Nr. 166/2022 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 13. apríl 2022 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 166/2022
í stjórnsýslumáli nr. KNU22040002
Beiðni [...] um endurupptöku
I. Málsatvik
Hinn 21. október 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. júní 2021, um að taka umsókn [...], fd. [...], ríkisborgara Gambíu (hér eftir nefndur kærandi), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa honum frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda hinn 25. október 2021. Hinn 1. nóvember 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa. Beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa var synjað af kærunefnd hinn 17. nóvember 2021.
Hinn 2. apríl 2022 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd frá Útlendingastofnun hinn 4. apríl 2022 og stoðdeild ríkislögreglustjóra hinn 6. apríl 2022. Athugasemdir bárust frá kæranda hinn 12. apríl 2022.
Af greinargerð kæranda má ætla að beiðni hans um endurupptöku málsins byggi á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Beiðni kæranda um endurupptöku málsins byggir á því að meira en 12 mánuðir séu nú liðnir frá því að hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi, en tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á hans ábyrgð. Með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 skuli umsókn kæranda því tekin til efnismeðferðar hér á landi. Kærandi vísar til þess að samkvæmt stjórnsýsluframkvæmd hafi afgreiðsla umsóknar í skilningi framangreinds ákvæðis miðast við umsóknardag annars vegar og hins vegar þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda sé framkvæmd með flutningi til viðtökuríkis. Þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir og kærandi sé enn á landinu telur hann að stjórnvöldum sé skylt að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd á Íslandi hinn 26. mars 2021 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti hinn 26. mars 2022. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Hinn 4. apríl 2022 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í svari Útlendingastofnunar, sem barst hinn 4. apríl 2022, kemur m.a. fram að stofnunin hafi fengið upplýsingar frá stoðdeild um að kærandi hafi neitað að sýna samstarfsvilja í tengslum við framkvæmd flutnings. Það væri því mat stofnunarinnar að rekja megi tafir á flutningi til viðtökuríkis til athafna eða athafnaleysis kæranda sem hann beri sjálfur ábyrgð á og vegna áskilnaðar stjórnvalda í viðtökuríki um framvísun á neikvæðu Covid-19 vottorði eða bólusetningarvottorði.
Í svari stoðdeildar, dags. 6. apríl 2022, kemur fram að verkbeiðni hafi borist stoðdeild frá Útlendingastofnun hinn 18. nóvember 2021. Hinn 22. nóvember 2021 hafi stoðdeild farið í búsetuúrræði kæranda en hann hafi talað og skilið ensku mjög vel og greint frá því að þurfa ekki túlk. Þá var kæranda kynnt eyðublaðið „Tilkynning um framkvæmd ákvörðunar um frávísun frá Íslandi til Ítalíu“. Kærandi hafi greint frá því að ætla ekki að vinna með íslenskum stjórnvöldum og ætla hvorki að fara í sýnatöku fyrir Covid-19 né framvísa bólusetningarvottorði í tengslum við fyrirhugaða framkvæmd.
Með tölvubréfi kærunefndar, dags. 7. apríl 2022, var kærandi upplýstur um afstöðu Útlendingastofnunar og stoðdeildar og gefinn frestur til að koma að andmælum í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga. Andmæli kæranda bárust kærunefnd hinn 12. apríl 2022. Í svari kæranda kemur m.a. fram að hann telji að stoðdeild hafi augljóslega verið að kanna afstöðu hans til fyrirhugaðs flutnings með almennum hætti. Kærandi vísar til þess að stoðdeild hafi síðast rætt við hann hinn 22. nóvember 2021, þ.e. 33 dögum eftir dagsetningu úrskurðar kærunefndar. Kærandi vísar til þess að engin gögn liggi fyrir um hvort stoðdeild hafi verið búin að undirbúa flutning með öðrum hætti, t.d. með því að bóka flugmiða eða útbúa ferðaskilríki. Þannig virðist eina tilraun stoðdeildar felast í því að ræða með almennum hætti við kæranda um hugsanlega brottvísun. Kærandi telur því að aðgerðir stoðdeildar og framkvæmdin hafi verið ómarkviss líkt og svör stoðdeildar gefi til kynna. Kærandi telur það ekki standast skoðun að fresta framkvæmd ákvörðunar úr öllu hófi, enda sé það verulega íþyngjandi fyrir hann að bíða alla þessa mánuði eftir skilaboðum frá lögreglu um framkvæmd og flutning. Ekkert í málinu gefi til kynna að kærandi hafi tafið mál sitt enda hafi kærunefnd útlendingamála áður komist að þeirri niðurstöðu að yfirlýsing þess efnis að vilja ekki undirgangast Covid-19 sýnatöku eða snúa aftur til móttökuríkis geti ekki eitt og sér talist vera töf á afgreiðslu málsins. Kærandi telur enn fremur að munnleg yfirlýsing hans um að hann vilji ekki snúa aftur til Ítalíu til þess að gera íslenskum stjórnvöldum kleift að flytja hann þangað geti ekki talist vera töf á afgreiðslu málsins. Vísar kærandi til úrskurða kærunefndar í málum nr. KNU21070020 frá 26. ágúst 2021 og KNU21080008 frá 22. september 2021 í þessu samhengi og áréttar að kærunefnd beri að gæta jafnræðis og samræmis í úrskurðarframkvæmd sinni.
Líkt og að framan greinir sótti kærandi um alþjóðlega vernd hér á landi hinn 26. mars 2021. Þegar stoðdeild ríkislögreglustjóra hitti kæranda hinn 22. nóvember 2021 var því fullnægjandi tími til þess að framkvæma flutning á kæranda til viðtökuríkis áður en 12 mánaða fresturinn sem áskilinn er í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga rann út. Stoðdeild hitti kæranda til þess að kanna afstöðu hans til flutnings til viðtökuríkis. Á umræddum fundi var kærandi m.a. spurður hvort hann myndi sýna samstarfsvilja í tengslum við framkvæmd flutnings úr landi og hvort hann myndi fara í Covid-19 sýnatöku til þess að liðka fyrir framkvæmd flutnings eða framvísa bólusetningarvottorði. Auk þess var kærandi upplýstur um réttarstöðu sína. Kærandi kvaðst ekki ætla að sýna samstarfsvilja í tengslum við flutning hans, m.a. með því að undirgangast Covid-19 sýnatöku eða framvísa bólusetningarvottorði sem var skilyrði fyrir móttöku viðtökuríkis á kæranda. Að mati kærunefndar er því ljóst að það sem komið hafi í veg fyrir framkvæmd á flutningi kæranda til viðtökuríkis innan tilskilins frests, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, hafi verið skortur á samstarfsvilja hans og ákvörðun um að ætla hvorki að fara í Covid-19 sýnatöku né framvísa bólusetningarvottorði sem hafi verið skilyrði fyrir viðtöku ítalskra stjórnvalda á kæranda. Þannig kom kærandi í veg fyrir flutning sinn úr landi.
Vegna tilvísunar í úrskurði kærunefndar í málum nr. KNU21070020 frá 26. ágúst 2021 og KNU21080008 frá 22. september 2021, tekur kærunefnd fram að í umræddum úrskurðum hafi kærunefnd metið framkvæmd stoðdeildar ómarkvissa, m.a. hvað varðar boðun í Covid-19 sýnatöku og skort á fullnægjandi sönnun á afstöðu kæranda til umræddrar sýnatöku, auk þess sem að í úrskurði kærunefndar í stjórnsýslumáli nr. KNU21070020 hafi kærandi borið fyrir sig sérstakar persónulegar aðstæður sem hafi valdið töf í máli hans. Verður málsatvikum í framangreindum málum því ekki jafnað við málsatvik í þessu máli.
Með hliðsjón af framangreindu telur kærunefnd að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er ekki uppfyllt.
Í ljósi framangreinds er því ekki fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Endurupptöku á máli hans er þar með hafnað.
Úrskurðarorð:
Kröfu kæranda er hafnað.
The appellant‘s request is denied.
Tómas Hrafn Sveinsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares