4. maí 2023 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 243/2023 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 4. maí 2023 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 243/2023

í stjórnsýslumáli nr. KNU23030001

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 28. febrúar 2023 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Rússlands (hér eftir kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 14. febrúar 2023, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og brottvísa honum frá landinu. Var kæranda gert að yfirgefa landið án tafar ellegar sæta endurkomubanni í tvö ár.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að umsókn hans um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar hér á landi aðallega á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og til vara á grundvelli 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. sömu laga. Til þrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og málinu verði vísað aftur til meðferðar hjá Útlendingastofnun.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 25. apríl 2012 en dró þá umsókn til baka. Kærandi lagði aftur fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 22. desember 2014 en með ákvörðun Útlendingastofnunar var þeirri umsókn hans synjað um efnismeðferð og honum vísað frá landinu. Kærandi lagði í þriðja skipti fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 1. nóvember 2016 en með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 15. mars 2017, var umsókn hans synjað um efnismeðferð og honum vísað frá landinu. Kærunefnd útlendingamála staðfesti þá ákvörðun Útlendingastofnunar með úrskurði, dags. 29. júní 2017. Kærandi lagði í fjórða skipti fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 3. maí 2018. Hinn 29. ágúst 2018 synjaði Útlendingastofnun umsókn kæranda um efnismeðferð og staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðunina með úrskurði, dags. 6. nóvember 2018. Kærandi lagði í fimmta skipti fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 23. janúar 2019. Hinn 11. mars 2019 synjaði Útlendingastofnun umsókn kæranda um efnismeðferð og staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðunina með úrskurði, dags. 4. júní 2019. Kærandi lagði í sjötta skipti fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 24. janúar 2020. Hinn 20. apríl 2020 synjaði Útlendingastofnun umsókn kæranda um efnismeðferð og var ákvörðunin staðfest með úrskurði kærunefndar 25. júní 2020.

Hinn 16. nóvember 2022 lagði kærandi í sjöunda skipti fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum 16. nóvember 2022 kom í ljós að fingraför hans höfðu m.a. verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Hollandi. Hinn 25. nóvember 2022 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Hollandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá hollenskum yfirvöldum, dags. 5. desember 2022, kom fram að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd þar í landi og að hann hefði gilt dvalarleyfi til 15. janúar 2026. Kærandi var boðaður í viðtal hjá Útlendingastofnun 29. nóvember 2022, 6. desember 2022, 13. desember 2022 og 24. janúar 2023 en mætti ekki. Útlendingastofnun ákvað 14. febrúar 2023 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að honum skyldi brottvísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda 14. febrúar 2023 og kærði kærandi ákvörðunina 28. febrúar 2023 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 14. mars 2023.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kæranda hafi verið veitt alþjóðleg vernd í Hollandi. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Hollands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var brottvísað frá landinu, sbr. 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga. Kæranda var ákveðið endurkomubann hingað til lands í tvö ár, sbr. 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga. Var skorað á kæranda að yfirgefa landið án tafar og athygli hans vakin á því að yfirgæfi hann landið sjálfviljugur yrði endurkomubannið fellt niður.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann hafi komið hingað til lands með skipi 15. nóvember 2022 eftir að hafa lagt af stað frá [...] með aðstoð Ísraela. Ástæða þess að kærandi hafi flúið Rússland sé sú að hann hafi búið lengi í Bretlandi þar sem hann hafi unnið fyrir breskt fyrirtæki og búi því yfir upplýsingum sem stjórnvöld í Rússlandi vilji komast yfir. Kæranda hafi verið veitt alþjóðleg vernd í Hollandi en hafi yfirgefið landið og haldið aftur til Rússlands.

