Ákall UNICEF: Hækkandi matvælaverð og niðurskurður ávísun á alvarlega vannæringu barna

Hafin er neyðarsöfnun á vegum UNICEF á Íslandi vegna alvarlegrar vannæringar barna. UNICEF bendir á að stríðið í Úkraínu, efnahagsþrengingar vegna COVID og loftlagsbreytingar hafi víðtæk áhrif á matvælaverð sem leiða muni til aukinnar vannæringar milljóna barna.

Fyrir stríðið í Úkraínu fjölgaði börnum mjög sem glíma við alvarlega rýrnun, en nú varar UNICEF, Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, við því að víðtæk áhrif þess séu að skapa hættuástand og matvælakreppu sem aðeins muni versna.

Þetta kemur fram í nýrri velferðarviðvörun frá UNICEF, (e. Child Alert), sem aðeins er gefnar út þegar brýna nauðsyn krefur. Skýrslan sem ákallinu fylgir ber yfirskriftina „SEVERE WASTING: AN OVERLOOKED CHILD SURVIVAL EMERGENCY.“

„Áður en stríðið í Úkraínu fór að ógna matvælaöryggi um víða veröld voru átök, loftslagsbreytingar og heimsfaraldur COVID-19 að hafa skelfileg áhrif á getu foreldra til að gefa börnum sínum að borða,“ segir Catherine Russell, framkvæmdastjóri UNICEF, í ákallinu. „Heimurinn er á leifturhraða að verða púðurtunna fyrir sjúkdóma hjá börnum sem vel er hægt að koma í veg fyrir, sem og fyrir börn sem glíma við rýrnun.“

Rýrnun er alvarlegasta birtingarform vannæringar og UNICEF segir að í dag séu að minnsta kosti tíu milljónir barna sem ekki hafa aðgengi að bestu meðferðinni við þessum lífshættulega ástandi sem er næringarríkt jarðhnetumauk.

Stríð, loftlagsvá og þurrkar skapa neyðarástand

UNICEF varar við því að samspil nokkurra lykilþátta skapi neyðarástand í fæðuöryggi og þar með aukningu alvarlegrar rýrnunar hjá börnum á heimsvísu. Fyrst að nefna sé stríðið í Úkraínu, efnahagserfiðleikar ríkja vegna heimsfaraldursins og viðvarandi þurrkatíð í mörgum löndum vegna hamfarahlýnunar.

Gangi spár eftir mun verð á næringarríku jarðhnetumauki hækka um 16 prósent á næstu sex mánuðum vegna skarpra hækkana á hráefnisverði. Einungis þessi hækkun gæti skilið 600 þúsund börn eftir án aðgengis að þessari lífsnauðsynlegu meðferð.

„Fyrir milljón börn ár hvert skilja þessir litlu pokar af jarðhnetumauki á milli lífs og dauða. Sextán prósenta hækkun hljómar viðráðanleg í alþjóðlegu samhengi matvöruverðs, en við enda þessarar aðfangakeðju er vannært barn sem á allt sitt undir,“ segir Russell.

Hættulegasta form vannæringar

Alvarleg rýrnun, þar sem börn teljast of grönn miðað við hæð með þeim afleiðingum að ónæmiskerfi þeirra veikist verulega, er bráðasta, sýnilegasta og lífshættulegasta birtingarform vannæringar. Á heimsvísu þjást 13,6 milljónir barna undir fimm ára aldri af þessum sjúkleika í dag og til hans má rekja dauða eins af hverjum fimm börnum í þessum aldurshópi. 

Í Suður-Asíu er tíðni alvarlegrar rýrnunar verst þar sem nærri eitt af hverjum 22 börnum glíma við rýrnun. Það er þrefalt meira en í Afríku sunnan Sahara. Og víða um heim eru ríki að sjá fordæmalausa tíðni alvarlegrar rýrnunar. Í Afganistan er áætlað að 1,1 milljón barna muni þjást af rýrnun á þessu ári. Helmingi fleiri en árið 2018 þar í landi. Þurrkatíð á horni Afríku er að verða þess valdandi að áætlað er að fjöldinn þar fari úr 1,7 milljón í tvær milljónir barna og 26 prósent aukningu er spáð á Sahel-svæði Afríku, samanborið við 2018.

UNICEF skorar á þjóðir að bregðast við 

Velferðarviðvörun UNICEF telur einnig áhyggjuefni hversu lág framlög til baráttunnar gegn rýrnun séu. Lítil von sé um að þau nái því sem var fyrir heimsfaraldur COVID-19 fyrr en í fyrsta lagi 2028. Á heimsvísu fari aðeins um 2,8 prósent af opinberri þróunarsamvinnu til heilbrigðisþjónustu í baráttu gegn rýrnun. Og aðeins 0,2 prósent af heildarframlögum til þróunarsamvinnu.

Til að tryggja að öll börn fái viðeigandi meðferð við alvarlegri rýrnun og vannæringu kallar UNICEF meðal annars eftir: 

• Að stjórnvöld auki opinber framlög sín af þróunarfé til næringaraðstoðar um að minnsta kosti 59% umfram það sem þau voru árið 2019 svo hægt verði að ná til barna í þeim 23 ríkjum sem verst eru sett.
• Þjóðir taki meðhöndlun við rýrnun undir hatt heilbrigðisþjónustu og langtímaþróunarsamvinnu svo öll börn njóti góðs af meðferðaraðstoð, ekki aðeins þau sem búa við mannúðarkrísu.
• Tryggð verði sértæk ráðstöfun fyrir næringarfæði í fjárhagsáætlunum til að takast á við hungurkreppuna í heiminum, svo hægt verði að bregðast tafarlaust við þörfum barna sem glíma við alvarlega rýrnun. 

„Það er engin ástæða til að barn þjáist vegna alvarlegrar rýrnunar. Ekki þegar við höfum lausnir til að takast á við og koma í veg fyrir það. Tíminn er að renna út til að virkja samtakamátt alþjóðasamfélagsins til að koma í veg fyrir, greina og meðhöndla vannæringu áður en ástandið verður enn verra,“ segir Catherine Russell, framkvæmdastjóri UNICEF, að lokum.

Neyðarsöfnun UNICEF