Nr. 451/2018 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 25. október 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 451/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18070040

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I.          Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 30. júlí 2018 kærði […], fd. […], ríkisborgari Kólumbíu (hér eftir kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 9. júlí 2018, um að synja kæranda um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Kærandi krefst þess aðallega að hin kæra ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II.         Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 25. september 2017. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun þann 5. apríl 2018 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 9. júlí 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var ofangreind ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 30. júlí 2018. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 27. ágúst 2018.

III.       Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna almennra aðstæðna þar í landi auk þess sem hún sé í sérstakri hættu sem einhleyp kona.

Niðurstaða Útlendingastofnunar var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti henni jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV.       Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún hafi flúið heimaríki sitt þar sem hættulegt sé að búa í landinu, öryggisástand sé ótryggt og hún sé því óörugg í landinu. Spilling sé viðvarandi og hún hafi þurft að hætta námi sínu til að geta framfleytt sér. Kærandi hafi lýst ránstilvikum sem hún hafi verið vitni að á síðasta ári, en í fyrra skiptið hafi hún verið stödd í strætisvagni þegar þrír drengir hafi beðið alla viðstadda að afhenda farsíma sína. Kærandi hafi rétt náð að hlaupa út úr vagninum. Annað skipti hafi hún verið vitni að því þegar maður vopnaður byssu hafi tekið litla stelpu haldi gegn því að móðir stúlkunnar léti hann fá farsíma sinn og skartgripi. Kærandi hafi lýst því að það tíðkist að bankastarfsmenn geri glæpamönnum viðvart þegar fólk ætli að sækja háar fjárhæðir í bankann. Eitt sinn hafi verið ráðist á frænda hennar og hann rændur eftir að hann hafi komið úr bankanum. Ennfremur hafi kærandi greint frá fjárkúgunaraðferð sem nefnist vacuna en hún feli í sér að glæpagengi hafi samband við einstaklinga og hóti þeim lífláti greiði viðkomandi ekki tiltekna upphæð. Kærandi hafi nefnt sem dæmi nágranna sinn sem hafi sætt slíkum fjárkúgunum og þegar hann hafi ekki greitt umbeðna fjárhæð hafi hann verið myrtur. Í greinargerðinni kemur fram að þegar morð séu framin í hverfi kæranda, […] , sé algengt að glæpagengi losi sig við lík í hverfinu sem sé strjálbýlt skóglendi. Kærandi hafi lýst því óöryggi og hræðslu sem felist í því að vera kona og bíða eftir strætisvagni til að komast til vinnu enda líði henni alltaf illa í þeim aðstæðum vitandi að það tíðkist að menn ræni konum og neyði þær í mansal eða myrði þær.

Ennfremur hafi kærandi greint frá því að heimaborg hennar, […] , sé hættulegasta borg Kólumbíu og tíðar fréttir berist af því að fólk sé myrt eða rænt. Þá sé hún í sérstaklega mikilli hættu sem einhleyp kona enda geti enginn verndað hana. Hún hafi greint frá því að hún myndi fara til lögreglu ef hún yrði fyrir ofbeldi, en að lögregluyfirvöld myndu lítið gera til að aðstoða hana og algengt sé að slík mál fari ekki lengra enda sé spillingin mest hjá lögreglunni, t.d. þekkist að starfsmenn innan lögreglunnar nauðgi konum og séu tengdir glæpasamtökum. Þá geti þeir sem séu efnaðir stundað glæpi í skjóli refsileysis. Kærandi óttist yfirvöld í landinu og handahófskennt ofbeldi glæpamanna. Kærandi geti ekki búið annars staðar í landinu enda sé Kólumbía á lista yfir hættulegustu lönd Suður-Ameríku og spilling sé allsráðandi í landinu.

Kærandi fjallar í greinargerð sinni um almennar aðstæður í Kólumbíu, friðarsamninga ríkisins og stöðu kvenna. Þar kemur m.a. fram að öryggisástand ríkisins sé mjög ótryggt og ofbeldi gegn konum og stúlkum útbreitt vandamál. Kærandi vísar til skýrslna sem hún telur styðja mál sitt.

Aðalkrafa kæranda er reist á því að kærandi hafi lýst ótryggu öryggisástandi í heimaríki sínu þar sem handahófskenndar vopnaðar árásir séu hluti af daglegu lífi borgara. Þá hafi hún lýst því að hafa orðið vitni að vopnuðum ránum í heimaríki sínu og tilefnislausum morðum á nágrönnum sínum. Auk þess upplifi hún óöryggi sem einhleyp kona í Kólumbíu og að hún óttist stöðugt að vera rænd eða beitt ofbeldi. Kærandi hafi greint frá því að hún óttist handahófskennt ofbeldi glæpagengja í landinu og þá spillingu sem viðgangist hjá yfirvöldum. Kærandi eigi á hættu ómannúðlega og vanvirðandi meðferð verði henni gert að snúa til Kólumbíu með vísan til fyrri umfjöllunar. Í því samhengi er nefnt að á tímabilinu 1. janúar til 25. október 2017 hafi 9.380 morð verið framin í landinu og 69 hryðjuverkaárásir. Kærandi eigi í raunverulegri hættu á alvarlegum skaða verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis, sbr. 4. mgr. 4. gr. tilskipunar Evrópubandalagsins nr. 2004/83/EB frá 29. apríl 2004. Ljóst sé að kærandi geti ekki leitað verndar hjá yfirvöldum. Þá sé brotið gegn meginreglu þjóðaréttar um non-refoulement, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki myndi slík ákvörðun brjóta í bága við 1. mgr. 68 .gr. stjórnarskrárinnar, 3. gr. MSE, 7. gr. SBSR og 33. gr. Flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna. Ljóst sé að kærandi uppfylli öll skilyrði til að hljóta viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Til stuðnings varakröfu um að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er bent á að kærandi óttist um öryggi sitt í heimaríki þar sem hún sé í sérstaklega mikilli hættu vegna kyns síns. Hún sé einhleyp kona og enginn sé til staðar til að vernda hana. Kynbundið ofbeldi hafi færst í aukana og engar framfarir orðið á árinu 2017 til handa þolendum kynferðisofbeldis. Vopnaðir uppreisnarhópar beiti konur og börn kerfisbundnu ofbeldi og noti sem vopn í þeim tilgangi að vekja ótta hjá fólki og neyða til flutninga. Þá sé konum mismunað, kynferðisleg áreitni sé rótgróið vandamál og atvinnuleysi sé hátt meðal kvenna og þeim mismunað á vinnumarkaði. Með vísan til aðstæðna kæranda og upplýsinga um heimríki hennar sé ljóst að kærandi uppfylli skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

V.        Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað kólumbísku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé kólumbískur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kólumbíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

• Colombia 2017 Human Rights Report (US Department of State, 20. apríl 2018);
• Colombia 2016 Human Rights Report (US Department of State, 3. mars 2017);
• Colombia 2015 Human Rights Report (US Department of State, 13. apríl 2016);
• Freedom in the World 2018 – Colombia (Freedom House, 15. mars 2018);
• World Report 2017 – Colombia (Human Rights Watch, 12. janúar 2017);
• World Report 2018 – Colombia (Human Rights Watch, 18. janúar 2018);
• Corruption Perceptions Index 2017 (Transparency International, skoðað 28. september 2018);
• UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum- Seekers from Colombia (UNHCR, september 2015);
• Amnesty Annual Report 2017/2018 (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
• In the Shadow of “No“ : Peace after Colombia´s Plebiscite. Latin America Report No. 60 (International Crisis Group, september 2015);
• Colombia suspends peace talks with ELN after bomb attack (Reutes, 29. janúar 2018);
• A Battle Not Yet Over: Displacement and Women´s Needs in Post- Peace Agreement Colombia (Refugees International, 12. desember 2016);
• Colombia – Peace and Stability in the Post-Conflict Era (Center for Strategic and International Studies (CSIS), mars 2014);
• Paramilitary successor groups and criminal bands (bandas criminales, BACRIM), areas of operation and criminal activities, including the Clan del Golfo (also known as Urabenos or Autodefensas Gaitanistas de ColombiaI; states response, including reintegration of, and assistant to combatants (May 2016-March 2017) (Canada: Immigration and Refugeees Board of Canada, 24. apríl 2017);
• Colombia: Requirements and procedures to submit a complaint to the police, the Fiscalía General de la Nación, and the Defensoría del Pueblo, including types of complaints; standardization and appearance of documents; requirements and procedures to obtain af copy of the complaint and investigative report for each organization, both from within the country and from abroad (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 3. maí 2017);
• Colombia: State protection programs for victims and witnesses of crimes; requirements to access to the programs; statistics on the number of applications for relocation that are granted and refused; duration and effectiveness of these programs I2012-March 2016) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 6. apríl 2016);
• Colombia: The National Liberation Army (Ejército de Liberación National -ELN), including number of combatants and areas of operations; activities, including ability to track victims; state response and protection available to victims (2016-April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 17. apríl 2018);
• Colombia: The presence and activities of Los Rastrojos, including in Buenaventura; information on their relationship with the Gaitanist Self- Defense Forces of Colombia (Autodefensara Gaitanistas de Colombia, AGC) (also known as Gulf Clan (Clan del Golfo) or Úsuga Clan (Clan Úsuga), and formerly known as Los Urabenos); state response (2017 - April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 17. apríl 2018);
• Colombia: The Revolutionary Armed Forces of Colombia (Furezas Armadas Revolucionarias de Colombia, FARC), including demobilization of former combatans; information on dissident groups, including number of combatants, areas of operation, activities and state response (2016- April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 18. apríl 2018);
• Colombia: Whether women who head their own households, without male or family support, can obtain housing and employment in Santiago de Cali, violence against women in Santiago de Cali; government support services available to female- headed households in Santiago de Cali (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 16. febrúar 2012);
• The World Factbook: Colombia (CIA, skoðað 28. september 2018);
• Colombia´s Armed Groups Battle for the Spoils of Peace (International Crisis Group (ICG), 19. október 2017);
• Foreign travel advice: Colombia (UK Foreign and Commonwealth Office, uppfært 17. spríl 2018);
• Colombia 2018 Crime and Safety Report-Bogotá (US Department of State, Bureau of Diplomatic Security, 30. janúar 2018);
• Colombia Travel Advisory (US Department of State, Bureau of Consular Affairs, 28. júní 2018) og
• Annual Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the situation of human rights in Colombia (UN Human Rights Council, 2. mars 2018).