Kærandi krefst þess að umsókn hans um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar hér á landi. Kærandi byggi fyrst og fremst á því að 36. gr. laga um útlendinga geti ekki komið til álita og því beri að taka umsókn hans til efnismeðferðar þar sem hann hafi glatað réttarstöðu sinni sem verndarhafi í Hollandi. Sé framangreind frásögn kæranda hjá lögreglu lögð til grundvallar í málinu sé ljóst að staða kæranda sem verndarhafa í Hollandi sé fallin úr gildi þar sem kærandi hafi sjálfviljugur sest að á ný í því landi sem hann hafi yfirgefið, sbr. 1. og 4. tölul. C-liðar 1. gr. samnings um réttarstöðu flóttamanna. Það sé því nauðsynlegt að rannsaka ferðir kæranda með aðstoð hollenskra yfirvalda til að það liggi fyrir hvort að kærandi hafi raunverulega yfirgefið landið og haldið aftur til Rússlands. Þrátt fyrir að máli kæranda hafi lokið með veitingu verndar í Hollandi kunni réttarstaða kæranda að vera slík að hann hafi glatað réttarstöðu sinni sem verndarhafi og flóttamaður þar sem hann hafi snúið aftur til Rússlands. Slík rannsókn verði að teljast nauðsynleg með hliðsjón af 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Þá byggir kærandi einnig á því að endursending hans til Hollands kunni að leiða til þess að hann verði áframsendur til Rússlands þar sem hann hafi glatað réttarstöðu sinni sem flóttamaður í Hollandi. Meginreglan sé sú að fólki verði ekki vísað á brott þangað sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu og veita skuli einstaklingum vernd fyrir því að vera ekki sendir aftur til svæðis þar sem taldar séu vera líkur á því að raunveruleg hætta sé á því að einstaklingur verði fyrir ofsóknum, pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, sbr. 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Við mat á því hvort taka skuli umsókn kæranda til efnismeðferðar beri að líta til 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga þar sem kveðið sé á um bann við að senda útlendinga til svæðis þar sem hann hafi ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr. laga um útlendinga, sem leitt geti til þess að hann skuli teljast flóttamaður eða ef ekki sé tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis. Kveðið sé á um samsvarandi vernd í flóttamannahugtakinu, sbr. 37. og 38. gr. laga um útlendinga, þ.e. ef útlendingur sé í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu þá teljist hann hafa réttarstöðu flóttamanns. Það sé því nauðsynlegt að rannsaka hvort endursending kæranda til Hollands kunni að leiða til þess að hann eigi á hættu að vera áframsendur til Rússlands en slíkt brjóti í bága við 42. gr. laga um útlendinga. Hafi kærandi komið hingað til lands frá Rússlandi sé ljóst að staða hans sem verndarhafi í Hollandi kunni að vera ógild og því nauðsynlegt að fá það staðfest.

Verði ekki fallist á aðalkröfu kæranda sé þess krafist til vara að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og málinu vísað til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun. Við meðferð málsins hjá stofnuninni hafi ákvörðun verið tekin í málinu án þess að kæranda hafi gefist kostur á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Í hinni kærðu ákvörðun sé það talið upp að Útlendingastofnun hafi ítrekað sent tölvubréf á netfang sem hann hafi áður notað án þess að þeim bærust svör. Samkvæmt 4. mgr. 28. gr. laga um útlendinga sé Útlendingastofnun heimilt að ákvarða í máli umsækjanda um alþjóðlega vernd sinni hann ekki viðtalsboðun. Í seinni málslið 4. mgr. 28. gr. laga um útlendinga segir þó að forsenda fyrir því að beita megi úrræðinu sé að við boðun hafi Útlendingastofnun gert umsækjanda fullnægjandi grein fyrir afleiðingum fjarveru. Ljóst sé að ekki hafi tekist að gera kæranda grein fyrir afleiðingum þess að mæta ekki í viðtal þar sem honum hafi ekki borist viðtalsboðunin. Hafi kæranda því ekki verið tilkynntar afleiðingar þess að mæta ekki í viðtal og því forsenda fyrir beitingu 4. mgr. 28. gr. laga um útlendinga ekki til staðar. Ákvörðun Útlendingastofnunar hafi því verið tekin án fullnægjandi lagastoðar. Með vísan til þess sé þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði ógilt og málinu vísað aftur til meðferðar.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður á [...] sem er staddur einsamall hér á landi. Kærandi hlaut alþjóðlega vernd í Hollandi og er með gilt dvalarleyfi þar í landi til 15. janúar 2026. Kærandi greindi lögreglu frá því að hafa yfirgefið Holland og farið til heimaríkis en geti ekki sýnt fram á það með gögnum. Þá greindi hann frá því að hafa komið hingað til lands með skipi frá [...]. Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi í sjöunda skipti 16. nóvember 2022. Þá hefur kærandi lagt fram fimmtán umsóknir um alþjóðlega vernd í fimm löndum Evrópu frá árinu 2013, þ.m.t. tvisvar í Hollandi og Frakklandi frá því hann lagði síðast fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi í byrjun árs 2020. Kærandi mætti ekki í viðtal hjá Útlendingastofnun þrátt fyrir ítrekaðar boðanir. Þá hefur kærandi engin heilsufarsgögn eða önnur gögn lagt fram við meðferð málsins.

