Nr. 152/2022 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 31. mars 2022 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 152/2022
í stjórnsýslumálum nr. KNU22030009 og KNU22030010
Beiðni [...] , [...] og barns þeirra um endurupptöku
I. Málsatvik
Hinn 15. júlí 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 29. mars og 12. apríl 2021, um að taka umsóknir einstaklinga er kveðast heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Sýrlands (hér eftir M) og [...] , vera fædd [...]og vera ríkisborgari Sýrlands (hér eftir K) og barns þeirra, [...], fd. [...], ríkisborgara Sýrlands (hér eftir A) um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kærendum hinn 19. júlí 2021. Hinn 26. júlí 2021 barst kærunefnd beiðni kærenda um frestun réttaráhrifa. Beiðni kærenda um frestun réttaráhrifa var synjað af kærunefnd með úrskurði hinn 11. ágúst 2021. Hinn 12. ágúst 2021 stefndu kærendur íslenska ríkinu fyrir dómi til ógildingar á úrskurði kærunefndar og ákvörðun Útlendingastofnunar. Með dómi Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-3844/2021, dags. 6. desember 2021, var íslenska ríkið sýknað af kröfum kærenda. Hinn 10. nóvember 2021 barst kærunefnd fyrst beiðni kærenda um endurupptöku máls þeirra og var þeirri beiðni synjað með úrskurði kærunefndar hinn 16. desember 2021.
Hinn 4. mars 2022 barst kærunefnd öðru sinni beiðni kærenda um endurupptöku. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kærenda bárust kærunefnd frá stoðdeild ríkislögreglustjóra hinn 9. mars 2022.
Af greinargerð kærenda má ætla að beiðni þeirra um endurupptöku málsins byggi á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kærenda
Beiðni kærenda um endurupptöku málsins byggir á því að meira en 12 mánuðir séu nú liðnir frá því að þau lögðu fram umsóknir um alþjóðlega vernd hér á landi, en tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á þeirra ábyrgð. Með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 skuli umsóknir kærenda og barns þeirra því teknar til efnismeðferðar hér á landi. Kærendur vísa til þess að samkvæmt stjórnsýsluframkvæmd hafi afgreiðsla umsókna í skilningi framangreinds ákvæðis miðast við umsóknardag annars vegar og hins vegar þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda sé framkvæmd með flutningi til viðtökuríkis. Þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir og kærendur og barn þeirra séu enn á landinu telja þau að stjórnvöldum sé skylt að taka umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst ís2enskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærendur sóttu um alþjóðlega vernd á Íslandi hinn 10. janúar 2021 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti hinn 10. janúar 2022. Þá er barn kærenda fætt hér á landi hinn 27. mars 2021. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsókna kærenda og barns þeirra séu á ábyrgð þeirra sjálfra, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Hinn 7. mars 2022 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá stoðdeild. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsókna kærenda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kærenda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í svari stoðdeildar, dags. 9. mars 2022, kemur fram að verkbeiðni hafi borist stoðdeild frá Útlendingastofnun hinn 19. ágúst 2021. Í dagbókarfærslu stoðdeildar, dags. 24. nóvember 2021, kemur fram að stoðdeild hafi fengið þær upplýsingar frá félagsþjónustunni í Hafnarfirði að M hafi glímt við mikil veikindi en hann sé með […] í […] og þurfi að vera á sjúkrastofu […] sinnum í viku auk þess sem K sé barnshafandi. Þá kemur fram að hinn 24. febrúar 2022 hafi verið bókaður fundur með kærendum hinn 2. mars 2022 með túlk. Kærendur hafi mætt á Bæjarhraun 18, hinn 2. mars 2022 þar sem Tilkynning um frávísun/brottvísun frá Íslandi til Grikklands hafi verið kynnt fyrir þeim en þau hafi neitað samvinnu og greint frá því að vilja ekki fara til Grikklands. Af tímalínu úr dagbók stoðdeildar má ráða að ekki hafi verið gerð tilraun til að flytja kærendur af landi brott fyrr en eftir að 12 mánaða fresturinn rann út en eins og að framan greinir leið 12 mánaða fresturinn í máli kærenda hinn 10. janúar 2022.
Með hliðsjón af framangreindu er því ekki grundvöllur fyrir kærunefnd til að ákvarða að tafir á afgreiðslu umsókna kærenda hafi verið á þeirra ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er uppfyllt og ber að taka umsóknir kærenda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Í ljósi alls framangreinds og samfelldrar dvalar kærenda hér á landi síðan þau lögðu fram umsóknir um alþjóðlega vernd þann 10. janúar 2021, er það mat kærunefndar að atvik hafi breyst verulega í máli kærenda á þann hátt að þau eigi rétt á endurupptöku máls síns, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga, og er það niðurstaða kærunefndar að fella ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsóknir kærenda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð:
Fallist er á beiðni kærenda um endurupptöku á málum þeirra.
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda til efnismeðferðar.
The appellants request for re-examination of their cases is granted.
The decisions of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellants applications for international protection in Iceland.
Tómas Hrafn Sveinsson
Gunnar Páll Baldvinsson Bjarnveig Eiríksdóttir