Álagning opinberra gjalda á einstaklinga 2016

Ríkisskattstjóri hefur lokið álagningu opinberra gjalda á einstaklinga sem færist nú fram um einn mánuð samkvæmt breytingu sem var lögfest í lok síðasta árs.  Álagningin 2016 tekur mið af tekjum einstaklinga árið 2015 og eignastöðu þeirra 31. desember 2015.

Helstu niðurstöður álagningarinnar eru eftirfarandi:

• Framteljendum fjölgar um 2,1% á milli ára og eru 277.606. Alls fá 181.639 einstaklingar álagðan almennan tekjuskatt og 265.698 fá útsvar.
• Tekjuskatts- og útsvarsstofn landsmanna árið 2016 vegna tekna árið 2015 nemur 1.138 ma.kr. og hefur aukist um 7,4% frá fyrra ári. Til samanburðar hækkaði launavísitala Hagstofunnar að meðaltali um 7,2% milli áranna 2014 og 2015.
• Samanlögð álagning almenns tekjuskatts og útsvars nemur 306,5 ma.kr. og hækkar um 10,8% frá fyrra ári. Álagður tekjuskattur nemur tæplega 43,8% af heildarfjárhæðinni og álagt útsvar rúmlega 56%.
• Almennur tekjuskattur nemur 134,3 ma.kr. og var lagður á tæplega 182 þúsund framteljendur.  Gjaldendum fjölgar um 7,3% sem er töluvert meiri aukning en var á síðasta ári. Álagningin hefur aukist um 14,3% milli ára sem er nokkru meira en aukning á álögðu útsvari til sveitarfélaga. Skýringin á því er óvenju lítil hækkun á persónuafslætti á árinu 2015 en persónuafslátturinn er tengdur við hækkun vísitölu neysluverðs yfir árið.
• Álagt útsvar til sveitarfélaga nemur 172 ma.kr. sem er 8,3% aukning á milli ára. Útsvar reiknast af öllum skattstofninum en ónýttur persónuafsláttur nýtist upp í útsvarið. Ríkissjóður greiðir þannig að hluta eða öllu leyti útsvar þeirra sem hafa tekjur undir skattleysismörkum í formi ónýtts persónuafsláttar. Sú fjárhæð nemur 10 ma.kr. fyrir tekjuárið 2015, eða sem nemur 6% af heildarútsvarstekjum sveitarfélaga.
• Álagður fjármagnstekjuskattur einstaklinga nemur 17,9 ma.kr. og hækkar um 6,6% milli ára en rétt er vekja athygli á því að ársbreytingin er mjög mismunandi eftir tegundum fjármagnstekna. Gjaldendum fjármagnstekjuskatts fjölgar um 1,1%, eða í rúmlega 39 þúsund. Gjaldendum hefur fækkað mikið síðan frítekjumarki vaxta var komið á 2011 en við álagningu 2010 voru gjaldendur skattsins tæplega 183 þúsund.
• Tekjur einstaklinga af arði nema 34,8 ma.kr. sem er 18% aukning frá fyrra ári og er arður stærsti einstaki liður fjármagnstekna að þessu sinni. Hagnaður af sölu hlutabréfa nemur 20,8 ma.kr. og lækkar um 15,4% milli ára meðan framteljendum sem telja fram söluhagnað vegna hlutabréfa fjölgar um rúm 16%.  Skýringin á lækkun söluhagnaðar liggur án efa í því að í álagningu hans í fyrra var að finna nokkra einstaklinga með óvenjulega háan söluhagnað og þar af leiðandi fjármagnstekjuskatt. Vextir nema 27,5 ma.kr. og aukast um 6,5%  frá árinu áður. Leigutekjur nema 9,8 ma.kr. og aukast um 10% á milli ára. Fjöldi þeirra sem telja fram leigutekjur, samtals 7.134 einstaklingar, eykst lítillega á milli ára, eða um 0,5%.
• Framtaldar eignir heimilanna námu 4.535 ma.kr. í lok síðasta árs og jukust um 7,6% frá fyrra ári. Fasteignir töldust 3.277 ma.kr. að verðmæti, eða um 72% af eignum,  og jókst verðmæti þeirra um 8,2% á milli ára. Íbúðareigendum fjölgaði um 820 á milli ára eða um 0,9%.
• Framtaldar skuldir heimilanna námu um 1.719 ma.kr. í árslok 2015 og drógust saman um 2,7% milli ára. Framtaldar skuldir vegna íbúðarkaupa námu 1.146 ma.kr. og lækkuðu um 3% milli ára. Eigið fé heimila í fasteign sinni samsvarar nú 65% af verðmæti þeirra samanborið við 61% árið áður. Rúmlega 26 þúsund af um 96 þúsund fjölskyldum sem eiga íbúðarhúsnæði telja ekki fram neinar skuldir vegna þess.
• Nettóeign heimila, skilgreind sem heildareignir að frádregnum heildarskuldum, jókst um 15% á árinu 2015 og nam samtals 2.815 ma.kr.
• Útvarpsgjald nemur 3,2 ma.kr. og lækkar um 4,9% frá fyrra ári. Það nemur 16.400 kr. á hvern framteljanda á aldrinum 16-69 ára sem hefur tekjur yfir skattleysismörkum. Greiðendum útvarpsgjalds fjölgar um rúmlega 6.079 milli ára. Gjald í framkvæmdasjóð aldraðra nemur 2 ma.kr. og eru greiðendur þess hinir sömu og greiða útvarpsgjald.
• Heildargreiðslur ríkissjóðs vegna barnabóta lækka á milli ára og nema 9,3 ma.kr. sem endurspeglar að laun hafa hækkað meira en tekjuviðmiðunarfjárhæðir. Tæplega 45 þúsund fjölskyldur fá barnabætur sem er 7,4% fækkun á milli ára. Fjárhæð meðalbóta hækkar um 0,5% á milli ára en allar fjárhæðir barnabótakerfisins voru hækkaðar um 3% frá fyrra ári. Í álagningu eru ekki reiknaðar barnabætur á aðila sem eru með áætlaðan tekjuskattstofn. Vegna þess gætu barnabætur átt eftir að aukast um 300 m.kr. Hlutfall áætlaðs tekjuskattsstofns hefur farið lækkandi síðustu ár og nemur nú um 3% af heildartekjuskatts- og útsvarsstofni.
• Almennar vaxtabætur vegna vaxtagjalda af lánum til kaupa á íbúðarhúsnæði, sem einstaklingar greiddu af á árinu 2015, nema 5,2 ma.kr. sem er 25,7% lækkun á milli ára. Almennar vaxtabætur fá 29.170 fjölskyldur og fækkar þeim um 21,3% á milli ára. Fjárhæðir vaxtabóta voru óbreyttar frá fyrra ári og endurspeglar álagningin betri eiginfjárstöðu heimila. Húsnæðisskuldir heimila hafa lækkað frá árinu 2014 en á árinu 2015 kom til framkvæmda niðurfærsla á höfuðstól verðtryggðra húsnæðislána að fjárhæð 80 ma.kr. auk þess sem  inngreiðsla séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán nam rúmlega 13 ma.kr. á árinu.
• Hinn 1. júlí verða greiddar 17,3 ma.kr. úr ríkissjóði til heimila. Þar er um að ræða endurgreiðslu á ofgreiddum sköttum, barnabætur og vaxtabætur. Inneign framteljenda að lokinni álagningu er alls 20,6 ma.kr. en 3,3 ma.kr. af henni verður ráðstafað upp í kröfur vegna vangoldinna gjalda. Útborgunin er sundurliðuð í meðfylgjandi töflu:

• Heildarfjárhæðin sem greidd er út lækkar úr 19,0 ma.kr. í 17,3 ma.kr. milli ára. Lækkunin skýrist einkum af lækkun vaxtabóta. Þá mun ríkissjóður greiða 2,4 ma.kr. í barnabætur 1. nóvember nk.