Kólumbía er stjórnarskrárbundið lýðveldi með um 48 milljónir íbúa. Í landinu aðhyllist 79% íbúa kaþólska trú. Þann 5. nóvember 1945 gerðist Kólumbía aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1969. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám allrar mismununar gegn konum árið 1983 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 1987. Þá fullgilti ríkið samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1991 auk þess sem ríkið undirritaði valkvæðar viðbótarbókanir við barnasamninginn um sölu barna, barnavændi og barnaklám og þátttöku barna í vopnuðum átökum árin 2003 og 2005. Þá fullgilti ríkið samning um réttindi fatlaðs fólks árið 2011.

Af ofangreindum gögnum má sjá að algengustu mannréttindabrot í landinu séu morð framin í skjóli refsileysis, pyndingar, víðtæk spilling, nauðganir og misnotkun kvenna og barna af hálfu ólöglegra vopnaðra hópa í landinu, þvingaðar fóstureyðingar og ofbeldi gegn LGBTI einstaklingum. Glæpatíðni og morðtíðni í Kólumbíu sé há og glæpahópar af ýmsum stærðum og gerðum starfi víðsvegar um landið. Þeir stærstu kallist FARC (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People´s Army) og ELN (e. National Liberation Army). Þá séu svokallaðir NAG (e. New Armed Groups) sem hafi sprottið út frá hersveitum sem áður hafi starfað í landinu. Almannaöryggi sé ógnað af þessum glæpahópum og heimildir bera með sér að starfsemi þeirra sé enn í fullum gangi. Glæpahópar stundi mannrán og fjárkúganir og aðra ólöglega starfsemi. Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins að í kjölfar undirritunar friðarsamkomulags stjórnvalda við skæruliðahópinn FARC, hafi formlegri afvopnun hópsins lokið í ágúst árið 2017, og hafi fyrrum meðlimir myndað stjórnmálaflokk þann 1. september sl. Skæruliðahópurinn ELN, hafi haldið áfram að fremja ofbeldisglæpi og þann 4. september 2017 hafi verið samþykkt vopnahlé sem hafi gilt frá 1. október 2017 til 9 janúar 2018. Þá hafi borist fregnir af því að ELN hafi rofið samkomulagið á árinu. Í heildina hafi ofbeldisglæpum fækkað og megi rekja það m.a. til friðarsamkomulagsins við FARC og vopnahlés við ELN. Vopna- og fíkniefnahópar eins og Gulf Clan starfi enn með einhverjum tengslum við ofangreinda skæruliðahópa en slíka hópa skorti sameinaða stefnu og yfirstjórn á landvísu og hugmyndafræði sem hafi einkennt fyrrnefnda skæruliðahópa. Stjórnvöld hafi boðið Gulf Clan friðarsamkomulag en það hafi ekki gengið eftir. Ólöglegir vopnaðir hópar og fíkniefnasöluhópar starfi enn í landinu með u.þ.b. 2900 meðlimi. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins, frá apríl 2018, kemur fram að skæruliðahópar, aðallega ELN, hafi borið ábyrgð á 69 hryðjuverkaárásum á árinu 2017, á tímabilinu janúar til september. Þá hafi ELN og aðrir skipulagðir glæpahópar stundað mannrán og pyndingar.

Í ofangreindum heimildum kemur fram að spilling ríki meðal stjórnmálamanna og innan lögreglunnar. Í skýrslu International Crisis Group (ICG) kemur t.a.m. fram að áskoranir sem kólumbísk stjórnvöld standi frammi fyrir í tengslum við friðarumleitanir við meðlimi skæruliða- og glæpahópa, tengist ekki einvörðungu samskiptum og samningsviðræðum við þá, heldur þurfi að byggja upp traust og laga innviði í landinu til að bæta lífsgæði almennra borgara. Ljóst sé að vantrausts gæti hjá almenningi í garð yfirvalda í Kólumbíu. Á hinn bóginn kemur fram í skýrslu Flóttamannastofnunar frá 2015 að yfirvöld hafi lagt mikið í að auka vernd þeirra sem hafi orðið fyrir barðinu á glæpahópum, með auknum fjármunum til embættis ríkissaksóknara og hafi aðgerðir gegn mannréttindabrotum verið settar í forgang. Þrátt fyrir áratugalöng innri átök við glæpa- og fíkniefnahópa og viðvarandi öryggisvandamál, sé Kólumbía með sterkar lýðræðislegar stofnanir sem einkennist af friðsælum og gagnsæjum kosningum og vernd borgaralegra réttinda.

Í ofangreindum skýrslum kemur fram að konur eigi undir höggi að sækja á ýmsum sviðum í Kólumbíu. Kynferðislegt ofbeldi og heimilisofbeldi séu vandamál í landinu. Dæmi séu um að meðlimir ólöglegra vopnahópa, m.a. fyrrum meðlimir í skæruliðahópum, beiti konur og börn kynferðislegu ofbeldi. Þá hafi baráttukonur fyrir mannréttindum átt erfitt uppdráttar og verið ógnað fyrir þátttöku í stjórnmálum.

Heimildir beri með sér að lögregluyfirvöld í Kólumbíu séu alla jafna öflug og fagleg. Þá hafi ýmis lög verið sett í því skyni að bæta réttarstöðu þolenda afbrota. Þó séu ákveðin svæði í Kólumbíu þar sem glæpahópar hafi mikil völd eða virk átök eigi sér stað á milli aðila og á þeim svæðum sé geta yfirvalda til að vernda borgara talin mjög takmörkuð. Ástæður þess séu m.a. að löggæsluyfirvöld komist ekki inn á þessi tilteknu svæði, þau skorti getu og úrræði auk þess sem spillingar gæti hjá yfirvöldum á ákveðnum svæðum. Refsileysi innan öryggissveita ríkisins hafi verið vandamál í landinu. Yfirvöld hafi þó á undanförnum árum handtekið, ákært og sakfellt fjölda starfsmanna hins opinbera fyrir tengsl við glæpahópa og hafi slíkum sakfellingum fjölgað töluvert.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a.   ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c.   aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kærenda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 5. apríl 2018, kemur fram að hún sé hrædd og óörugg í heimaríki sínu vegna ofbeldis- og ránsatvika sem hún hafi verið vitni að. Henni hafi ekki verið hótað persónulega en sé í hættu sem kona, þar sem enginn verndi hana. Þá telji hún sig ekki geta leitað til lögreglunnar komi eitthvað fyrir hana, þar sem lögreglan sé spillt. Þá kvaðst hún óttast yfirvöld vegna spillingar. Auk þess óttist hún að verða fyrir handahófskenndu ofbeldi glæpahópa. Kærandi hefur ekki greint frá atvikum þar sem hún hefur verið beitt ofbeldi eða órétti af hálfu yfirvalda eða lögreglu eða annarra aðila. Kærandi ber fyrir sig að hafa orðið vitni að tveimur ránum og heyrt af öðrum glæpum og ofbeldisverkum á því svæði sem hún búi á. Þó svo að öryggi kæranda kunni að vera áfátt verður ekki ráðið af gögnum málsins að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi laga um útlendinga.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að tilheyra minnihlutahópi í heimaríki eða vera þátttakandi í pólitísku lífi. Kærandi kveðst vera kaþólsk. Með vísan til gagna málsins, þar með talið framburðar kæranda, verður ekki séð að sú hætta sem kærandi telji sig vera í tengist þeim ástæðum sem 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga vísar til, sbr. 3. mgr. 38. gr. laganna.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að þau óttist ofsóknir af hálfu stjórnvalda í heimaríki sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hún hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 4. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að ástandið í Kólumbíu sé víða ótryggt og að íbúar landsins eigi á hættu að vera beittir ofbeldi af glæpahópum. Morðtíðni sé há og sumum svæðum sé að mestu leyti stjórnað af glæpahópum. Kærandi byggir aðalkröfu sína á ótryggu öryggisástandi í heimaríki vegna vopnaðra árása glæpahópa. Hún hafi orðið vitni að vopnuðum ránum og óttist stöðugt að vera rænd eða beitt ofbeldi. Það er mat kærunefndar að frásögn kæranda af almennu ástandi í Kólumbíu sé í meginatriðum í samræmi við fyrirliggjandi gögn og upplýsingar um heimaríki hennar. Þótt glæpatíðni sé há og glæpahópar starfi í landinu bera heimildir með sér að yfirvöld hafi á síðustu árum unnið markvisst að því að stemma stigu við ofbeldi og glæpum í landinu og vopnuðum átökum hafi fækkað umtalsvert á síðari árum. Að virtum framburði kæranda, gögnum málsins og landaupplýsingum er það mat kærunefndar að þó svo að kærandi búi við nokkurt óöryggi í heimaríki að hún eigi ekki á hættu að sæta dauðarefsingum, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði hún send aftur til heimaríkis. Þá telur kærunefnd, með vísan til aðgerða yfirvalda og möguleika á vernd þar í landi, ekki raunhæfa ástæðu til að ætla að kærandi verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki sé greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka, verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis. Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefnd að aðstæður kæranda þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna og uppfylli hún ekki skilyrði ákvæðisins fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Í greinargerð sinni vísar talsmaður kæranda til tilskipunar Evrópubandalagsins 2004/83/EB frá 29. apríl 2004. Af því tilefni tekur kærunefnd fram að nefnd tilskipun hefur aldrei haft lagagildi hér á landi. Tilskipunin var jafnframt felld úr gildi með tilskipun Evrópusambandsins 2011/95/ESB, sbr. 40. gr. tilskipunarinnar. 

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eigi hún ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis, má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við með frumvarpi til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Þá segir einnig í athugasemdunum að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum.

Kærandi kveðst óttast hótanir og ofbeldi við endurkomu til heimaríkis, af hendi glæpahópa og annarra. Líkt og fram hefur komið þá benda gögn til þess að kærandi geti leitað aðstoðar lögreglu í heimaríki sínu telji hún þörf á því. Að mati kærunefndar verður því ekki litið svo á að kærandi eigi á hættu útskúfun vegna aðstæðna sinna eða að hún njóti ekki verndar heimaríkis gegn því ofbeldi sem hún kann að verða fyrir vegna þeirra. Með vísan til þess sem áður hefur verið rakið um aðgerðir yfirvalda til að stemma stigu við starfsemi glæpasamtaka og refsileysi opinberra starfsmanna og möguleika kæranda á að leita verndar hjá yfirvöldum í Kólumbíu ef nauðsyn bæri til er það niðurstaða kærunefndar að að stöðu hennar verði ekki jafnað til erfiðra félagslegra aðstæðna eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki í skilningi 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Þá hafi kærandi greint frá erfiðum efnahagslegum aðstæðum sínum en hún eigi erfitt með að sjá sér farborða í heimaríki sínu. Í athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga kemur fram að ákvæðið um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða yrði að jafnaði ekki talið ná til neyðar af efnahagslegum rótum, svo sem fátæktar, hungursneyðar eða húsnæðisskorts. Við meðferð málsins hafa ekki komið fram gögn sem kalla á að vikið sé frá þeim meginsjónarmiðum sem fram koma í þessum athugasemdum.

Fjallað hefur verið um aðstæður kæranda í heimaríki en hún kvaðst jafnframt í viðtali hjá Útlendingastofnun vera  við góða andlega og líkamlega heilsu. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún teljist hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 25. september 2017 og sótti sama dag um alþjóðlega vernd. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hún því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hennar um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hefur hún verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hennar hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hún yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa henni. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 15 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Árni Helgason                                                                                  Þorbjörg Inga Jónsdóttir