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins var kæranda veitt alþjóðleg vernd í Hollandi og hefur gilt dvalarleyfi þar í landi til 15. janúar 2026. Að mati kærunefndar telst sú vernd sem kærandi nýtur í Hollandi virk alþjóðleg vernd í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður í Hollandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd í Hollandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

2022 Country Reports on Human Rights Practices – The Netherlands (U.S. Department of State, 20. mars 2023);
Amnesty International Report 2022/23 - Netherlands (Amnesty International, 27. mars 2023);
Asylum Information Database, Country Report: Netherlands (European Council on Refugees and Exiles, 12. apríl 2023);
Asylum Information Database, Housing out of reach. The reception of refugees and asylum seekers in Europe (European Council on Refugees and Exiles, 29. maí 2019);
Country report – Immigration Detention in the Netherlands: Prioritising Returns in Europe and the Caribbean (Global Detention Project, 27. febrúar 2020);
ECRI Report on the Netherlands (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 4. júní 2019);
Freedom in the World 2022 - Netherlands (Freedom House, febrúar 2022);
Upplýsingar af vefsíðu hollenska öryggis- og dómsmálaráðuneytisins, (www.government.nl/topics/asylum-policy);
Upplýsingar af vefsíðu COA (The Central Agency for the Reception of Asylum Seekers, www.coa.nl/en);
Upplýsingar af vefsíðu hollensku útlendingastofnunarinnar (www.ind.nl/en) og
World Report 2023 – Events of 2022 (Human Rights Watch, 12. janúar 2023).

Holland er eitt af aðildarríkjum Evrópusambandsins og því bundið af reglum sambandsins þegar kemur að málsmeðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd, t.a.m. tilskipunum sambandsins er varða meðferð umsókna um alþjóðlega vernd nr. 2013/32/EU, um móttökuaðstæður nr. 2013/33/EU og um lágmarksviðmið til þess að teljast flóttamaður nr. 2011/95/EU. Þá hefur Holland verið aðili að Evrópuráðinu frá 5. maí 1949 og fullgilti mannréttindasáttmála Evrópu 31. ágúst 1954. Holland fullgilti samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri illri og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð 21. desember 1988 og fullgilti samninga Sameinuðu þjóðanna um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi árið 1978 og efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1978 og barnasáttmálann árið 1995. Þá gerðist ríkið aðili að Flóttamannasamningnum 3. maí 1956.

Í framangreindum skýrslum, s.s. skýrslu European Council on Refugees and Exciles (ECRE), kemur m.a. fram að dvalarleyfi einstaklinga með réttarstöðu flóttamanns og einstaklinga með viðbótarvernd séu gefin út til fimm ára. Í skýrslu ECRE kemur fram að einstaklingar geti óskað eftir endurnýjun á dvalarleyfi sínu og eftir fimm ár geti handhafi dvalarleyfis lagt fram umsókn um ótímabundið dvalarleyfi að vissum skilyrðum uppfylltum. Þá geta einstaklingar með alþjóðlega vernd í Hollandi sótt um ríkisborgararétt eftir fimm ára löglega dvöl þar í landi. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2023 kemur fram að stjórnvöld í Hollandi séu í samvinnu við Flóttamannafulltrúa Sameinuðu þjóðanna (e. UN High Commissioner for Refugees) og önnur mannréttindasamtök við að veita m.a. flóttamönnum aðstoð. Samkvæmt skýrslu ECRE geti einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Hollandi sótt um fjölskyldusameiningu. Handhafi alþjóðlegrar verndar sem sæki um fjölskyldusameiningu að liðnum þremur mánuðum eftir veitingu alþjóðlegrar verndar þurfi að lúta almennum reglum við umsóknarferlið. Sæki hann um áður en þrír mánuðir séu liðnir þurfi hann t.a.m. ekki að sýna fram á framfærslu eða heilsufarstryggingar. Handhafar viðbótarverndar í Hollandi eigi sama rétt til fjölskyldusameiningar.

Í skýrslu ECRE kemur enn fremur fram að einstaklingum sem hljóta alþjóðlega vernd í Hollandi sé heimilt að dvelja í móttökumiðstöðvum þar til þeim hafi verið útvegað húsnæði í samvinnu við sveitarfélög í landinu. Einstaklingum beri að þiggja húsnæðisaðstoð sveitarfélaganna því á þeim tímapunkti sem viðkomandi sé útvegað húsnæði falli niður réttur hans til að dvelja í móttökumiðstöðvum. Þá kemur fram að í Hollandi fái handhafar alþjóðlegrar verndar aðgang að vinnumarkaðnum um leið og dvalarleyfi þeirra séu gefin út. Þrátt fyrir að lögin kveði á um aðgang þeirra að vinnumarkaðnum geti þeir þurft að yfirstíga ákveðnar hindranir. Þá kemur fram að einstaklingar með alþjóðlega vernd í Hollandi eigi sama rétt og hollenskir ríkisborgarar til þess að fá nauðsynlega félagslega aðstoð, svo sem fjárhagsaðstoð, barnabætur o.fl. Jafnframt hafi handhafar alþjóðlegrar verndar sama rétt til heilbrigðisþjónustu og hollenskir ríkisborgarar.

Þá benda framangreind gögn, þ. á m. skýrsla bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2023 til þess að löggæsluyfirvöldum í Hollandi sé stjórnað með skilvirkum hætti og borgarar landsins geti leitað til lögreglunnar telji þeir brotið á sér.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga verður því aðeins beitt ef stjórnvöld telja, á grundvelli hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar eftir því sem við á, að skilyrði þess séu uppfyllt. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. er til viðbótar þeirri vernd sem 3. mgr. 36. gr. veitir umsækjendum um alþjóðlega vernd.

Á grundvelli 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga setti ráðherra reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, en með henni bættust tvær greinar, 32. gr. a og 32. gr. b, við reglugerðina. Í 32. gr. a reglugerðarinnar kemur fram að með sérstökum ástæðum samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan. Þá eru í ákvæðinu jafnframt talin upp viðmið í dæmaskyni sem leggja skuli til grundvallar við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi en þau viðmið varða aðallega alvarlega mismunun eða alvarleg veikindi. Þar sem tilvikin eru talin upp í dæmaskyni geta aðrar aðstæður, sambærilegar í eðli sínu og af svipuðu alvarleikastigi, haft vægi við ákvörðun um hvort sérstakar ástæður séu til að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar hér á landi, svo framarlega sem slíkar aðstæður séu ekki sérstaklega undanskildar, sbr. 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Samkvæmt 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar skal líta til þess hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, svo sem ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Kærunefnd telur að orðalagið „muni eiga“ feli ekki í sér kröfu um afdráttarlausa sönnun þess að umsækjandi verði fyrir alvarlegri mismunun sem leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar. Orðalagið gerir þó kröfu um að tilteknar líkur verði að vera á alvarlegri mismunun, þ.e. að sýna verður fram á að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir mismunun af þeim toga, með þeim afleiðingum, og af því alvarleikastigi sem ákvæðið lýsir en að ekki sé nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri mismunun. Af því leiðir að þó svo að dæmi séu um að einstaklingar í sambærilegri stöðu og umsækjandi í viðtökuríki hafi orðið fyrir alvarlegri mismunun af þeim toga sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga mælir fyrir um telst umsækjandi ekki sjálfkrafa eiga slíkt á hættu heldur þarf að sýna fram á að verulegar ástæður séu til að ætla að umsækjandi, eða einstaklingur í sambærilegri stöðu og umsækjandi, verði fyrir slíkri meðferð.

Þá skal líta til þess hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Í reglugerðinni kemur fram að meðferð teljist, að öllu jöfnu, ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur sé átt við þau tilvik þar sem meðferð er til í viðtökuríkinu en umsækjanda muni ekki standa hún til boða. Við mat á því hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi lítur kærunefnd m.a. til heilsufarsgagna málsins og hlutlægra og trúverðugra gagna um hvort sú heilbrigðisþjónusta sem hann þarfnast sé honum aðgengileg í viðtökuríki.

Samkvæmt 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar hefur heilsufar umsækjanda takmarkað vægi umfram það sem leiðir af 2. mgr. 32. gr. a, nema það teljist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði fram hjá þeim litið. Þá tekur 3. mgr. 32. gr. a af tvímæli um það að efnahagslegar ástæður geta ekki talist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Slíkar aðstæður gætu þó fallið undir 3. mgr. 36. gr. nái þær því alvarleikastigi sem við á, sbr. umfjöllun hér í framhaldinu.

Kærandi er karlmaður á [...]. Kærandi mætti ekki til viðtals hjá Útlendingastofnun og hefur engin heilsufarsgögn lagt fram við meðferð málsins. Kærunefnd hefur því ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar að kærandi sé við ágæta heilsu.

Kærunefnd tekur fram að kærandi mætti ekki til viðtals hjá Útlendingastofnun þrátt fyrir ítrekaðar boðanir en hefur við meðferð fyrri mála sinna hjá stofnuninni mætt til viðtala og verið leiðbeint um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem hann telji hafa þýðingu fyrir mál sín, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð mála hans hjá Útlendingastofnun. Með tölvubréfi Útlendingastofnunar til talsmanns kæranda, dags. 24. janúar 2023, var kæranda einnig veittur kostur á að leggja fram greinargerð í málinu eða athugasemdir. Þá var kæranda jafnframt leiðbeint með tölvubréfi kærunefndar, dags. 1. mars 2023, um framlagningu frekari gagna í málinu, t.a.m. heilsufarsgagna. Engin frekari gögn bárust. Þá er í greinargerðum kæranda til Útlendingastofnunar og kærunefndar ekki fjallað sérstaklega um heilsufar kæranda. Með vísan til fyrrgreindrar málsmeðferðar og þeirra gagna sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd að mál kæranda sé nægjanlega upplýst hvað varðar heilsufar hans og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hans.

Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki, eins og segir í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Í því sambandi er sérstaklega vísað til þess að meðferð telst að jafnaði ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana, sbr. 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Að mati kærunefndar er heilsufar kæranda ekki þess eðlis að ástæða sé til að víkja frá þessari meginreglu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Hollandi verður ráðið að kærandi hafi aðgang að grunnheilbrigðisþjónustu þar í landi en eins og áður hefur verið rakið eiga einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Hollandi að lögum sambærilegan rétt á heilbrigðisþjónustu og ríkisborgarar Hollands. Telur kærunefnd því að aðstæður kæranda tengdar heilsufari séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar.

Kærunefnd telur að gögn málsins, að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að hann geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. áðurnefnd viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að í viðtökuríkinu sé löggæslan virk og telji kærandi sér mismunað eða óttist um öryggi sitt að einhverju leyti geti hann leitað aðstoðar hjá þar til bærum stjórnvöldum.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæla með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi hefur ekki greint frá því að hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína 16. nóvember 2022.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Við túlkun 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga lítur kærunefnd til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu varðandi túlkun hans á 3. gr. sáttmálans. Þá hefur kærunefnd talið rétt að hafa hliðsjón af þeim meginreglum sem Evrópudómstóllinn setur fram í dómum sínum að því leyti sem þær eru til skýringar á alþjóðlegum skuldbindingum íslenska ríkisins og eru samhljóma þeim.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er vísað til þeirrar meginreglu að með fyrirvara um alþjóðlegar skuldbindingar hafi ríki rétt til að stjórna hverjir ferðist yfir landamæri þeirra, hverjir dvelji á landsvæði þeirra og hvort útlendingi skuli vísað úr landi, sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli F.G. gegn Svíþjóð (nr. 43611/11) frá 23. mars 2016, 111. mgr., ákvörðun Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 65. mgr., og dóm í máli Üner gegn Hollandi (nr. 46410/99) frá 18. október 2006, 54. mgr. Dómstóllinn hefur engu að síður talið að flutningur einstaklings til annars ríkis geti leitt til brots á 3. gr. mannréttindasáttmálans ef viðkomandi einstaklingur geti á viðhlítandi hátt sýnt fram á að veruleg ástæða sé til að ætla, verði hann fluttur úr landi, að hann sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé andstæð 3. gr. sáttmálans, sbr. m.a. F.G. gegn Svíþjóð, 111. - 113. mgr. Í dómaframkvæmd dómstólsins er jafnframt byggt á því að annmarkar á meðferð viðtökuríkis á umsækjanda og aðbúnaði hans þurfi að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi (e. „must attain a minimum level of severity“ sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, 219. mgr.) til að ákvörðun um brottvísun eða frávísun hans verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 219. mgr.

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið ómannlega meðferð vera m.a. þá sem beitt er að yfirlögðu ráði, í margar klukkustundir í senn og veldur annað hvort líkamlegu tjóni eða alvarlegum andlegum eða líkamlegum þjáningum, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Kudła gegn Póllandi (nr. 30210/96) frá 26. október 2000, 92. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Þá hefur dómstóllinn talið meðferð vera vanvirðandi í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmálans þegar meðferðin niðurlægir eða lítillækkar einstakling, sýnir skort á virðingu fyrir eða gerir lítið úr mannlegri reisn hans, eða skapar ótta, angist eða vanmátt, sem er til þess fallinn að brjóta niður líkamlegt eða andlegt mótstöðuafl viðkomandi, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Pretty gegn Bretlandi (nr. 2346/02) frá 29. apríl 2002, 52. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Dómurinn hefur talið að þó að líta verði til þess hvort meðferðin sé veitt af ásetningi sé það ekki að öllu leyti útilokað að hún teljist brot á 3. gr. þó svo hafi ekki verið, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Peers gegn Grikklandi (nr. 28524/95) frá 19. apríl 2001, 74. mgr.

Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 70. mgr., kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki því alvarleikastigi að teljast vanvirðandi meðferð og brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóti alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem standi til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að teljast brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæli gegn endursendingu, sbr. 71. mgr. ákvörðunarinnar. Málið varðaði flutning einstæðrar móður með tvö ung börn sem voru með viðbótarvernd til Ítalíu og komst dómstóllinn einróma að þeirri niðurstöðu að málsástæður hennar um að flutningur til Ítalíu væri brot á 3., 8. og 13. gr. mannréttindasáttmálans væru bersýnilega tilhæfulausar og að mál hennar væri af þeim sökum ekki tækt til meðferðar. Um inntak „sérstaklega sannfærandi mannúðarástæðna“ vísast til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli N. gegn Bretlandi (nr. 26565/05), frá 27. maí 2008, 42. mgr., og Sufi og Elmi gegn Bretlandi (nr. 8319/07 og 11449/07) frá 28. nóvember 2011, 281.-292. mgr., en dómarnir setja háan þröskuld fyrir því að meðferð eða aðstæður teljist brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans.

Samkvæmt dómaframkvæmd Evrópudómstólsins eru lög Evrópusambandsins byggð á þeirri grundvallarforsendu að aðildarríki þess deila þeim sameiginlegu gildum sem Evrópusambandið byggist á. Sú forsenda leggur grunn að gagnkvæmu trausti um að þessi gildi séu viðurkennd, að lög Evrópusambandsins verði virt og að réttarkerfi aðildarríkjanna geti veitt sambærilega og virka vernd þeirra réttinda sem sáttmáli Evrópusambandsins um grundvallarréttindi mælir fyrir um, sbr. dóma Evrópudómstólsins í Jawo, C-163/17, frá 19. mars 2019, 80. mgr., Minister for Justice and Equality (Deficiencies in the system of justice), C-216/18 PPU, frá 25. júlí 2018, 35.-37. mgr., og Ibrahim o.fl. gegn Þýskalandi, C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 og C‑438/17, frá 30. apríl 2019, 83.-85. mgr.

Það er hins vegar ekki útilokað að viðtökuríki kunni að glíma við meiriháttar erfiðleika tengdum aðbúnaði flóttamanna sem gæti skapað verulega hættu á að umsækjandi sæti meðferð sem samrýmist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. t.d. dóm Evrópudómstólsins í máli N. S. o.fl., C-411/10 og C-493/1021, frá 21. desember 2011, 81. mgr. Af þeim sökum verður ekki byggt á því skilyrðislaust að aðildarríki Evrópusambandsins tryggi grundvallarmannréttindi, svo sem samkvæmt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. N. S. o.fl., 99., 100. og 105. mgr., og Ibrahim o.fl., 87. mgr. Evrópudómstóllinn hefur talið, m.a. í Jawo, 85. mgr., að ekki megi flytja umsækjanda um alþjóðlega vernd til viðtökuríkis ef veigamikil rök standa til þess að raunveruleg hætta sé á að hann sæti þar eða við flutninginn ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í skilningi 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Þeir annmarkar sem eru á meðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd verða hins vegar að ná sérstaklega háu alvarleikastigi til að endursending teljist andstæð 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þessu alvarleikastigi er náð þegar sinnuleysi stjórnvalda viðtökuríkis hefur þær afleiðingar að einstaklingur sem að öllu leyti er háður stuðningi ríkisins, t.d. vegna sérstaklega viðkvæmrar stöðu, verður í slíkri stöðu sárafátæktar að hann geti ekki mætt grundvallarþörfum sínum, og sem grefur undan líkamlegri og andlegri heilsu hans eða setur hann í aðstöðu sem er ósamrýmanleg mannlegri reisn, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 252.-263. mgr., og Jawo, 92. og 95. mgr., og Ibrahim o.fl., 90. mgr.

Til að endursending geti talist brot á 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þarf að sýna fram á, með vísan til hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar, að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé ósamrýmanleg ákvæðinu, sbr. fyrri umfjöllun. Ekki er nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri meðferð, sbr. Vilvarajah o.fl. gegn Bretlandi (mál nr. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87) frá 30. október 1991, 111. mgr., N. gegn Finnlandi (mál nr. 38885/02) frá 26. júlí 2005, 167. mgr., og NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008, 109.-110. mgr.

Með vísan til framangreindra viðmiða, umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar í viðtökuríki og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi verið sýnt fram á að kærandi eigi á hættu meðferð sem gangi gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og flutningur hans til viðtökuríkis leiðir því ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar í viðtökuríki telur kærunefnd jafnframt að tryggt sé að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Samkvæmt framansögðu verður mál kæranda ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Svo sem fram hefur komið gerir kærandi í greinargerð sinni athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar. Kærandi byggir m.a. á því að hann hafi glatað réttarstöðu sinni í Hollandi vegna ferðar sinnar til heimaríkis. Kærunefnd bendir á að í málinu liggi fyrir upplýsingar frá hollenskum stjórnvöldum um réttarstöðu kæranda þar í landi. Þá hefur kærandi engin gögn lagt fram sem benda til þess að hann hafi farið aftur til heimaríkis og þannig glatað rétti sínum í Hollandi.

Þá gerir kærandi athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar en ákvörðun hafi verið tekin í málinu án þess að kæranda hafi gefist kostur á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Stofnunin hafi sent tölvubréf á áður uppgefið netfang kæranda án þess að fá svör til baka. Því sé ljóst að ekki hafi tekist að gera kæranda grein fyrir afleiðingum þess að mæta ekki í viðtal, sbr. 4. mgr. 28. gr. laga um útlendinga. Hafi ákvörðunin því verið tekin án fullnægjandi lagastoðar. Kærunefnd bendir á að samkvæmt gögnum málsins var kærandi ítrekað boðaður í viðtal hjá Útlendingastofnun en mætti ekki. Þá hafi stofnunin margsinnis sent tölvubréf á áður uppgefið tölvupóstfang kæranda og hringt í skráð símanúmer hans. Skipuðum talsmanni kærandi hafi þá verið veitt tækifæri til að skila inn greinargerð og athugasemdum. Er því ljóst að við meðferð máls kæranda gerði Útlendingastofnun fullnægjandi reka að því að boða kæranda til viðtals og gera honum grein fyrir áhrifum þess ef hann mætti ekki. Verður ákvæði 4. mgr. 28. gr. ekki skýrt á þann veg að við slíkar aðstæður sé Útlendingastofnun óheimilt að taka ákvörðun í máli um veitingu alþjóðlegrar verndar, enda myndi slík túlkun leiða til þeirrar niðurstöðu að umsækjandi gæti komið í veg fyrir töku ákvörðunar með fjarveru sinni. Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun og málsmeðferð stofnunarinnar og telur ekki tilefni til að gera athugasemdir við hana. Kærandi hefur átt þess kost að koma á framfæri frekari gögnum og upplýsingum um aðstæður sínar í heimalandi og því ríki þar sem hann nýtur alþjóðlegrar verndar. Kærunefnd hefur endurskoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Brottvísun og endurkomubann

Í 3. mgr. 43. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 kemur fram að verði umsækjanda um alþjóðlega vernd ekki veitt dvalarleyfi skuli Útlendingastofnun taka ákvörðun um frávísun eða brottvísun eftir ákvæðum laga um útlendinga og að útlendingur sem sótt hafi um alþjóðlega vernd teljist hafa áform um að dveljast á landinu lengur en 90 daga. Samkvæmt 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga skal vísa útlendingi úr landi sem dvelst ólöglega í landinu eða þegar tekin hefur verið ákvörðun sem bindur enda á heimild útlendings til dvalar í landinu svo framarlega sem ákvæði 102. gr. laganna eigi ekki við. Í 102. gr. laganna er kveðið á um vernd og takmarkanir við ákvörðun um brottvísun. Samkvæmt 3. mgr. 102. gr. laganna skal brottvísun ekki ákveðin ef hún, með hliðsjón af atvikum, alvarleika brots og tengslum útlendings við landið, felur í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi eða nánustu aðstandendum hans. Sérstaklega skal taka tillit til þess ef um barn eða nánasta aðstandanda barns er að ræða og skal það sem barni er fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun. Við mat á því hvort brottvísun feli í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi verður að hafa ákvæði 71. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, sbr. nr. 33/1944 og 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu um friðhelgi einkalífs og fjölskyldu til hliðsjónar. Þegar útlendingur á hagsmuna að gæta í skilningi 8. gr. sáttmálans verður ákvörðun um brottvísun að vera í samræmi við það sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi, sbr. 2. mgr. 8. gr. sáttmálans.

Samkvæmt 1. mgr. 101. gr. laganna felst í endanlegri ákvörðun um brottvísun skylda útlendings til þess að yfirgefa Schengen-svæðið nema viðkomandi hafi heimild til dvalar í öðru ríki sem er þátttakandi í Schengen-samstarfinu. Með lögum um landamæri nr. 136/2022 voru gerðar breytingar á 98. gr. laga um útlendinga sem leiða til þess að brottvísun og endurkomubann er nú beitt þar sem áður var beitt frávísun en veita skal frest til sjálfviljugrar heimfarar sbr. 104. gr. laga um útlendinga. Sá sem sætir slíkri ákvörðun getur komist hjá endurkomubanni með því að yfirgefa landið sjálfviljugur innan frestsins sbr. 3. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 16. nóvember 2022. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð. Hefur hann því ekki frekari heimild til dvalar. Af framangreindu leiðir að með hinni kærðu ákvörðun var réttilega bundinn endir á heimild kæranda til dvalar hér á landi og ber því samkvæmt 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga að vísa kæranda úr landi nema 102. gr. laganna standi því í vegi.

Með tölvubréfi Útlendingastofnunar, dags. 1. febrúar 2023, var kæranda gefinn kostur á að andmæla hugsanlegri brottvísun og endurkomubanni til landsins en engin svör bárust frá kæranda. Með vísan til framkominna gagna og umfjöllunar kærunefndar um aðstæður kæranda í Hollandi telst brottvísun kæranda frá Íslandi ekki fela í sér ósanngjarna ráðstöfun í skilningi 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga.

Með vísan til 3. mgr. 98. gr. laga um útlendinga skal kærandi yfirgefa landið án tafar. Samkvæmt 2. mgr. 104. gr. skal að jafnaði veita frest í 7-30 daga til sjálfviljugrar heimfarar. Með vísan til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga verður að skilja orðalagið án tafar þegar veittur er frestur til sjálfviljugrar heimfarar svo að miða verði við lágmarksfrest í 2. mgr. 104. gr. Frestur kæranda til sjálfviljugrar heimfarar er því 7 dagar og tekur ákvörðun um brottvísun og endurkomubann ekki gildi yfirgefi kærandi landið sjálfviljugur án tafar. Ákvörðun Útlendingastofnunar um brottvísun og endurkomubann er staðfest.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Þorsteinn Gunnarsson

Bjarnveig Eiríksdóttir Gunnar Páll Baldvinsson

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála