Mál nr. 369/2017
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 369/2017
Fimmtudaginn 16. nóvember 2017
AgegnVinnumálastofnun
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.
Með kæru, móttekinni 11. október 2017, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 26. september 2017, um innheimtu ofgreiddra bóta.
I. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi fékk greiddar atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun á árinu 2014. Á tímabilinu október til desember 2014 fékk kærandi greiðslur frá lífeyrissjóðum samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta. Kærandi tilkynnti um þær greiðslur eftir á og því voru atvinnuleysisbætur hennar endurreiknaðar og kæranda tilkynnt um ofgreiðslu á “Mínum síðum“ hjá Vinnumálastofnun og greiðsluseðlum stofnunarinnar. Skuld kæranda var skuldajafnað við síðari greiðslur atvinnuleysibóta en þegar kærandi afskráði sig af atvinnuleysisskrá nam skuld hennar 64.404 kr. Í september 2017 var skuld kæranda enn ógreidd og með bréfi, dags. 26. september 2017, var þess óskað að kærandi myndi endurgreiða stofnuninni ofgreiddar atvinnuleysisbætur.
Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 11. október 2017. Með bréfi, dagsettu sama dag, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 24. október 2017. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 25. október 2017, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.
II. Sjónarmið kæranda
Kærandi greinir frá því að Vinnumálastofnun hafi greitt henni 126.119 kr. 31. desember 2014 en ekki 400.000 kr. líkt og stofnunin haldi fram. Kærandi gerir athugasemd við að innheimtubréf Vinnumálastofnunar berist seint en skilja verður kæruna þannig að hún krefjist þess að ákvörðun stofnunarinnar verði felld úr gildi.
III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar
Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi fengið tekjur frá lífeyrissjóðum samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta á tímabilinu október til desember 2014. Á því tímabili hafi kærandi ekki gert tekjuáætlun hjá Vinnumálastofnun og því hafi stofnunin ekki getað tekið tillit til tekna hennar við útgreiðslu atvinnuleysisbóta. Kærandi hafi því fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur á tímabilinu október til desember 2014 og henni tilkynnt um það með tilkynningu á “Mínum síðum“ hjá Vinnumálastofnun og í greiðsluseðlum stofnunarinnar. Skuld kæranda hafi verið skuldajafnað við síðari greiðslur atvinnuleysisbóta en þegar kærandi hafi afskráð sig af atvinnuleysisskrá hafi skuld hennar numið 62.404 kr.
Vinnumálastofnun tekur fram að sökum þess að kærandi hafi ekki gert fullnægjandi tekjuáætlun hjá stofnuninni hafi greiðslur til hennar verið skertar afturvirkt í samræmi við 1. mgr. 36. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Vegna þessa hafi myndast skuld í greiðslukerfi stofnunarinnar sem kæranda beri að endurgreiða í samræmi við 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 en samkvæmt ákvæðinu sé stofnuninni skylt að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbóta. Í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 sé sérstaklega áréttað að leiðréttingin eigi við í öllum tilvikum sem kunni að valda því að atvinnuleitandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur. Ástæða ofgreiðslu hafi því ekki áhrif á skyldu viðkomandi til að endurgreiða þá fjárhæð sem hafi verið ofgreidd. Í málinu liggi fyrir að kærandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur sem henni beri að endurgreiða en ekki hafi verið lagt 15% álag á skuld hennar. Í ljósi ummæla í kæru til nefndarinnar bendir Vinnumálastofnun á að fyrningarfrestur á kröfum um ofgreiddar atvinnuleysisbætur sé fjögur ár, sbr. 3. gr. laga nr. 150/2007 um fyrningu kröfuréttinda.
IV. Niðurstaða
Ágreiningur máls þessa lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að krefja kæranda um endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysisbóta að fjárhæð 62.404 kr.
Í 1. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um gildissvið laganna, en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir eru að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt.
Í 35. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um tilhögun greiðslna atvinnuleysisbóta. Þar segir að atvinnuleysisbætur skuli greiddar fyrsta virka dag hvers mánaðar og þær skuli greiddar eftir á fyrir undanfarandi mánuð eða hluta úr mánuði þannig að miðist við fyrsta til síðasta dag viðkomandi mánaðar. Í 36. gr. laga nr. 54/2006 er fjallað um frádrátt frá atvinnuleysisbótum vegna tekna. Í 1. mgr. 36. gr. segir meðal annars að þegar samanlagðar tekjur af hlutastarfi hins tryggða og atvinnuleysisbætur hans eru hærri en sem nemur óskertum rétti hans til atvinnuleysisbóta að viðbættu frítekjumarki skuli skerða atvinnuleysisbætur hans um helming þeirra tekna sem umfram eru. Hið sama gildi um tekjur hins tryggða fyrir tilfallandi vinnu, elli- eða örorkulífeyrisgreiðslur samkvæmt lögum um almannatryggingar og elli- eða örorkulífeyrisgreiðslur úr almennum lífeyrissjóðum. Óumdeilt er að kærandi fékk greiðslur úr lífeyrissjóðum samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta og að hún tilkynnti um þær greiðslur eftir á. Samkvæmt gögnum málsins lá ekki fyrir tekjuáætlun vegna þeirra greiðslna. Eftir að kærandi hafði skilað inn upplýsingum um framangreindar greiðslur endurreiknaði Vinnumálastofnun atvinnuleysisbætur kæranda og tilkynnti um ofgreiðslu bóta við uppgjör hvers mánaðar á greiðsluseðlum.
Í 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 kemur fram að hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur samkvæmt 32. eða 33. gr. laganna en hann átti rétt á samkvæmt álagningu skattyfirvalda eða af öðrum ástæðum beri honum að endurgreiða þá fjárhæð sem ofgreidd hafi verið að viðbættu 15% álagi. Hið sama gildi um atvinnuleysisbætur sem hinn tryggði hafi fengið greiddar fyrir tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laganna. Í sömu málsgrein segir einnig að fella skuli niður álagið samkvæmt málsgreininni færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er leitt hafi til ákvörðunar Vinnumálastofnunar. Í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars svo í skýringum við ákvæðið:
„Efni ákvæðisins felur í sér möguleika á leiðréttingu á fjárhæð tekjutengdra atvinnuleysisbóta eftir að þær hafa verið keyrðar saman við álagningu skattyfirvalda að því er varðar það viðmiðunartímabil sem lagt er til að verði haft til hliðsjónar við útreikningana. Er því gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun hafi heimildir til að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbótanna til samræmis við álagningu skattyfirvalda. Er gert ráð fyrir að leiðréttingin geti átt sér stað nokkru eftir að bæturnar hafa verið greiddar eða þegar endanleg álagning skattyfirvalda liggur fyrir. Á sama hátt er jafnframt gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun geti leiðrétt fjárhæð grunnatvinnuleysisbóta. Slíkt getur átt við þegar upplýsingar þær er liggja grunnatvinnuleysisbótum til grundvallar hafa verið rangar eða hinn tryggði ekki tilkynnt til Vinnumálastofnunar um að hann sé ekki lengur í atvinnuleit.
Þannig er gert ráð fyrir að hinn tryggði endurgreiði Atvinnuleysistryggingasjóði þær fjárhæðir sem ofgreiddar eru í þeim tilvikum er hann fékk hærri greiðslur úr sjóðnum en honum bar. Á þetta við um öll tilvik sem kunna að valda því að hinn tryggði hafi fengið ofgreitt úr Atvinnuleysistryggingasjóði.“
Samkvæmt framangreindu er ákvæði 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 fortakslaust að því er varðar skyldu til þess að endurgreiða ofgreiddar bætur. Í máli þessu hefur ekkert álag verið lagt á skuld kæranda og því er ekki ágreiningur um það atriði. Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun staðfest.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 26. september 2017, í máli A, um innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta er staðfest.
F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála
Kári Gunndórsson