Nr. 470/2017 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 24. ágúst 2017 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 470/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU17050060
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 31. maí 2017 kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 9. maí 2017, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Jafnframt var honum synjað um dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við landið skv. 78. gr. sömu laga.
Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og honum verði veitt alþjóðleg vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er gerð krafa um að Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 23. apríl 2016. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 12. ágúst 2016, 12. september 2016 og 23. febrúar 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 9. maí 2017, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Þá var honum synjað um dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við landið. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 31. maí 2017. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 22. júní 2017. Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd útlendingamála þann 10. ágúst 2017 ásamt talsmanni sínum. Notast var við túlkaþjónustu símleiðis.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun bar kærandi því við að hann verði fyrir mismunun í heimaríki sínu vegna þess að hann sé af þjóðarbrotinu […] og að hann eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum vegna þessa.
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og vegna sérstakra tengsla við landið skv. 74. gr. og 78. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.
Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að í viðtölum hjá Útlendingastofnun hafi hann m.a. greint frá því að hann hafi fæðst í bænum […] í héraðinu […] en fjölskylda hans hafi flust til […] árið 1996. Þar hafi hann lokið háskólagráðu í endurskoðun. Hann hafi unnið og búið í […] áður en hann hafi flúið heimaríki sitt. Flótta hans megi rekja til ofsókna sem hann hafi orðið fyrir vegna þjóðernis síns og stjórnmálaskoðana sinna. Kærandi tilheyri þjóðarbrotinu […] og stjórnvöld í […] vinni að því að hrekja […] úr heimaþorpi hans.
Varðandi kröfu sína um alþjóðlega vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga tekur kærandi fram að hann hafi greint frá því að honum hafi verið hótað ákæru fyrir að styðja […]. Kærandi kveði að slíkt brot varði fangelsisrefsingu. Þá áréttar kærandi að ástæðu flótta hans megi rekja til ofsókna af hendi stjórnvalda í garð hans og þess minnihlutahóps sem hann tilheyri. […] Ofsóknirnar hafi staðið yfir í langan tíma og hafi þær einkum birst í tilraunum stjórnvalda til að hrekja fólk af […] úr bænum […] og viðamikilli uppbyggingu stjórnvalda í bænum á landsvæði bæjarbúa. Þá hafi stjórnvöld breytt nafni bæjarins og dreift nýjum upplýsingum um bæinn og þannig reynt að hreinsa nafn hans við tengslin við […]. Kærandi hafi reynt að vekja athygli á tengslum öryggismálaráðherrans og fjölskyldufyrirtækis hans, […], við þessa uppbyggingarstarfsemi og þvinguðum brottflutningi […] og fyrir það sætt ýmiskonar hótunum, m.a. hótunum um ákæru og að hann verði kallaður í herinn. Kærandi hafi verið mjög fastur fyrir í skoðunum sínum og hafi lýst yfir skoðunum sem séu yfirvöldum ekki þóknanlegar. Yfirvöld og öryggismálaráðherrann hafi mikla fjárhagslega hagsmuni af því að ná undir sig […].
[…] Stjórnvöld geri hins vegar sáralítið til að styðja við þennan minnihlutahóp og t.d. sé tungumál þeirra smám saman að deyja út í landinu. Í langan tíma hafi ríkt mikil spenna í […] og dæmi séu um að einstaklingar hafi verið sendir í fangelsi fyrir að berjast fyrir […] á grundvelli falskra ásakana um hryðjuverkastarfsemi. Í skýrslu frá bandaríska utanríkisráðuneytinu frá 2016 komi fram að […] hafi orðið fyrir mismunun. Þá er í greinargerð farið almennt yfir stöðu mannréttindamála í […]. Kærandi vísar í alþjóðlegar skýrslur og bendir m.a. á að stjórnarandstæðingar verði iðulega fyrir geðþóttahandtökum, líkamlegu ofbeldi, vafasömum ásökunum og ýmiskonar hótunum. Allir helstu ljósvakamiðlar landsins séu undir eftirliti stjórnvalda og sjálfstæðir miðlar hafi orðið fyrir ofsóknum af hendi stjórnvalda, auk þess sem fundafrelsi almennings sé fótum troðið. Pyndingar og önnur ómannúðleg meðferð viðgangist enn refsilaust.
Kærandi bendir á að frásögn hans af þvinguðum brottflutningi […] sé í fullu samræmi við þær heimildir sem hann vísi í […]. […] Stjórnvöld í […] séu þekkt fyrir að taka andstæðinga sína föstum tökum og finna leiðir til að þagga niður í þeim og refsa fyrir að tjá skoðanir sem þeim eru ekki þóknanlegar.
Kærandi telur ljóst að hann uppfylli öll skilyrði til þess að teljast flóttamaður. Ljóst sé að hann geti ekki leitað ásjár stjórnvalda í heimaríki þar sem hann sé einmitt að flýja ofsóknir frá aðilum nátengdum stjórnvöldum. Að auki liggi fyrir að flutningur innanlands komi ekki til greina þar sem að stjórnvöld ráði yfir öllu landsvæði […]. Kærandi telur að endursending hans myndi brjóta í bága við 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.
Varðandi varakröfu kæranda um dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga bendir kærandi á að ákvæðið heimili að veita dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf á vernd. Kærandi bendir á að í ljósi þess sem fram hafi komið um meðferð stjórnvalda á þegnum sínum, þá staðreynd að kærandi sé af þjóðarbroti […] og þá valdamiklu aðila sem hafi hótað honum ákæru sé ljóst að uppfyllt séu skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Þá vísar kærandi til almennra aðstæðna í […] og kveður að ekki sé til staðar vilji stjórnvalda til þess að veita honum vernd.
Kærandi gerir athugasemd við mat Útlendingastofnunar á því hvaða þættir í frásögn hans hafi verið lagðir til grundvallar í hinni kærðu ákvörðun. Kærandi bendir á að í hinni kærðu ákvörðun komi fram að hann hafi ekki gefið haldbærar skýringar á misræmi í frásögn sinni hér og í Svíþjóð. Kærandi tekur fram að hann hafi greint frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun í september að hann hafi sótt um vernd í Svíþjóð árið 2010 en vegna þrýstings frá fjölskyldu sinni hafi hann ekki tjáð sig um aðstæður […]. Kærandi telur að Útlendingastofnun beri að rökstyðja af hverju skýringar kæranda um ósamræmið séu taldar ótrúverðugar. Þá gerir kærandi athugasemd við að sá hluti frásagnar hans er snúi að því að hann hafi orðið fyrir áreiti eða hótunum af hálfu […] eða aðila á hennar vegum verði ekki lagður til grundvallar þar sem kærandi hafi ekki lagt fram gögn því til stuðnings. Kærandi hafi greint frá því í viðtali að hann hefði engin gögn sem styddu frásögn hans og því væri honum ekki mögulegt að leggja þau fram. Bendir kærandi m.a. á að í skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um trúverðugleikamat í hælismálum komi til að mynda fram að ekki verði litið svo á að umsækjendur þurfi að færa sönnur á hvert einasta atriði í frásögn sinni með framlagningu gagna. Kærandi telur að þegar samræmi í frásögn hans og upplýsingar um stjórnarhætti og spillingu í […], sem og stöðu […], séu metin í samhengi verði niðurstaðan sú að frásögn hans sé trúverðug og að hana skuli leggja í heild sinni til grundvallar umsókn hans um alþjóðlega vernd.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 121. gr. laganna, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga og reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga með áorðnum breytingum að því leyti sem hún hefur enn lagastoð, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað […] vegabréfi, nafnskírteini, ökuskírteini og herskírteini. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé […] ríkisborgari.
Landaupplýsingar
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í […] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:
[…]
[…] Ríkið er aðili að Evrópuráðinu og hefur fullgilt mannréttindasáttmála Evrópu. Ríkið er jafnframt aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna, alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi, alþjóðasamningi um afnám alls kynþáttamisréttis og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.
[…] Þrátt fyrir tilvist formlegra stjórnvalda hafi þá tíðkast að einstaklingar, t.d. embættismenn, sem hafi mikilla hagsmuna að gæta á sviði viðskipta í ákveðnum héruðum, stjórni því svæði eða héraði á óopinberan hátt.
Stjórnarskrá og lög landsins kveði á um bann við mismunun m.a. á grundvelli kynþáttar og stjórnmálaskoðana en því banni sé ekki ávallt framfylgt af stjórnvöldum. Þó að kveðið sé á um tjáningarfrelsi í lögum landsins þá sé töluvert um takmarkanir á tjáningarfrelsi í landinu og það eigi sérstaklega við um þá sem gagnrýni stjórnvöld, hvort sem það séu stjórnarandstæðingar, fjölmiðlafólk eða almennir aðgerðarsinnar. Þeir verði fyrir töluverðu áreiti af hálfu stjórnvalda og eigi m.a. á hættu fangelsun fyrir ýmiss konar sakir. Einnig komi fyrir að fjölskyldumeðlimir slíkra einstaklinga verði fyrir áreiti. Stjórnvöld hafi auk þess töluverð áhrif á það sem komi fram í fjölmiðlum. Þá hafi þau jafnframt þrengt að starfsemi frjálsra félagasamtaka með setningu takmarkandi laga, sem m.a. geri slíkum samtökum erfitt fyrir að taka við fjárframlögum. Funda- og félagafrelsi sé jafnframt takmarkað í landinu að verulegu leyti. Íbúar landsins geti leitað til embættis umboðsmanns í landinu m.a. vegna brota á mannréttindum.
Sjálfstæði dómstóla sé takmarkað þar sem stjórnvöld hafi töluverð afskipti af því sem fram fari, sérstaklega þegar um sé að ræða pólitísk mál. Í þeim tilvikum kunni stjórnvöld því að hafa óeðlileg áhrif á niðurstöðu mála. Töluverða spillingu sé þá að finna á vettvangi hins opinbera, þó að stjórnvöld hafi að einhverju leyti reynt að stuðla að umbótum á því sviði.
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi ber fyrir sig að hann verði fyrir ofsóknum í heimaríki vegna þjóðernis síns og stjórnmálaskoðana sinna.
Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.
Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).
Kærandi kveðst tilheyra […] og að ástæðu flótta hans frá heimaríki megi rekja til ofsókna af hendi stjórnvalda í garð hans og þessa ákveðna þjóðernisminnihlutahóps. Kærandi hafi reynt að vekja athygli á ofsóknunum og hann hafi í kjölfarið sætt ýmiskonar hótunum.
Kærandi hefur, bæði í viðtölum hjá Útlendingastofnun og hjá kærunefnd, lýst aðstæðum í heimaþorpi sínu […] ásamt þeim atvikum sem eiga að hafa átt sér þar stað. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd í Svíþjóð árið 2010 og bar þar fyrir sig aðstæður sem voru að verulegu leyti ólíkar þeim aðstæðum sem hann ber fyrir sig nú. Í viðtali hjá kærunefnd var kærandi m.a. spurður út í þetta misræmi á frásögn hans og telur kærunefnd að kærandi hafi að nokkru leyti útskýrt hvers vegna kærandi fjallaði ekki um aðstæður sínar í Svíþjóð á þann hátt sem hann hefur gert nú fyrir íslenskum yfirvöldum. Kærunefnd telur því, með tilliti til framburðar kæranda og gagna málsins, að leggja megi til grundvallar að kærandi sé af þjóðarbrotinu […] og hafi, a.m.k. á einhverjum tímapunkti, búið í héraðinu […]. Þá sé ekki útilokað að kærandi hafi tjáð skoðanir sínar m.a. um stöðu […] í heimaríki og hafi vegna þess orðið fyrir einhvers konar áreiti af hálfu einstaklinga sem tengist yfirvöldum. Ennfremur telur kærunefnd að kærandi hafi lýst skoðunum sem gangi gegn hagsmunum fyrirtækis sem standi fyrir þróunarverkefnum tengdum uppbyggingu ferðamannaiðnaðar á því svæði sem kærandi hafi búið á. Þá óttist hann að missa húsnæði sitt í tengslum við þá uppbyggingu.
Kærunefnd telur ljóst af þeim gögnum sem nefndin hefur skoðað að […] ríkisborgarar sem tilheyri þjóðarbrotinu […] kunni að verða fyrir mismunun á ákveðnum sviðum, auk þess sem kennsla á móðurmáli sé oft og tíðum takmörkuð. Einnig komi fyrir að þeir verði fyrir áreitni af hendi staðbundinna yfirvalda. Þá búi minnihlutahópar í heimaríki kæranda oft við fátækt, auk þess sem aðgengi að heilbrigðisþjónustu og menntun geti verið erfitt fyrir ákveðna hópa. Ekkert í gögnum málsins bendir þó til þess að einstaklingar af […] eigi almennt á hættu ofsóknir í […].
Kærunefnd telur að ljóst sé af landaupplýsingum að töluvert sé um takmarkanir á tjáningarfrelsi í heimalandi kæranda og það eigi sérstaklega við um þá sem gagnrýni stjórnvöld. Þetta eigi þó aðallega við um þá sem séu áberandi í þjóðfélagsumræðunni eins og t.d. þá sem séu í forystu fyrir stjórnarandstöðuflokka eða mannréttindamál. Með tilliti til gagna málsins og framburðar kæranda, þ. á m. um á hvaða vettvangi og í hvaða mæli kærandi kveðst aðallega hafa verið að tjá skoðanir sínar, telur kærunefnd að kærandi eigi ekki á hættu ofsóknir á þessum grundvelli.
Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa orðið fyrir líkamlegu ofbeldi af hálfu aðila í […] sem tengist afstöðu hans til aðstöðu […] í […] eða afstöðu hans til þeirra breytinga sem eru að eiga sér stað í þorpi hans í tengslum við uppbyggingu ferðamannaiðnaðar. Aðspurður um ofbeldi, hótanir og frelsissviptingar kvaðst kærandi hafi verið handtekinn vegna umferðarlagabrots og að fjölskyldu hans hafi verið bent á að hann gæti skaðað stöðu hennar. Þá kveðst kærandi hafa skilið hótanir aðila í heimaríki sem hótun um að vera sendur í herinn. Hann óttist að verða myrtur þar af yfirvöldum og að [...] leyniskyttum yrði kennt um. Með hliðsjón af landaupplýsingum varðandi […] telur kærunefnd þann ótta kæranda ekki vera ástæðuríkan.
Kærunefnd telur að kærandi hafi nægilega sýnt fram á að hann hafi orðið fyrir áreiti af hálfu aðila í heimaríki en engu að síður, að teknu tilliti til trúverðugleikamats og upplýsinga um aðstæður í heimaríki hans, að það áreiti nái ekki því marki að hann teljist hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.
Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Fjallað hefur verið um aðstæður í heimaríki kæranda en kærandi kveðst vera við ágæta heilsu fyrir utan taugaskemmd í hendi. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar að öðru leyti en því að rétt þykir að gefa kæranda 15 daga til að yfirgefa landið, enda liggur ekki fyrir rökstuðningur fyrir því að beita skuli skemmri fresti í þessu máli.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest með þeirri breytingu að kærandi hefur 15 daga til að yfirgefa landið.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed with the amendment that the appellant has 15 days to leave Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Pétur Dam Leifsson