Mál nr. 3/2017
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 3/2017
Fimmtudaginn 30. mars 2017
A
gegn
Vinnumálastofnun
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.
Með kæru, dags. 4. janúar 2017, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 28. september 2016, um innheimtu ofgreiddra bóta.
I. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi þáði atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun á tímabilinu september 2014 til júní 2016. Um mitt ár 2015 hóf kærandi að fá greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins og tveimur lífeyrissjóðum og skilaði inn tekjuáætlun vegna þeirra greiðslna. Tekjuáætlunin var yfirleitt lægri en raungreiðslur og því voru atvinnuleysisbætur kæranda endurreiknaðar og kæranda tilkynnt um ofgreiðslu á greiðsluseðlum Vinnumálastofnunar. Með innheimtubréfi, dags. 28. september 2016, fór Vinnumálastofnun þess á leit við kæranda að hún greiddi skuld að fjárhæð 286.291 kr. vegna ofgreiddra atvinnuleysisbóta.
Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 4. janúar 2017. Með bréfi, dags. 19. janúar 2017, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 15. febrúar 2017. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 16. febrúar 2017, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust frá kæranda 1. mars 2017 og voru þær sendar Vinnumálastofnun til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 2. mars 2017. Frekari athugasemdir bárust ekki.
II. Sjónarmið kæranda
Kærandi greinir frá því að hún hafi ávallt látið vita um allar greiðslur sem hún hafi fengið og gert nauðsynlegar leiðréttingar. Kærandi fer fram á að Vinnumálastofnun felli niður endurgreiðslukröfuna þar sem hún hafi ekki getu til að greiða hana. Kærandi vísar til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga og tekur fram að endurgreiðslukrafa Vinnumála-stofnunar sé bæði óréttlát og óskiljanleg.
III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar
Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi fengið tekjur frá lífeyrissjóðum og Tryggingastofnun ríkisins samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta. Þar sem tekjuáætlun kæranda hafi jafnan verið lægri en rauntekjur hennar hefðu greiðslur atvinnuleysisbóta verið skertar afturvirkt í samræmi við 1. mgr. 36. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Vegna þessa hafi myndast skuld í greiðslukerfi stofnunarinnar sem kæranda beri að endurgreiða í samræmi við 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 en samkvæmt ákvæðinu sé stofnuninni skylt að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbóta. Í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 sé sérstaklega áréttað að leiðréttingin eigi við í öllum tilvikum sem kunni að valda því að atvinnuleitandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur. Ástæða ofgreiðslu hafi því ekki áhrif á skyldu viðkomandi til að endurgreiða þá fjárhæð sem hafi verið ofgreidd. Það er því niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð 286.291 kr. og bendir á að ekki hafi verið gerð krafa um 15% álag á skuldina.
IV. Niðurstaða
Ágreiningur máls þessa lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að krefja kæranda um endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysisbóta samkvæmt 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar að fjárhæð 286.291 kr..
Í 1. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um gildissvið laganna, en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir eru að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt.
Í 35. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um tilhögun greiðslna atvinnuleysisbóta. Þar segir að atvinnuleysisbætur skuli greiddar fyrsta virka dag hvers mánaðar og þær skuli greiddar eftir á fyrir undanfarandi mánuð eða hluta úr mánuði þannig að miðist við fyrsta til síðasta dag viðkomandi mánaðar. Í 36. gr. laga nr. 54/2006 er fjallað um frádrátt frá atvinnuleysisbótum vegna tekna. Í 1. mgr. 36. gr. segir meðal annars að þegar samanlagðar tekjur af hlutastarfi hins tryggða og atvinnuleysisbætur hans eru hærri en sem nemur óskertum rétti hans til atvinnuleysisbóta að viðbættu frítekjumarki skuli skerða atvinnuleysisbætur hans um helming þeirra tekna sem umfram eru. Hið sama gildi um tekjur hins tryggða fyrir tilfallandi vinnu, elli- eða örorkulífeyrisgreiðslur samkvæmt lögum um almannatryggingar, um elli- og örorkulífeyrisgreiðslur úr almennum lífeyrissjóðum, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga sem eru komnar til vegna óvinnufærni að hluta, fjármagnstekjur hins tryggða og aðrar greiðslur sem hinn tryggði kann að fá frá öðrum aðilum. Óumdeilt er að kærandi fékk greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins og tveimur lífeyrissjóðum á árunum 2015 og 2016 samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta. Samkvæmt gögnum málsins lá fyrir tekjuáætlun vegna þeirra greiðslna, en kærandi fékk hærri greiðslur fyrir flesta mánuði en tekjuáætlunin gerði ráð fyrir. Eftir að upplýsingar lágu fyrir um framangreindar greiðslur endurreiknaði Vinnumálastofnun atvinnuleysisbætur kæranda og tilkynnti um ofgreiðslu bóta við uppgjör hvers mánaðar í samskiptakerfi stofnunarinnar og á greiðsluseðlum.
Í 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 kemur fram að hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur samkvæmt 32. eða 33. gr. laganna en hann átti rétt á samkvæmt álagningu skattyfirvalda eða af öðrum ástæðum beri honum að endurgreiða þá fjárhæð sem ofgreidd hafi verið að viðbættu 15% álagi. Hið sama gildi um atvinnuleysisbætur sem hinn tryggði hafi fengið greiddar fyrir tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laganna. Í sömu málsgrein segir einnig að fella skuli niður álagið samkvæmt málsgreininni færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er leitt hafi til ákvörðunar Vinnumálastofnunar. Í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars svo í skýringum við ákvæðið:
„Efni ákvæðisins felur í sér möguleika á leiðréttingu á fjárhæð tekjutengdra atvinnuleysisbóta eftir að þær hafa verið keyrðar saman við álagningu skattyfirvalda að því er varðar það viðmiðunartímabil sem lagt er til að verði haft til hliðsjónar við útreikningana. Er því gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun hafi heimildir til að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbótanna til samræmis við álagningu skattyfirvalda. Er gert ráð fyrir að leiðréttingin geti átt sér stað nokkru eftir að bæturnar hafa verið greiddar eða þegar endanleg álagning skattyfirvalda liggur fyrir. Á sama hátt er jafnframt gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun geti leiðrétt fjárhæð grunnatvinnuleysisbóta. Slíkt getur átt við þegar upplýsingar þær er liggja grunnatvinnuleysisbótum til grundvallar hafa verið rangar eða hinn tryggði ekki tilkynnt til Vinnumálastofnunar um að hann sé ekki lengur í atvinnuleit.
Þannig er gert ráð fyrir að hinn tryggði endurgreiði Atvinnuleysistryggingasjóði þær fjárhæðir sem ofgreiddar eru í þeim tilvikum er hann fékk hærri greiðslur úr sjóðnum en honum bar. Á þetta við um öll tilvik sem kunna að valda því að hinn tryggði hafi fengið ofgreitt úr Atvinnuleysistryggingasjóði.“
Samkvæmt framangreindu er ákvæði 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 fortakslaust að því er varðar skyldu til þess að endurgreiða ofgreiddar bætur. Því verður ekki fallist á að meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 hafi ekki verið gætt og að ofgreiðslukrafa Vinnumálastofnunar verði felld niður. Í máli þessu hefur ekkert álag verið lagt á skuld kæranda og því er ekki ágreiningur um það atriði. Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun staðfest.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 28. september 2016, í máli A, um innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta samtals að fjárhæð 286.291 kr. er staðfest.
F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála
Kári Gunndórsson