9. ágúst 2018 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 343/2018 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 9. ágúst 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 343/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18060006

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 4. júní 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 15. maí 2018, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Möltu.

Þess er krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd verði tekin til efnislegrar meðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. og 42. gr., sbr. 3. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 21. janúar 2018. Kærandi mætti til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. þann 10. apríl 2018, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 15. maí 2018 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Möltu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 22. maí 2018 og kærði kærandi ákvörðunina þann 4. júní 2018 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 15. júní 2018 ásamt fylgigögnum. Frekari gögn bárust frá kæranda þann 16. júlí 2018.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun sinni komst Útlendingastofnun að þeirri niðurstöðu að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd ekki til efnislegrar meðferðar með vísan til a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í málinu lægi fyrir að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd á Möltu.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar var komist að þeirri niðurstöðu að 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. mgr. 36. gr. sömu laga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu kæmi ekki í veg fyrir að kærandi yrði sendur aftur til Möltu. Útlendingastofnun mat aðstæður kæranda slíkar að hann væri ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Það var einnig mat stofnunarinnar að 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga ætti ekki við í máli kæranda. Var umsókn kæranda um alþjóðlega vernd því synjað um efnismeðferð, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Með hinni kærðu ákvörðun var kæranda vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Þá frestaði kæra réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann geri athugasemdir við að verða sendur aftur til Möltu. Kærandi hafi greint frá því í viðtölum hjá Útlendingastofnun að erfitt hafi verið að halda lífi þar í landi enda hafi hann verið upp á sjálfan sig kominn eftir að hafa fengið viðbótarvernd. Kærandi hafi oft þurft á heilbrigðisþjónustu að halda en hún hafi verið takmörkunum háð. Þá hafi kærandi fundið fyrir fjandsamlegu viðmóti í garð flóttafólks á Möltu. Hann hafi heyrt af ofbeldi og mismunun og lýsi veru sinni þar sem andlegum og líkamlegum pyndingum. Þá kemur fram í greinargerð kæranda að hann búi við bága líkamlega heilsu eftir barsmíðar og misheppnaða aðgerð á kviði og að andleg heilsa hans sé ekki góð. Þá kemur fram lýsing kæranda á ástæðum þess að hann flúði heimaríki. Kvað hann ástæðu flóttans hafa verið skortur á öryggi […].

Kærandi bendir í greinargerð sinni á að einstaklingar sem hlotið hafi alþjóðlega vernd séu viðkvæmur þjóðfélagshópur vegna stöðu sinnar. Bæði umsækjendur og einstaklingar með alþjóðlega vernd njóti réttinda og beri skyldur samkvæmt löggjöf Evrópusambandsins. Það sé ljóst að þrátt fyrir að handhafar alþjóðlegrar verndar njóti í orði kveðnu sambærilegra réttinda á við almenna borgara viðkomandi ríkis þá séu þeir einstaklingar í allt annarri og mun viðkvæmari stöðu, t.d. þar sem þeir tali ekki tungumálið og eigi mun erfiðara en almennir borgarar með að verða sér úti um atvinnu. Þá hafi kærunefnd fallist á að staða einstaklinga sem hlotið hafi alþjóðlega vernd sé ekki í öllum tilvikum sambærileg stöðu ríkisborgara og meta verði stöðu þeirra sjálfstætt.

Í greinargerð kæranda koma fram andmæli við mat Útlendingastofnunar á stöðu hans. Stofnunin hafi komist að þeirri niðurstöðu að kærandi sé ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Kærandi telur að gögn málsins bendi til þess að hann falli í hóp sérstaklega viðkvæmra einstaklinga […]og þess alvarlega líkamlega ofbeldis sem hann hafi sætt. Kærandi bendir á að hann þjáist af kvíða og streitu auk þess sem læknisfræðileg gögn bendi til depurðar[...].

Kærandi byggir kröfu sína um að mál hans verði tekið til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Telur kærandi að ákvæðið leggi þá skyldu á stjórnvöld að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef sérstakar ástæður mæla með því. Kærandi vísar til laga nr. 81/2017 sem breyttu lögum um útlendinga auk þess að vísa til nýlegra úrskurða kærunefndar útlendingamála þar sem fram komi að viðkvæm staða skuli hafa aukið vægi andspænis sjónarmiðum sem tengjast m.a. skilvirkni við meðferð umsóknar og mikilvægis samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins. Þá telur kærandi að sjónarmið íslensks réttar um bann við afturvirkni íþyngjandi reglna girði fyrir að hægt sé að beita reglugerð um útlendinga nr. 540/2017 eins og henni hafi verið breytt með reglugerð nr. 276/2018. Kærandi bendir auk þess á að reglugerðin mæli einungis fyrir um mat sem rúmast innan c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og gildi því ekki um a-lið sama ákvæðis.

Kærandi telur að við mat á því hvort viðkvæm staða hans verði talin leiða til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki verði að skoða einstaklingsbundnar aðstæður hans með tilliti til andlegrar og líkamlegrar heilsu hans og frásagnar hans af því ofbeldi sem hann hafi orðið fyrir. Kærandi hafi verið á flótta frá unga aldri og þurft að flýja öryggisleysi, […]. Hann hafi háð erfiða lífsbaráttu á Möltu þar sem hann hafi verið uppá sjálfan sig kominn, auk þess að hafa verið berskjaldaðri fyrir fordómum vegna uppruna síns. Telur kærandi að gögn málsins gefi til kynna verulega þörf hans fyrir aðstoð sérfræðings og telur rétt að hlutast verði til um það að sálfræðimat verði gert á andlegu atgervi hans. Kærandi vísar til nýlegra úrskurða kærunefndar og telur að þeir beri með sér að þrátt fyrir að teljast ekki í viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga þá muni heildstætt mat á viðkvæmri stöðu hans, aðstæðum hans og fyrirliggjandi gögnum leiða til þess að talið verði að sérstakar ástæður séu uppi í máli hans í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og af þeim sökum beri íslenskum stjórnvöldum skylda til þess að taka umsókn hans til efnismeðferðar. Endursending til Möltu yrði kæranda afar þungbær enda megi vænta þess að staða hans verði verulega síðri en almennings í viðtökuríkinu vegna uppruna hans, þess ofbeldis sem hann hafi mátt þola og vegna erfiðleika við að komast á vinnumarkaðinn, afla heilbrigðisþjónustu og húsnæðis.

Kærandi byggir kröfu sína jafnframt á því að taka beri mál hans til efnismeðferðar á grundvelli 42. gr., sbr. 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi telur að endursending hans til Möltu muni leiða til þess að brotið verði á non-refoulement reglu þjóðaréttar sem áréttuð sé í 42. gr. laga um útlendinga. Telji kærandi að hann hafi ástæðuríkan ótta við að verða fyrir ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð við endursendinguna einkum þegar litið sé til aðbúnaðar og aðstæðna einstaklinga með alþjóðlega vernd þar í landi.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins hefur kæranda verið veitt viðbótarvernd á Möltu með gildistíma til 24. desember 2018. Eru því skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Í 32. gr. a-b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í 32. gr. a kemur m.a. fram að með sérstökum ástæðum sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan, aðrar en þær sem myndu að jafnaði rúmast innan 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá er m.a. nefnt í dæmaskyni ef umsækjandi mun eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, ef umsækjandi af sömu ástæðu getur vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki og ef umsækjandi glímir við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð við er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi einstakling sem nýtur alþjóðlegrar verndar aftur til ríkisins sem hefur veitt honum slíka vernd, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður í viðtökuríki brjóti í bága við 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, þar sem kveðið er á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Verður kærunefnd því að leggja mat á hvort aðstæður í viðtökuríki brjóti í bága við ákvæði 3. gr. mannréttindasáttmálans. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar. Þá þarf að líta til stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Meta verði fyrirsjáanlegar afleiðingar af því að vísa einstaklingi til móttökuríkis í ljósi almennra aðstæðna í ríkinu og persónulegra aðstæðna viðkomandi einstaklings.

Greining á sérþörfum sbr. 25. og 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga

Kærandi var ekki talinn vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans hjá Útlendingastofnun. Kærandi er ungur, einhleypur og barnlaus karlmaður. Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 10. apríl 2018, kom fram að kærandi hafi farið í aðgerðir á kvið á Möltu árið 2016 […]. Kvað kærandi að ástæðan fyrir aðgerðinni hafi verið það ofbeldi sem hann hafi orðið fyrir í tvígang í Grikklandi á árunum 2012 og 2013. Hann finni enn til eftir aðgerðirnar og allar hreyfingar séu sársaukafullar. Af komunótum Göngudeildar sóttvarna má ráða að kærandi hafi rætt þessar kviðaðgerðir og eftirköst þeirra við heilbrigðisstarfsfólk en að ekki hafi verið talið tilefni til frekari rannsókna eða aðgerða vegna þess. Þá liggur fyrir að kærandi hefur leitað læknis hér á landi vegna verkja og verið ávísað verkjalyfjum.

Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 10. apríl 2018, kom jafnframt fram að kærandi þjáist talsvert andlega og endurupplifi slæma atburði úr heimaríki sínu. Þá kvað kærandi sig þjást af kvíða og streitu. Í framangreindum komunótum Göngudeildar sóttvarna kemur fram að kærandi hafi fyllt út spurningalista til að kanna andlegt heilsufar og að svör hans bendi til þess að hann glími við depurð, mjög vægt þunglyndi eða kvíða. Þá bera gögnin með sér að kærandi hafi einu sinni leitað til sálfræðings hér á landi.

Framburður kæranda ber með sér að hann sé þolandi ofbeldis og glími við andlega og líkamlega vanlíðan. Að mati kærunefndar gefa gögn málsins, þ. á m. komunótur frá Göngudeild sóttvarna, hins vegar ekki til kynna að andlegir og líkamlegir kvillar kæranda nái því alvarleikastigi að hann teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu að því er varðar meðferð máls hans hér á landi, enda fær kærunefnd ekki séð að aðstæður hans séu þess eðlis að hann hafi sérstakar þarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls hér eða að hann geti ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögum um útlendinga án aðstoðar eða sérstaks tillits, sbr. 6. tölul. 3. gr. og 25. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð á Möltu

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð á Möltu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

2017 Country Reports on Human Rights Practices – Malta (United States Department of State, 20. apríl 2018);
Asylum Information Database Country Report: Malta (European Council on Refugees and Exiles, febrúar 2018);
Amnesty International Report 2017/18 – Malta (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
ECRI Conclusions on the Implementation of the Recommendations in Respect of Malta Subject to Interim Follow-Up: Adopted on 30 June 2016 (European Commission against Racism and Intolerance, 4. október 2016);
ECRI Report on Malta (fourth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 15. október 2013);
ECRI Report on Malta (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 15. maí 2018);
Freedom in the World 2018 – Malta (Freedom House, 28. maí 2018);
National Report on Hate Speech and Hate Crime in Malta 2016 (E-More Project, 2016);
Report on Measures to Combat Discrimination – Country report 2013 – Malta (Migration Policy Group, 1. janúar 2014);
National Action Plan Against Racism and Xenophobia (Equality Research Consortium, 2010);
Upplýsingar af vefsíðum maltneskra yfirvalda: www.socialsecurity.gov.mt og www.housingauthority.gov.mt;
Upplýsingar af vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna: http://www.unhcr.org.mt;• Upplýsingar af vefsíðu European Justice: https://e-justice.europa.eu;
Upplýsingar af vefsíðu félagasamtakanna Victim Support: victimsupport.org.mt og
Upplýsingar af vefsíðum Report Racism Malta og Reporting Hate: www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu.

Samkvæmt ofangreindum gögnum fá einstaklingar með viðbótarvernd (e. subsidiary protection) á Möltu að jafnaði útgefin endurnýjanleg dvalarleyfi til þriggja ára í senn. Komi fram beiðni er að jafnaði fallist á endurnýjun slíkra dvalarleyfa. Útgáfa varanlegra dvalarleyfa sætir ströngum skilyrðum á Möltu svo og veiting ríkisborgararéttar. Heimild til að binda enda á réttarstöðu einstaklings með viðbótarvernd er sjaldan beitt af maltneskum yfirvöldum og á Möltu fer ekki fram kerfisbundin endurskoðun á réttarstöðu flóttamanna. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu njóta almennt ferðafrelsis og fá útgefin vegabréf fyrir útlendinga (e. Alien‘s passport). Framangreind vegabréf eru þó ekki alþjóðlega viðurkennd ferðaskilríki.

Þá er flóttamönnum og einstaklingum með viðbótarvernd almennt heimilt að dvelja um eitt ár í móttökumiðstöðvum en í framkvæmd er þeim mögulegt að dvelja þar lengur ef þeir leggja fram slíka beiðni. Beiðnirnar eru metnar í hverju tilviki fyrir sig af stofnun um velferð umsækjenda um alþjóðlega vernd (e. Agency for the Welfare of Asylum Seekers). Þegar réttur til dvalar í móttökumiðstöð hefur verið fullnýttur framkvæmir félagsráðgjafi mat á aðstæðum aðila og reynir að beina þeim inn í félagslega kerfið. Rannsóknir meðal innflytjenda á Möltu hafa þó leitt í ljós að margir þeirra standa frammi fyrir húsnæðisvanda.

Flóttamenn á Möltu hafa aðgang að vinnumarkaðnum og njóta almennt sömu kjara og maltneskir ríkisborgarar. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu hafa einnig aðgang að vinnumarkaðnum en atvinnuþátttaka þeirra kann þó að sæta takmörkunum þegar kemur að tilteknum starfsgreinum, svo sem lögreglustörfum eða hermennsku. Í skýrslu sérlegs skýrslugjafa Sameinuðu þjóðanna (e. UN Special Rapporteur) kemur fram að innflytjendum á Möltu reynist erfitt að aðlagast maltnesku samfélagi og að þeir upplifi oft mismunun, þ. á m. á vinnumarkaðnum.

Einstaklingar með viðbótarvernd eiga rétt á félagslegum bótum til grunnframfærslu á Möltu en aðgangur þeirra að atvinnutryggingum og lífeyri sætir takmörkunum að einhverju leyti. Þá njóta einstaklingar með viðbótarvernd jafnframt grunnheilbrigðisþjónustu.

Í ofangreindri skýrslu Evrópunefndar gegn kynþáttafordómum (e. European Commission against Racism and Intolerance) frá 2016 kemur m.a. fram að flóttamenn og innflytjendur sæti samfélagslegri mismunun, m.a. á atvinnu- og húsnæðismarkaði svo og við nýtingu almenningssamgangna og ýmiss konar þjónustu. Í því sambandi er fólk af afrískum og arabískum uppruna tilgreint sérstaklega. Árið 2010 gáfu maltnesk yfirvöld út aðgerðaráætlun gegn kynþáttahyggju og útlendingahatri (e. National Action Plan Against Racism and Xenophobia). Telji einstaklingar á sér brotið geta þeir m.a. leitað til nefndar um opinbera þjónustu (e. Public Service Commission), jafnréttisnefndar (e. National Commission for the Promotion of Equality), umboðsmanns þingsins (e. parliamentary ombudsman) og dómstóla. Samkvæmt rannsókn frá árinu 2009 kváðust 29% afrískra innflytjenda hafa orðið fyrir ofbeldi, hótunum eða alvarlegu áreiti á grundvelli kynþáttar en yfir 50% árása væru ekki tilkynntar til lögreglu vegna skorts á trausti til yfirvalda. Ekki liggja fyrir aðgreind, opinber gögn um hatursglæpi á Möltu, s.s. um tíðni þeirra, kærufjölda, fjölda mála sem sæta ákæru o.s.frv. Hatursglæpir, þ. á m. á grundvelli kynþáttar, eru refsiverðir skv. maltneskum hegningarlögum. Samkvæmt ofangreindum heimildum skortir þó á eftirfylgni með löggjöfinni, fá mál eru kærð og lágt hlutfall kærumála sætir ákæruferli. Auk þess að leita til lögreglu geta þolendur hatursglæpa leitað til samtakanna Victim Support og jafnframt tilkynnt um hatursglæpi á þar til gerðum vefsíðum, www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu. Þá kemur fram tillaga til maltneskra yfirvalda í skýrslu Evrópunefndar gegn kynþáttafordómum frá 2018 að taka saman upplýsingar um hatursglæpi á Möltu og gera þær aðgengilegar almenningi.

Samkvæmt dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er bann við meðferð sem fer gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu fortakslaust en meðferð verður þó að fullnægja lágmarkskröfu um alvarleika til að teljast brot gegn 3. gr. sáttmálans. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur lagt til grundvallar að þó svo að efnahagsstaða einstaklings versni við frávísun eða brottvísun frá aðildarríki sáttmálans sé slíkt eitt og sér ekki fullnægjandi til að uppfylla grundvallarkröfu um þann alvarleika sem 3. gr. sáttmálans geri kröfu um, þ.e. þar sem ekki sé um að ræða sérstaklega sannfærandi mannúðaraðstæður sem mæli gegn flutningi einstaklings, sbr. ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (mál nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013. Af dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er ljóst að aðstæður einstaklings með alþjóðlega vernd í Möltu, að því leyti sem þær lúta að skorti á húsnæði og fjárhagslegum stuðningi frá maltneskum yfirvöldum, verða ekki taldar til ómannlegrar og vanvirðandi meðferðar í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Að öllu framangreindu virtu er það mat kærunefndar, þegar horft er til aðstæðna einstaklinga með alþjóðlega vernd á Möltu og aðstæðna kæranda í heild sinni, að kærandi eigi ekki í yfirvofandi hættu á að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð á Möltu í skilningi 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu verði hann sendur þangað. Það er því niðurstaða kærunefndar að endursending kæranda til Möltu feli ekki í sér brot á 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. mgr. 36. gr. sömu laga, eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda, en kærandi kveður m.a. að líf hans á Möltu hafi verið mjög erfitt, bæði líkamlega og andlega. Honum hafi reynst erfitt að fá atvinnu og húsnæði og þá hafi hann mætt þar miklum fordómum.

Svo sem fram hefur komið hafa maltnesk stjórnvöld gripið til aðgerða til að stemma stigu við kynþáttahyggju og útlendingahatri í landinu. Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að hann geti af sömu ástæðum vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þótt fyrir liggi að á Möltu séu til staðar fordómar og mismunun á grundvelli kynþáttar telur kærunefnd að maltversk stjórnvöld hafi yfir að ráða fullnægjandi og aðgengilegum úrræðum fyrir einstaklinga sem verða fyrir slíkri mismunun. Af framangreindum gögnum um aðstæður á Möltu verður ráðið að verði kærandi fyrir mismunun á grundvelli kynþáttar geti hann leitað ásjár maltneskra yfirvalda vegna þess.

Samkvæmt gögnum málsins glímir kærandi m.a. við líkamlega verki og andlega vanlíðan. Það er þó mat kærunefndar, á grundvelli gagna málsins, að aðstæður kæranda teljist ekki til mikilla og alvarlegra veikinda sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þrátt fyrir fullyrðingar kæranda um annað bera ofangreindar skýrslur og gögn, sem kærunefnd hefur kynnt sér, með sér að kærandi, sem handhafi viðbótarverndar á Möltu, hefur þar aðgang að heilbrigðisþjónustu, félagslegri aðstoð og öðrum félagslegum réttindum. Telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í landinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað sér fullnægjandi og aðgengilegrar heilbrigðisþjónustu þar í landi.

Svo sem fram hefur komið byggir kærandi m.a. á því í greinargerð sinni að hann muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki. Vísar kærandi í því sambandi til nýlegra úrskurða kærunefndar frá 10. október 2017 og 29. maí 2018 í málum nr. 550/2017 og 242/2018 þar sem fallist var á kröfur kærenda, sem áður höfðu hlotið alþjóðlega vernd í Búlgaríu og á Ítalíu, um að taka umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd telur að ekki sé hægt að jafna stöðu kæranda við stöðu kærenda í fyrrgreindum málum, m.a. í ljósi þess að ekki er um að ræða sama viðtökuríki.

Kærunefnd hefur farið yfir gögn málsins og skýrslur og upplýsingar um aðstæður á Möltu. Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 10. apríl 2018 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 21. janúar 2018.

Gildistaka breytinga á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017

Með reglugerð nr. 276/2018, sem tók gildi 14. mars sl. voru gerðar breytingar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Að mati kærunefndar fól gildistaka reglugerðarinnar ekki í sér íþyngjandi breytingar á réttarstöðu kæranda. Þá koma sjónarmið um afturvirkni laga, að því marki sem þau kynnu að vera sambærileg varðandi setningu stjórnvaldsfyrirmæla, ekki til skoðunar í þessu máli.

Þá tekur kærunefnd ekki undir það sjónarmið kæranda að með reglugerðarbreytingunni hafi verið horfið frá þeirri þróun að gefa sérstaklega viðkvæmri stöðu einstaklinga aukið vægi við mat á sérstökum ástæðum í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Frávísun

Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands þann 20. janúar 2017. Hann sótti um alþjóðlega vernd þann 21. janúar 2018. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála