Úrskurður nr. 292/2017
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 23. maí 2017 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 292/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU17040008
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 4. apríl 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 16. mars 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Danmerkur.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar með vísan til 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 1. og 2. mgr. 42. gr. og 2. mgr. 36. gr. sömu laga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 19. janúar 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Danmörku. Þann 14. febrúar 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Danmörku, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 17. febrúar 2017 barst svar frá dönskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 16. mars 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Danmerkur. Kærandi kærði ákvörðunina þann 4. apríl 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda, ásamt fylgigögnum, barst kærunefnd 26. apríl 2017. Í greinargerð óskaði kærandi eftir að fá að tjá sig við nefndina um efni málsins. Kærunefnd taldi ekki ástæðu til að gefa kæranda kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Danmerkur. Lagt var til grundvallar að Danmörk virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Danmerkur ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat stofnunarinnar að sérstakar aðstæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væru ekki til staðar í málinu. Kærandi var ekki talinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Danmerkur, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun bar hann fyrir sig að hann hafi fengið niðurstöðu í máli sínu í Danmörku og það standi til að senda hann heim til [...] en um sé að ræða hugsanlegt brot á non-refoulement reglu alþjóðaréttar. Þá benti kærandi á að komi til endursendingar hans til Danmerkur muni dvöl hans þar í landi verða honum óbærileg. Í ákvörðun Útlendingastofnunar var tekið fram að hafa verði í huga að dönsk stjórnvöld búi yfir teymi sem haldi utan um landaupplýsingar og hafi því kynnt sér mjög vel aðstæður í [...], enda sé niðurstaða danskra stjórnvalda á tveimur stjórnsýslustigum sú að heimilt og unnt sé að endursenda kæranda aftur til [...]. Útlendingastofnun tók einnig fram að ekkert bendi til þess að annmarkar séu á þeirri aðferðafræði sem dönsk stjórnvöld kunni að hafa beitt í málinu. Þá verði að líta til þess að dönsk stjórnvöld séu bundin af reglunni um non-refoulement eins og íslensk stjórnvöld. Það sé því mat Útlendingastofnunar að endursending kæranda til Danmerkur sé ekki í andstöðu við 42. gr. laga um útlendinga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda er ástæðum flótta hans frá [...] lýst og greint frá því að hann hafi sótt um alþjóðlega vernd í Danmörku í nóvember árið 2015 en honum hafi verið synjað á báðum stjórnsýslustigum. Lokasynjun í máli kæranda hafi legið fyrir í desember árið 2016 og hafi átt að senda hann aftur til heimaríkis í kjölfarið. Greinir kærandi frá því að danska lögreglan hafi beðið hann um að skrifa undir brottvísunarplagg varðandi heimför á eigin ábyrgð en hann hafi hins vegar ekki viljað fara heim þar sem hann sé ekki öruggur þar. Þá viti kærandi til þess að margir samlandar hans hafi verið sendir aftur til [...] frá Danmörku. Af ótta við að lögreglan þar í landi hafi uppi á honum og sendi hann til [...] hafi hann séð sig knúinn til að yfirgefa Danmörku. Í ljósi þessa sé hann hræddur við að fara aftur til Danmerkur.
Kærandi greinir frá aðbúnaði hans í Danmörku en hann kveðst hafa sofið í opnu rými ásamt 150 einstaklingum. Eftir synjun á umsókn hans um alþjóðlega vernd hafi hann verið fluttur í búðir þar sem hann hafi þurft að gefa sig fram reglulega. Hann hafi upplifað fordóma frá umsjónarmönnum búðanna og einnig af hálfu lögfræðings síns. Kæranda hafi fundist sem svo að lögfræðingurinn hafi ekki unnið vinnu sína og þegar mál hans hafi verið komið í kæruferli hafi lögfræðingurinn ekki komið að því og hafi kærandi því þurft að fara einn í gegnum það ferli. Þá hafi kærandi greint frá því að hann þjáist af svefnleysi vegna hugsana sem sæki á hann og hann þurfi aðstoð sálfræðings vegna þess.
Kærandi byggir á því að ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kveði á um að ef beiting 1. mgr. 36. gr. laganna leiði til þess að brotið sé gegn 42. gr. sömu laga, varðandi bann við því að vísa fólki brott eða endursenda þangað sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu, þá skuli taka mál til efnismeðferðar hér á landi. Þá er vísað til c-liðar 1. mgr. og 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og lögskýringargagna að baki þeim.
Kærandi vísar m.a. í upplýsingar frá mannréttindasamtökunum Amnesty International og skýrslu mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna varðandi breytingar sem hafi verið gerðar á lögum um útlendinga í Danmörku árið 2015 til að bregðast við auknum fjölda umsókna um alþjóðlega vernd. Breytingarnar hafi m.a. falið í sér að dómstólaeftirlit með ákvörðunum lögreglunnar um að hneppa umsækjendur í varðhald hafi verið fellt niður ásamt því að heimild lögreglunnar til að setja umsækjendur í varðhald hafi verið rýmkuð. Þá haldi dönsk stjórnvöld ekki utan um fjölda þeirra umsækjenda sem séu hnepptir í varðhald, aðbúnaður umsækjenda í varðhaldsmiðstöðvum sé slæmur og hámarkslengd varðhalds sé of löng.
Í greinargerð kæranda kemur fram að með breyttri stefnu danskra stjórnvalda í innflytjendamálum hafi umsóknum um alþjóðlega vernd í landinu fækkað mikið. Fjöldi umsókna í Danmörku árið 2015 hafi verið 19.940 en árið 2016 hafi þær verið 6.170 sem jafngildi 70% fækkun milli ára. Tölfræðin sýni að mestar líkur séu á því að umsækjendum um alþjóðlega vernd frá [...] verði synjað um vernd í Danmörku en flestum öðrum ríkjum Evrópu. Einstaklingar frá [...], líkt og kærandi, fái eingöngu í um [...] vernd í Danmörku, samanborið við [...] í öðrum aðildarríkjum Evrópusambandsins.
Fyrir liggi að Danmörk reki eina ströngustu innflytjendalöggjöf í Evrópu og að málefni umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna séu mjög eldfim þar í landi. Þegar straumur flóttamanna hafi farið að aukast á árunum 2014 og 2015 hafi ríkisstjórn Danmerkur beitt sér gegn því að flóttamenn leiti til landsins. Auglýst hafi verið í dagblöðum í Mið-Austurlöndum að flóttafólk sé ekki velkomið til Danmerkur. Lög hafi verið sett sem kveðið hafi á um rétt ríkisins til að leggja hald á verðmæti þeirra flóttamanna sem komið hafi inn í landið, að víkja megi frá rétti umsækjenda um alþjóðlega vernd til að hitta dómara innan 72 klukkustunda frá komunni til landsins, takmörkun á rétti fólks sem flýi stríðsástand til dvalar í Danmörku, að hýsa megi einstæða karlmenn í tjöldum, takmarkaðri rétt til fjölskyldusameiningar og aukinn rétt yfirvalda til að hneppa umsækjendur um alþjóðlega vernd í varðhald.
Flóttamannastofnun hafi gagnrýnt afstöðu danskra stjórnvalda og telji hana vera í andstöðu við ákall stofnunarinnar um að Evrópuríki, hvert um sig, axli ábyrgð á flóttamannavandanum. Þá hafi stofnunin lýst því yfir að hertar aðgerðir danskra stjórnvalda í þeim tilgangi að minnka flæði flóttamanna til Danmerkur ali á útlendingaandúð, ótta og geti haft lífshættulegar afleiðingar fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd. Hafi stofnunin biðlað til danskra stjórnvalda að endurskoða stefnu sína í málefnum flóttafólks og umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þess beri að geta að þann 24. maí 2016 hafi Mannréttindadómstóll Evrópu komist að þeirri niðurstöðu í máli Biao gegn Danmörku (mál nr. 38590/10) að dönsku lögin um fjölskyldusameiningu flóttamanna hafi brotið gegn mannréttindasáttmála Evrópu.
Með aukningu umsækjenda um alþjóðlega vernd sé undirmönnun og skortur á búsetuúrræðum vaxandi vandamál í landinu. Í opinberum skýrslum hafi enn fremur verið bent á tiltekin mannréttindavandamál í hæliskerfinu í Danmörku. Þar beri helst að nefna ófullnægjandi heilbrigðisskoðun og aðgang að heilbrigðisþjónustu fyrir einstaklinga sem fengið hafi synjun á umsókn sinni, vanhöld á því að lögregluþjónar beri auðkenni og lagalegar takmarkanir á ferðafrelsi. Þá hafi takmarkanir á möguleikum umsækjenda um alþjóðlega vernd til þess að vinna verið gagnrýndar. Áhyggjum hafi einnig verið lýst af langvarandi varðhaldi einstaklinga sem fengið hafi synjun á umsókn sinni auk þess sem ekki sé nægilega gætt að aðgreiningu almennra umsækjenda um alþjóðlega vernd og svo þeirra einstaklinga sem séu í sérstaklega viðkvæmri stöðu, svo sem þolenda pyndinga, fólks með geðræn vandamál og barna.
Kærandi fjallar í greinargerð sinni um stöðu einstaklinga sem hafi fengið lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Danmörku. Eftir að umsækjandi fái lokasynjun á umsókn sinni þá flytjist málið inn á borð dönsku lögreglunnar. Lögreglan bjóði þeim einstaklingum að fara heim á eigin vegum en þeir sem neiti slíku teljist ósamvinnuþýðir og verði sendir í miðstöð fyrir brottflutninga sem sé rekin af dönsku lögreglunni. Þar séu dagpeningar teknir af umsækjendum, þeim gert að láta vita af sér á vikufresti og hætta sé á fangelsisvist fari þeir ekki eftir settum reglum. Kærandi bendir máli sínu til stuðnings á bréf til hans frá ráðuneyti utanríkis- og innflytjendamála, dags. 7. desember 2016. Þar komi m.a. fram að þar sem hann hafi ekki óskað eftir því að fara sjálfviljugur af landi brott þá sé lögreglu heimilt að flytja hann með valdi í miðstöð fyrir flutninga úr landi fari hann ekki þangað að sjálfsdáðum. Hlýði kærandi ekki ákvörðun dönsku útlendingastofnunarinnar um að dveljast í miðstöðinni geti hann átt yfir höfði sér fangelsi í allt að eitt ár. Þá geti hann ekki kært ákvörðunina.
Í greinargerð kæranda er ástand mála í [...] rakið ásamt meðferð máls kæranda í Danmörku. Kærandi tekur fram að danska útlendingastofnunin hafi komist að þeirri niðurstöðu að kærandi sé hvorki flóttamaður né eigi hann rétt á viðbótarvernd þar í landi. Kærandi hafi skotið ákvörðuninni til dönsku kærunefndar útlendingamála sem hafi staðfest fyrri ákvörðun í máli hans þar sem hann hafi ekki borið fyrir sig að hann væri að flýja persónulegar ofsóknir [...]. Það sé mat kæranda að niðurstaðan í máli hans í Danmörku sé röng en gögn málsins beri með sér að það hafi verið ljóst við málsmeðferðina þar í landi að öryggisástandið í [...] hafi versnað til muna undanfarið ár. Þá er í greinargerð vísað til skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um endursendingar til [...] þar sem fram komi að ástandið í mörgum hlutum [...] sé verulega óstöðugt og ófyrirsjáanlegt vegna viðvarandi hernaðarátaka. Stofnunin hafi mælst til þess að ríki sendi ekki einstaklinga frá [...] til baka gegn sínum vilja vegna ástandsins þar í landi.
Krafa kæranda um að verða ekki sendur aftur til Danmerkur byggi aðallega á því að þangað megi ekki senda hann vegna non-refoulement reglu þjóðarréttar. Ljóst sé að kærandi standi frammi fyrir raunverulegri hættu á að vera sendur áfram frá Danmörku til [...], sbr. synjun danskra yfirvalda á umsókn hans um alþjóðlega vernd. Samkvæmt 42. gr. laga um útlendinga megi hvorki senda útlending til svæðis þar sem hann sé í yfirvofandi hættu á að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð né þangað þar sem ekki sé tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis. Þar sem kærandi hafi áður sótt um vernd í Danmörku hafi komið til skoðunar hjá Útlendingastofnun að fella mál kæranda undir c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi telji augljóst að þrátt fyrir að fella megi mál kæranda undir þann lið sé ótækt að beita heimildinni í tilviki kæranda. Þvert á móti njóti hann verndar 42. gr. laga um útlendinga sem mæli fyrir um áðurnefnda non-refoulement reglu sem skyldi íslensk stjórnvöld til að taka mál kæranda til efnismeðferðar. Ljóst sé að íslensk stjórnvöld séu meðvituð um nauðsyn þess að meta umsókn einstaklings um alþjóðlega vernd á einstaklingsgrundvelli og mikilvægi reglunnar um non-refoulement. Það fái stoð í greinargerð innanríkisráðuneytisins um endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu, frá desember 2015.
Kærandi vísar til ákvörðunar Útlendingastofnunar í greinargerð sinni og bendir á að niðurstöður Útlendingastofnunar hafi ekki verið studdar nægum gögnum. Stofnunin vísi til fárra heimilda sem séu m.a. orðnar úreltar. Með hliðsjón af framansögðu telji kærandi að ekkert komi fram í ákvörðuninni sem bendi til þess að gögn málsins hafi verið skoðuð á þann hátt sem rannsóknarregla 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 geri kröfu um.
Í greinargerð kæranda er undirstrikað að 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kveði aðeins á um heimild til handa stjórnvöldum til að synja umsækjendum um alþjóðlega vernd um efnismeðferð umsókna en ekki skyldu. Meginregla laganna sé að allar umsóknir skuli teknar til efnismeðferðar nema að undantekningarreglur laganna eigi við og að rétt þyki að beita þeim en í samræmi við almennar lögskýringarreglur skuli túlka undantekningarreglur í lögum þröngt. Þá vísar kærandi til dóms stjórnsýsludómstóls í Lyon í Frakklandi frá 3. apríl 2017. Í málinu hafi verið komist að þeirri niðurstöðu að frönsk stjórnvöld myndu gerast brotleg við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu með endursendingu umsækjanda um alþjóðlega vernd frá Afganistan til Noregs. Í forsendum dómsins hafi verið vísað til öryggisástandsins í Afganistan á því svæði sem umsækjandinn væri frá og hafi útlendingastofnun í borginni Rhône verið gert að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar. Kærandi bendir á að í ljósi dómsins sé endursending á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar til ríkja sem hafi gengist undir að framfylgja ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna og mannréttindasáttmála Evrópu ekki trygging fyrir því að reglan um non-refoulement sé virt. Í þeim málum sem umsækjandi hafi fengið lokasynjun um alþjóðlega vernd í móttökuríki og bíði endursendingar til heimaríkis við komuna til þess hvíli rík skylda á íslenskum stjórnvöldum að rannsaka á einstaklingsbundinn hátt þær aðstæður sem bíði einstaklingsins við endursendingu, þ.m.t. aðstæður í heimaríki.
Í greinargerð kæranda er vísað til nýlegra breytinga á lögum um útlendinga og byggt á því að vilji löggjafans hafi verið að víkka út gildissvið 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga miðað við beitingu stjórnvalda á sambærilegu ákvæði í eldri lögum. Sé það í samræmi við meginreglu nýju laganna um að allar umsóknir um alþjóðlega vernd skuli teknar til efnismeðferðar. Kærandi bendir á að hann hafi aðlagast vel á Íslandi og tekið virkan þátt í ýmsum sjálfboðaliðaverkefnum. Með vísan til [...] byggir kærandi á því að fyrir hendur séu slíkar sérstakar ástæður sem skyldi íslensk stjórnvöld til að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Fyrir liggur í máli þessu að dönsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Danmerkur er byggt á því að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi.
Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsókn um alþjóðlega vernd skv. 37. gr. skuli tekin til efnismeðferðar nema heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda. Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum jafnframt að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Danmörku, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
· Country Factsheet Denmark (European Union Agency for Fundamental Rights, september 2010)
· Report by Nils Muižnieks Commissioner for Human Rights of the Council of Europe Following his visit to Denmark from 19 to 21 November 2013 (Council of Europe: Commissioner for Human Rights, 24. mars 2014)
· [...]
· Denmark Immigration Detention Profile (Global Detention Project, apríl 2016);
· Denmark 2016 Human Rights Report (United States Department of State, 3. mars 2017)
· Dublin II – national asylum procedure in Denmark (Danish Refugee Council, 2011)
· Amnesty International Report 2016/17 - Denmark (Amnesty International, 22. febrúar 2017)
· Freedom in the world 2016 – Denmark (Freedom House, 2016)
· Upplýsingar af heimasíðu sem danska Útlendingastofnunin heldur úti: www.nyidanmark.dk, Udlændingestyrelsen og Styrelsen for International Rekruttering og Integrations
Í framangreindum gögnum kemur fram að danska útlendingastofnunin (d. Udlændingestyrelsen) tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd í Danmörku og eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess almennt kost að bera synjun dönsku útlendingastofnunarinnar undir sérstaka kærunefnd útlendingamála (d. Flygtningenævnet). Danska útlendingastofnunin skoðar sérstaklega hvert mál fyrir sig með tilliti til þeirra upplýsinga sem umsækjandinn veitir ásamt þeim almennu upplýsingum sem liggja fyrir um aðstæður í heimaríki hans. Almennt kemur umsækjandi, sem hefur kært synjun á umsókn um alþjóðlega vernd, fyrir hina dönsku kærunefnd útlendingamála og skýrir mál sitt munnlega fyrir nefndinni. Hafi umsækjandi um alþjóðlega vernd í Danmörku fengið lokaniðurstöðu í máli sínu getur hann lagt fram nýja umsókn um alþjóðlega vernd telji hann nýjar ástæður eða breyttar aðstæður vera fyrir hendi í máli hans sem ekki voru fyrir hendi þegar mál hans var áður til meðferðar. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.
Dönsk yfirvöld tryggja umsækjendum ekki endurgjaldslausa lögfræðiaðstoð við meðferð máls á fyrsta stjórnsýslustigi. Hins vegar eiga umsækjendur rétt á lögfræðiaðstoð sér að kostnaðarlausu við meðferð máls á kærustigi. Þá veita frjáls félagasamtök að nafni Dansk Flygtningehjælp lögfræðiráðgjöf til umsækjenda um alþjóðlega vernd þeim að kostnaðarlausu.
Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á að vera í Danmörku á meðan mál þeirra er til meðferðar fyrir dönskum stjórnvöldum. Af framangreindum gögnum um Danmörku má ráða að umsækjendur fá gistingu í móttökumiðstöðvum þar til ákvörðun um brottvísun kemur til framkvæmdar eða umsækjandi yfirgefur Danmörku sjálfviljugur. Jafnframt eiga umsækjendur rétt á dagpeningum til grunnframfærslu eða mat án endurgjalds í móttökumiðstöðvum. Þeir umsækjendur um alþjóðlega vernd sem settir eru í varðhald við komu til Danmerkur eiga rétt á lögfræðiaðstoð án endurgjalds og eiga jafnframt rétt á því að skjóta ákvörðun um varðhaldsvist til dómstóla.
Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Danmörku hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending umsækjenda um alþjóðlega vernd til Danmerkur brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að umsækjendum um alþjóðlega vernd séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Danmörku bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Danmerkur á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.
Í ofangreindri skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, [...], kemur fram að stofnunin leggist ekki gegn endursendingum [...] ríkisborgara til [...] en beinir m.a. þeim tilmælum til aðildarríkjanna að þvinga ekki [...] ríkisborgara til að snúa aftur til heimasvæða þeirra í [...] sem eru viðkvæm sökum stríðsátaka eða eru óörugg af öðrum ástæðum. Skuli það ríki sem skoði mál einstaklingsins meta efnislega hvort skilyrði séu fyrir endursendingu hans til [...]. Kærunefndin hefur skoðað málsmeðferð danskra stjórnvalda og telur nefndin að gögn málsins beri það með sér að í Danmörku sé veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísunum umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar geta átt á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað. Kærunefnd vill árétta að ekkert bendir til þess að [...] umsækjendum sé sjálfkrafa synjað um alþjóðlega vernd í Danmörku eða þeir sendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli. Vill kærunefnd í því sambandi taka fram að þau gögn sem kærandi hefur lagt fram varðandi mál sitt hjá dönskum stjórnvöldum gefa til kynna að fram hafi farið einstaklingsbundið mat á aðstæðum hans hjá dönskum stjórnvöldum. Að öllu framangreindu virtu er það mat kærunefndar að endursending kæranda til Danmerkur brjóti ekki gegn 42. gr. laga um útlendinga.
Kærandi hefur greint frá því að hann hafi orðið fyrir fordómum í Danmörku. Þau gögn sem kærunefnd hefur skoðað um aðstæður í Danmörku benda til þess að kærandi geti leitað aðstoðar yfirvalda í Danmörku óttist hann tiltekna aðila eða að á honum verði brotið.
Skilgreiningu á einstaklingi í sérstaklega viðkvæmri stöðu er að finna í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga en þar kemur fram að átt sé við einstaklinga sem hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls eða geta ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögunum án aðstoðar eða sérstaks tillits, t.d. alvarlega veikir einstaklingar. Kærandi, sem er ungur einstæður karlmaður, kveðst vera við góða [...] heilsu [...]. Að mati kærunefndar er kærandi ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga þar sem þau [...] veikindi sem hann hefur lýst ná ekki þeim alvarleikaþröskuldi sem framangreint ákvæði gerir kröfu um. Þá veitir danska útlendingastofnunin umsækjendum um alþjóðlega vernd nauðsynlega heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa á að halda. Þó svo að mikið álag sé á hæliskerfi Danmerkur um þessar mundir telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Danmörku, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað sér heilbrigðisþjónustu við hæfi þar í landi.
Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, þ. á m. veikinda hans, er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 28. febrúar 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 19. janúar 2017.
Vegna athugasemdar kæranda um að niðurstöður Útlendingastofnunar hafi ekki verið studdar nægum gögnum og að stofnunin vísi til einnar heimildar sem sé orðin úrelt tekur kærunefnd fram að rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægjanlega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Kærunefnd gerir athugasemd við að Útlendingastofnun hafi ekki stuðst við nýjustu tiltæku gögn um aðstæður í Danmörku. Kærunefnd telur að stofnuninni beri að byggja á nýjustu tiltæku gögnum hverju sinni. Engu að síður er það mat kærunefndar, í ljósi þeirrar niðurstöðu sem nefndin hefur komist að varðandi aðstæður kæranda í Danmörku, að þessi ágalli á málsmeðferð Útlendingastofnunar sé ekki slíkur að fella beri ákvörðunina úr gildi af þeirri ástæðu.
Í máli þessu hafa dönsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Danmerkur með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir
Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir