Mál nr. 65/2022 Úrskurður 24. maí 2022

Mál nr. 65/2022                    Eiginnafn:     Þórunnbjörg (kvk.)

Hinn 24. maí 2022 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 65/2022 en erindið barst nefndinni 9. maí.   

Til þess að heimilt sé að samþykkja nýtt eiginnafn þurfa öll skilyrði 5. gr. laga, nr. 45/1996, um mannanöfn að vera uppfyllt. Skilyrðin eru:

1. Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.
2. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.
3. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
4. Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.

Eiginnafnið Þórunnbjörg (kvk.) uppfyllir skilyrði nr. eitt, þrjú og fjögur hér að framan. Það tekur íslenskri eignarfallsendingu, Þórunnbjargar, er ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls og er ekki þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Beiðni um nafnið hefur hins vegar áður verið hafnað af hálfu nefndarinnar, sbr. mál nr. 26/2003, og þá á þeim grunni að það stangist á við almennar nafnamyndunarreglur íslensks máls og brjóti þar með í bág við íslenskt málkerfi. Taldi nefndin á þeim tíma ekki hefð fyrir nafninu í íslensku máli.

Við túlkun mannanafnanefndar á hefð í 5. og 6. gr. laga um mannanöfn er nú stuðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 22. mars 2022 og eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum, eldri vinnulagsreglum, dómaframkvæmd og sjónarmiðum sem fjallað er um í fundargerð:

1. Nafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:

   Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;

   Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;

   Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;

   Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr);

   Það er nú ekki borið af neinum Íslendingi en kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr) og hefð þess hefur ekki rofnað. Hefð nafns telst rofin ef það hefur ekki verið borið af Íslendingi undanfarin 70 ár.

2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.

    

3. Nafn getur verið hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.

    

    

4. Þrátt fyrir að ekki sé hefð fyrir tökunafni á grundvelli framanritaðs telst ritháttur þess hefðbundinn sé hann gjaldgengur í veitimáli og nafnið ekki ritháttarafbrigði nafns sem þegar er á mannanafnaskrá. Þó er áskilið að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska nútímastafrófsins eða bókstöfunum c, q, w og z. Heimilt er að laga tökunafnið að almennum íslenskum ritreglum.

Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands ber engin kona nafnið Þórunnbjörg í þjóðskrá sem uppfyllir skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð, sbr. 2. gr. þeirra. Nafnið kemur aftur á móti fyrir í fimm manntölum frá 1703–1920. Síðasti nafnberi lést árið 1945. Mannanafnanefnd telur að við mat á því hvort hefð sé fyrir nafninu í skilningi vinnulagsreglnanna beri að líta til þess að í dómaframkvæmd hefur verið lagt til grundvallar að skýra verði þröngt allar takmarkanir á frelsi einstaklinga til að velja sér nöfn. Þá telur nefndin að líta beri til þess að hefðu núgildandi vinnulagsreglur gilt er umsókn um eiginnafnið Þórunnbjörg var tekin til meðferðar árið 2003 hefði það verið samþykkt enda hefð þess þá ekki verið rofin í skilningi síðustu málsgreinar 1. gr. reglnanna.  Telur mannanafnanefnd því rétt að samþykkja nafnið.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Þórunnbjörg (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.