa landið í þeim tilvikum þegar umsókn útlendings um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd telst bersýnilega tilhæfulaus eða hann hefur vísvitandi gefið misvísandi eða rangar upplýsingar við umsókn.

Lög um útlendinga skilgreina ekki hvað felist í orðalaginu „bersýnilega tilhæfulaus“ í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laganna. Við túlkun ákvæðisins telur kærunefnd að líta verði til þess að orðið tilhæfulaus lýsir einhverju sem byggir ekki á staðreyndum eða á ekki við rök að styðjast. Þá leiðir af orðalagi ákvæðisins að tilhæfuleysi umsóknar þarf að vera bersýnilegt, þ.e. blasa við stjórnvaldi við skoðun málsins. Með vísan til orðalags ákvæðisins og til samræmis við ákvæði tilskipunar 2008/115/EB um brottvísun útlendinga í ólögmætri dvöl telur kærunefnd að umsókn um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd sé bersýnilega tilhæfulaus í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laganna ef eftirfarandi tilvik eiga einkum við þegar:

a) ljóst er, við fyrstu sýn, að málsástæður umsækjanda varða ekki þá þætti sem 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga taka til,

b) ljóst er, við fyrstu sýn, að málsástæður umsækjanda séu ekki þess eðlis eða nái ekki því alvarleikastigi að þær gætu leitt til þeirrar niðurstöðu að heimilt væri að veita umsækjenda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, og

c) frekara mat og gagnaöflun, þar með talið viðtal við umsækjanda, hafi ekki breytt ofangreindu upphaflegu mati.

Kærendur byggja umsóknir sínar um alþjóðlega vernd á því að þau hafi sætt hótunum og áreiti af hálfu nágranna síns. Það er mat kærunefndar, að teknu tilliti til gagna um heimaríki kærenda og aðstæður þeirra þar, að það hafi frá upphafi málsmeðferðarinnar verið bersýnilegt að málsástæður kærenda vörðuðu ekki þá þætti sem 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga taka til. Enn fremur hafi verið bersýnilegt að aðrar aðstæður í heimaríki kærenda séu ekki þess eðlis eða nái því alvarleikastigi að þær gætu leitt til þeirrar niðurstöðu að heimilt væri að veita kærendum og börnum þeirra dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Í þessu sambandi lítur kærunefnd til þess að orðalag 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um að aðili þurfi að sýna fram á ríka þörf á vernd og tekur mat stjórnvalda á tilhæfuleysi slíkra umsókna mið af þeirri ábyrgð sem lögð er á aðila að þessu leyti. Þá er einnig ljóst að frekara mat og gagnaöflun hafi ekki breytt ofangreindu mati.

Með vísan til framangreinds er fallist á það mat Útlendingastofnunar að umsókn kærenda um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd sé bersýnilega tilhæfulaus, sbr. b-lið 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga, og heimilt að veita kærendum ekki frest til að yfirgefa landið sjálfviljug.

Þegar umsókn um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd er bersýnilega tilhæfulaus er heimilt að fella niður frest til að yfirgefa landið, sbr. b-lið 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Líkur eru á því að ákvörðun um niðurfellingu frests hafi varnaðaráhrif sem þjóni því markmiði að stuðla að fækkun bersýnilega tilhæfulausra umsókna frá öruggum upprunaríkjum. Fyrir liggur mat Útlendingastofnunar á því að framangreindu markmiði verði ekki náð með öðru og vægara móti. Kærunefnd telur sig ekki hafa forsendur til að draga í efa þetta mat. Þá ber að nefna að kærendum hafði verið gefinn frestur til að yfirgefa landið sjálfum, til að komast hjá brottvísun, sem þau ekki nýttu. Er það því mat kærunefndar að 12. gr. stjórnsýslulaga standi því ekki í vegi að kærendum verði ekki veittur frestur til að yfirgefa landið.

Eins og að framan greinir hefur kærendum og börnum þeirra verið vísað frá landinu og hafa þau því ekki tilskilin leyfi til dvalar hér á landi. Þá hefur kærunefnd komist að þeirri niðurstöðu að heimilt sé að fella niður frest til þess að kærendur geti yfirgefið landið sjálfviljug. Liggur því fyrir að kærendur dveljast ólöglega í landinu, sbr. a-lið 1. mgr. 98. gr. laga um útlendinga, og er því heimilt að brottvísa þeim.

Samkvæmt 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga skal ekki ákveða brottvísun ef hún, með hliðsjón af málsatvikum, alvarleika brots og tengslum útlendings við landið, felur í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi eða nánustu aðstandendum hans. Kærendur komu hingað til lands og sóttu um alþjóðlega vernd 15. júlí 2022. Í viðtölum hjá Útlendingastofnun kom fram að kærendur teldu að það væri ósanngjarnt að beita þau endurkomubanni sem tæki til Schengen-svæðisins þar sem bróðir M væri búsettur í Grikklandi og faðir K í Þýskalandi. Þá kváðu kærendur endurkomubannið koma í veg fyrir að K gæti sótt sér nauðsynlega heilbrigðisþjónustu á Schengen-svæðinu vegna þungunar sinnar.

Það er mat kærunefndar, í ljósi grundvallar brottvísunar kærenda og með vísan til umfjöllunar kærunefndar um aðstæður í heimaríki kærenda, að ótti kærenda við hótanir í heimaríki, erfiðleikar sem tengjast takmörkunum á ferðum vegna endurkomubanns og góð trú kærenda um réttmæti umsóknar þeirra um vernd vegi ekki nægilega þungt til að talið verði að brottvísun feli í sér ósanngjarna ráðstöfun í máli þeirra. Þá stendur K, líkt og fram hefur komið, til boða nauðsynleg og endurgjaldslaus heilbrigðisþjónusta í Albaníu. Þrátt fyrir fyrrgreind tengsl kærenda við Þýskaland og Grikkland verður ekki séð að brottvísun þeirra og endurkomubann verði talin ósanngjörn ráðstöfun í garð kærenda, barna þeirra eða nánustu aðstandenda þeirra, sbr. 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga.

Eru ákvarðanir Útlendingastofnunar er varða brottvísun og endurkomubann kærenda því staðfestar.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinna kærðu ákvarðana þykir rétt að staðfesta ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barna þeirra.

Úrskurðarorð:

Ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barna þeirra eru staðfestar.

The decisions of the Directorate of Immigration in the cases of the appellants and their children are affirmed.

f.h. kærunefndar útlendingamála

Tómas Hrafn Sveinsson, varaformaður

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála