Úrskurður nr. 510/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 12. september 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 510/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17060049

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 20. júní 2017 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...], og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 27. maí 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Finnlands.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 1., 2. og 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Til vara krefst kærandi þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 17. mars 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Finnlandi. Þann 27. mars 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Finnlandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 28. mars 2017 barst svar frá finnskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 27. maí 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Finnlands. Kærandi kærði ákvörðunina þann 20. júní 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 29. júní 2017. Þann 5. september 2017 bárust kærunefnd viðbótargögn í málinu. Í greinargerð óskaði kærandi eftir að fá að tjá sig við nefndina um efni málsins. Kærunefnd taldi ekki ástæðu til að gefa kæranda kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Finnlands. Lagt var til grundvallar að Finnland virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Finnlands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun mat aðstæður kæranda slíkar að hann væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga vegna aldurs hans og þar sem hann hafi ítrekað verið beittur ofbeldi og hótunum. Það var hins vegar mat stofnunarinnar, að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, að sérstakar ástæður væru ekki til staðar í málinu, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Finnlands, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hann á því að taka ætti umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar en þar kemur fram að aðildarríkið þar sem ólögráða barn leggur fram umsókn skuli bera ábyrgðina, að því tilskildu að slíkt samræmist hagsmunum barnsins. Þá hafi kærandi gert alvarlega athugasemd við rannsókn tannfræðilegra gagna vegna aldursgreiningar sem gerð var á honum þann 7. apríl 2017. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er tekið fram að í 113. gr. laga um útlendinga segi að niðurstaða úr aldursgreiningu skuli metin í samhengi við önnur atriði málsins og vafi metinn kæranda í hag. Í ljósi þessa bendi Útlendingastofnun á að í samþykki finnskra stjórnvalda komi fram að kærandi sé fæddur [...]. Enginn fyrirvari sé gerður við samþykkið á grundvelli þess að kærandi sé fylgdarlaust ungmenni og ekkert styðji það að kærandi hafi verið meðhöndlaður sem barn í Finnlandi í málsmeðferð vegna umsóknar um alþjóðlega vernd. Þá liggi fyrir aldursgreining sem kærandi undirgekkst hér á landi þann 7. apríl 2017 með þeirri niðurstöðu að kærandi sé eldri en 18 ára. Með hliðsjón af aldursgreiningunni sé það mat Útlendingastofnunar að það sé hafið yfir verulegan vafa að kærandi hafi verið að minnsta kosti 18 ára þegar hann sótti um alþjóðlega vernd á Íslandi. Þá hafi engin gögn verið lögð fram af hálfu kæranda sem sýni fram á að hann sé yngri en 18 ára og hafi framangreind aldursgreining því ekki verið hrakin.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann vilji ekki fara aftur til Finnlands. Kærandi hafi aðeins dvalið þar í nokkra mánuði og að fara til baka til Finnlands muni jafngilda dauðadómi fyrir hann þar sem finnsk stjórnvöld muni senda hann aftur til [...]. Kærandi kveðst óttast ákveðna menn í Finnlandi sem hafi látið honum í té [...] til að komast til Íslands. Þá greinir kærandi frá ástæðum flótta síns frá heimaríki.

Í greinargerð kæranda er byggt á því að ekki megi senda hann til Finnlands m.a. vegna ákvæða 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi bendi á að samkvæmt ákvæðinu skuli aðildarríki þar sem fylgdarlaust, ólögráða barn leggi fram umsókn um alþjóðlega vernd, bera ábyrgð á meðferð umsóknarinnar, að því tilskildu að barnið eigi ekki aðstandendur í öðru aðildarríki og að slíkt samræmist hagsmunum barnsins. Við komu kæranda til landsins hafi hann framvísað [...] þar sem skráður fæðingardagur hafi verið [...]. Í þjónustuviðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi hins vegar vera fæddur árið [...] samkvæmt upplýsingum frá móður sinni. Kærandi hafi ekki verið spurður frekar út í aldur sinn hjá Útlendingastofnun en hann hafi greint frá því að komið hafi verið fram við sig sem barn í Finnlandi. Kærandi hafi gengist undir tannrannsókn þann 7. apríl sl. og niðurstaða þeirrar rannsóknar hafi verið sú að hann sé eldri en 18 ára. Þrátt fyrir tannrannsókn á kæranda haldi hann því fram að hann sé barn að aldri. Í niðurstöðu tannrannsóknarinnar sé hvorki sett fram meðaltal né staðalfrávik úr þeim rannsóknum sem gerðar hafi verið á honum svo leggja mætti mat á niðurstöður rannsóknarinnar. Þess í stað hafi tannlæknum verið alfarið falið að meta aldur kæranda sem sé breyting á því sem áður hafi verið í sambærilegum málum. Kærandi vísar máli sínu til stuðnings til þriggja sambærilegra mála þar sem niðurstöður úr þeim þremur aðferðum sem beitt sé við aldursgreininguna voru nákvæmlega þær sömu og hjá kæranda. Í þeim málum hafi rannsakendur þó tekið saman meðaltal úr rannsóknunum þremur og Útlendingastofnun ákveðið að fara skyldi með mál einstaklinganna eins og þeir væru yngri en 18 ára. Þá geri kærandi athugasemd við að bætt hafi verið við mati á þroskastigi neðri góms endajaxla hans án þess að skýra ástæður þess og veki það upp spurningar um það hvers vegna umrædd aðferð sé notuð í tilviki kæranda en ekki í fyrri greiningum. Þá telji kærandi að breytt framsetning aldursgreininga hafi leitt til þess að niðurstaðan hafi verið önnur í tilviki kæranda en aðferðafræðin og niðurstaðan hafi verið sú sama og því hefði átt að fara eins með mál kæranda og hinna þriggja málanna. Annað sé brot á jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar sem lögfest sé í 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 en brot á reglunni feli í sér efnisannmarka og leiði yfirleitt til þess að ákvörðun teljist ógildanleg.

Kærandi vísar til fjölda skýrslna varðandi aldursgreiningar þ. á m. til skýrslu Evrópsku stuðningsskrifstofunnar í málefnum umsækjenda um alþjóðlega vernd (e. European Asylum Support Office), frá árinu 2013, og skýrslu Asylum Information Database (AIDA), frá árinu 2015 og leiðbeininga Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, frá árinu 2016, um aldursgreiningar. Kærandi bendi á að samkvæmt 113. gr. laga um útlendinga skuli meta niðurstöður úr líkamsrannsókn í samhengi við önnur atriði málsins og vafi metinn umsækjanda í hag. Samkvæmt ofangreindu ákvæði beri að meta vafa á aldri kæranda honum í hag og fara með mál hans líkt og hann sé yngri en 18 ára. Kærandi bendi á að ljóst sé að vafi leiki á um aldur hans og verði því ekki slegið föstu að hann sé eldri en 18 ára. Þá megi setja spurningamerki við heimild Útlendingastofnunar til að ákvarða aldur kæranda á annan hátt en gert hafi verið í málum þar sem niðurstaða tanngreiningar hafi verið sú sama. Kærandi telji að meðhöndla eigi mál hans eins og hann sé fæddur í desember [...], líkt og hann haldi sjálfur fram, og taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi í stað þess að senda hann til Finnlands í samræmi við 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.

Kærandi greinir frá því að hann hafi orðið fyrir margskonar ofbeldi af hálfu [...] og þeir hafi [...]. Í kjölfarið hafi hann flúið til [...] en þar hafi [...] ætlað að láta hann taka þátt í [...]. Kærandi telji þessa atburðarrás auk þeirrar staðreyndar að kærandi sé mjög ungur að árum setji hann í viðkvæma stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar í 1. mgr. 6. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, 2. mgr. 1. gr. barnalaga nr. 76/2003, 3. mgr. 25. gr. og 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og 1. mgr. 3. gr. barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, sbr. lög nr. 19/2013, en í þessum ákvæðum sé kveðið á um að ávallt skuli hafa hagsmuni barnsins að leiðarljósi þegar ráðstafanir séu gerðar er varði börn. Kærandi bendir á 3. mgr. 20. gr. tilskipunar Evrópubandalagsins nr. 95/2011 sem kveði á um að við matið á alþjóðlegri vernd skuli taka sérstakt tillit til berskjaldaðra barna og hafa skuli það sem barninu sé fyrir bestu að leiðarljósi, sbr. 5. mgr. sömu greinar. Með hliðsjón af framangreindu verði að líta svo á að sú afstaða kæranda sjálfs að vilja ekki vera endursendur til Finnlands vegi þyngst við mat á því hvað honum sé fyrir bestu.

Þá fjallar kærandi í greinargerð sinni ítarlega um aðstæður og réttindi umsækjenda um alþjóðlega vernd í Finnlandi, svo og ástand mannréttindamála og breytingar á stefnu finnskra stjórnvalda í innflytjendamálum. Meðal annars komi fram að löggjöf í garð umsækjenda hafi verið hert til muna og á sama tíma heimildir stjórnvalda gagnvart umsækjendum rýmkaðar m.a. varðandi endursendingar til [...]. Kærandi bendi m.a. á að ljóst sé að verði hann endursendur til Finnlands standi hann frammi fyrir raunverulegri hættu á að vera áframsendur til svæðis þar sem m.a. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna telji einstaklinga eigi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Slík ákvörðun bryti í bága við 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna. Þá bendi kærandi á að fylgdarlaus börn á flótta í Evrópu hafi vaxið ört á síðustu árum. Þessi börn séu meðal viðkvæmustu einstaklinga í heiminum og berskjöldun þeirra fari hríðversnandi. Þá hafi finnsk stjórnvöld sætt margskonar gagnrýni fyrir að sinna þörfum fylgdarlausra barna í hæliskerfinu hjá sér afar illa. Þá hafi finnsk stjórnvöld verið gagnrýnd fyrir að synja mörgum fylgdarlausum börnum um vernd.

Þá byggir kærandi á því að taka skuli umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi hafi mætt í ráðgjafaviðtal hjá talsmanni sínum þann 16. júní sl. og hafi greint frá [...]. Í kjölfarið hafi kærandi fengið tíma hjá [...]. Þá hafi hann einnig leitað til [...]. Kærandi telji mikilvægt að hann gangist undir [...] til þess að meta [...] heilsu sína. Þá hafi kærandi ítrekað óskað eftir [...] við Útlendingastofnun en ekki hafi verið orðið við þeirri beiðni af hálfu Útlendingastofnunar. Kærandi vísar máli sínu til stuðnings í þrjú önnur mál sem séu sambærileg máli hans þar sem umsóknir umsækjenda um alþjóðlega vernd hafi verið teknar til efnislegrar meðferðar hér á landi jafnvel þótt Ísland hafi ekki borið ábyrgð á slíkri meðferð samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni.

Kærandi gerir jafnframt athugasemdir við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun, einkum að rannsókn málsins hafi ekki verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.

Fyrir liggur í máli þessu að finnsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Finnlands er byggt á því að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi. Eru skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda í viðtökuríki taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Við komu kæranda til landsins kvaðst hann vera fæddur [...]. Í þjónustuviðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi hins vegar vera fæddur árið [...]. Kærandi undirgekkst aldursgreiningu þann 7. apríl 2017 sem fólst í rannsókn tannfræðilegra gagna. Í aldursgreiningarskýrslu, dags. 12. apríl 2017, kemur fram að það sé mat þeirra tannlækna sem hana skrifa að kærandi sé eldri en 18 ára og að uppgefinn aldur, þ.e. 17 ára og sex mánuðir, geti ekki staðist. Tekið er fram að niðurstaðan af aldursgreiningu sé byggð á sameiginlegu mati á sjúkrasögu, klínískri skoðun, og aldursútreikningum og mati á röntgenmyndum. Við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun lagði kærandi engin gögn fram sem sönnuðu uppgefinn aldur hans. Þá kemur fram í svari finnskra stjórnvalda, dags. 28. mars 2017, við beiðni Útlendingastofnunar um endurviðtöku á kæranda að hann er skráður þar með fæðingardaginn [...]. Í kjölfar þess sendi Útlendingastofnun frekari fyrirspurn til finnskra stjórnvalda um hvort kærandi hafi lagt fram gögn þar í landi til sönnunar á aldri hans. Í svari finnskra stjórnvalda, dags. 29. mars 2017, kemur fram að kærandi hafi ekki framvísað neinum gögnum varðandi aldur sinn þar í landi. Við málsmeðferðina hafi engin aldursgreining verið gerð á kæranda en hann kvaðst vera fæddur árið [...] en hann viti ekki nákvæman fæðingardag það ár. Ákveðið hafi verið að skrá fæðingardag kæranda [...] samkvæmt finnskum leiðbeiningarreglum um skráningu aldurs einstaklinga sem viti ekki nákvæman fæðingardag sinn.

Í málinu liggja ekki fyrir önnur gögn en framburður kæranda sem benda til þess að hann sé barn.

Í 1. mgr. 113. gr. laga um útlendinga segir að niðurstaða úr líkamsrannsókn til þess að ákvarða aldur útlendings skuli metin í samhengi við önnur atriði málsins og vafi metinn umsækjanda í hag. Kærunefnd hefur litið til niðurstöðu aldursgreiningarskýrslu á tönnum þar sem fram kemur það mat tannlækna að útlokað sé að sá aldur sem kærandi gaf upp geti verið réttur. Í því sambandi tekur kærunefnd fram að nefndin telur ekki tilefni til að draga í efa að aðferðafræði sem greiningin er byggð á, þ.e. sjúkrasögu, klínískri skoðun ásamt aldursútreikningum og mati á röntgenmyndum, og að greiningin beri með sér þá niðurstöðu að lægsti mögulegi aldur kæranda hafi verið 18.11 ár í apríl 2017 og að í því sambandi hafi vafi í formi staðalfráviks verið virtur kæranda í hag.

Samkvæmt framansögðu hefur kærandi gefið upp tvo mismunandi fæðingardaga hjá íslenskum stjórnvöldum, þ.e. [...] og [...]. Þótt kærandi hafi gefið ákveðnar skýringar á því af hverju hann gaf upp annan fæðingardag við upphaf málsmeðferðarinnar en hann veitti síðar í viðtali hjá Útlendingastofnun verður að mati kærunefndar ekki litið framhjá því að kærandi hefur ekki verið stöðugur í framburði sínum um aldur. Þá liggja fyrir í málinu gögn, bæði tanngreining og gögn frá finnskum stjórnvöldum, sem benda eindregið til þess að ekki sé vafi á að kærandi sé fullorðinn. Þegar litið er með heildstæðum hætti til gagna málsins, þ.m.t. líkamsrannsóknar á tönnum kæranda, gögnum frá finnskum stjórnvöldum og óstöðugs framburðar kæranda um aldur sinn, er það mat kærunefndar að ekki sé fyrir hendi vafi um að kærandi sé fullorðinn. Tekur meðferð máls hans mið af því.

Kærandi er ungur karlmaður sem kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 4. maí 2017 ekki vera við góða líkamlega heilsu en hann sé [...]. Þá kvaðst hann í ofangreindu viðtali vera við ágæta andlega heilsu. Í ráðgjafaviðtali kæranda við talsmann sinn þann 16. júní sl. hafi hann greint frá [...]. Með tölvupósti, þann 10. ágúst 2017, innti kærunefnd kæranda eftir því hvort hann óskaði eftir að leggja fram frekari gögn varðandi heilsu hans, í ljósi upplýsinga um að hann hafi leitað sér aðstoðar vegna [...] heilsu. Eftir að hafa ítrekað erindið bárust kærunefnd loks gögn þann 5. september sl., en um var að ræða samskiptaseðla af [...]. Í þeim kemur fram að kærandi hafi mætt til tveggja viðtala við [...] . Þá greindi kærandi í ofangreindu viðtali við Útlendingastofnun frá margskonar ofbeldi og hótunum sem hann hafi orðið fyrir í heimaríki og að hann óttist aðila í Finnlandi.

Skilgreiningu á einstaklingi í sérstaklega viðkvæmri stöðu er að finna í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga en þar kemur fram að átt sé við einstaklinga sem hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls eða geta ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögunum án aðstoðar eða sérstaks tillits, t.d. fólk með geðraskanir eða geðfötlun og einstaklingar sem hafa orðið fyrir alvarlegu líkamlegu ofbeldi. Í ljósi alls framangreinds er það mat kærunefndar að kærandi sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Finnlandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

· 2016 Country Reports on Human Rights Practices – Finland (United States Department of State, 3. mars 2017),

· 2015 Country Reports on Human Rights Practices – Finland (United States Department of State, 13. apríl 2016),

· Comments by the UNCHR Regional Representation for Northern Europe on the draft Law Proposal of 15 April 2016 amending the Aliens Act of the Republic of Finland (UN High Commissioner for Refugees, maí 2016),

· Report to the Finnish Government on the visit to Finland carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 22 September to 2 October 2014 (Council of Europe: Committee for the Prevention of Torture, 20. ágúst 2015),

· Response of the Finnish Government to the report of the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) on its visit to Finland from 22 September to 2 October 2014 (Council of Europe: Committee for the Prevention of Torture, 6. október 2015),

· Amnesty International Report 2016/17 – Finland (Amnesty International, 22. febrúar 2017),

· Freedom in the World – Finland (Freedom House, 25. ágúst 2016),

· Upplýsingar af heimasíðu finnsku útlendingastofnunarinnar, www.migri.fi,

· Upplýsingar af heimasíðu Refugee Adivce Centre, www.pakolaisneuvonta.fi og

· Upplýsingar af heimasíðu Rauða krossins í Finnlandi, www.redcross.fi.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd sem fengið hafa synjun á umsókn sinni hjá útlendingastofnun Finnlands geta kært niðurstöðuna til stjórnsýsludómstóls. Fái umsækjendur synjun á umsókn sinni hjá stjórnsýsludómstólnum eiga þeir möguleika á því að kæra þá niðurstöðu til æðri stjórnsýsludómstóls að fengnu leyfi þess dómstóls. Fái umsækjendur synjun á umsókn sinni hjá hinum æðri stjórnsýsludómstól eða að ekki fékkst leyfi til að fara með umsóknina fyrir æðri stjórnsýsludómstólinn eiga þeir möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd. Jafnframt eiga umsækjendur þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem brýtur í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Þá er af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér ljóst að finnsk stjórnvöld uppfylla skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á lögfræðiþjónustu við meðferð máls síns hjá finnsku útlendingastofnuninni og á kærustigi. Umsækjendur eiga að sama skapi rétt á þjónustu löglærðra talsmanna í viðtölum sínum hjá útlendingastofnuninni en slík þjónusta er þó ekki endurgjaldslaus nema sérstaklega ríkar ástæður liggi að baki umsókn þeirra eða ef viðkomandi umsækjandi er fylgdarlaust barn.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins það með sér að stjórnvöld í Finnlandi veiti fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra eða frelsi ógnað (non-refoulement). Er þá sérstaklega litið til þess að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að málsmeðferð finnskra yfirvalda sé nægilega vönduð og veiti umsækjendum um alþjóðlega vernd viðunandi úrræði til að leita réttar síns auk þess að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður þeirra. Ekkert bendir til þess að [...] umsækjendum sé synjað sjálfkrafa um alþjóðlega vernd í Finnlandi eða þeir endursendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli. Vegna athugasemda í greinargerð tekur kærunefnd sérstaklega fram að þótt öryggisástand í [...] sé viðkvæmt og alvarlegt hefur það t.d. verið mat Mannréttindadómstóls Evrópu að engar vísbendingar séu um að ástandið þar sé þess eðlis að það setji alla sem staddir eru í borginni í raunverulega hættu á pyndingum, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Finnlandi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Finnlandi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Finnlands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Kærandi hefur greint frá því að hann óttist aðila í Finnlandi. Þau gögn sem kærunefndin hefur kynnt sér benda til þess að kærandi geti leitað aðstoðar yfirvalda í Finnlandi óttist hann tilgreinda aðila eða að á honum verði brotið.

Heilsufar er einn af þeim þáttum sem stjórnvöldum ber að líta til við mat á því hvort aðstæður umsækjanda um alþjóðlega vernd teljist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og mæli þannig með því að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar. Fara þarf fram heildstætt mat á aðstæðum umsækjanda þar sem litið er til heilsufarsupplýsinga og upplýsinga um þær aðstæður sem bíða kæranda í viðtökuríki, þ.m.t. hvort sú heilbrigðisþjónusta sem umsækjandi hefur aðgang að í viðtökuríki sé fullnægjandi. Kærunefnd leggur áherslu á að mat á því hvort heilsufar umsækjanda teljist sérstakar ástæður er ekki bundið við skoðun á heilbrigðiskerfi móttökuríkis heldur þarf matið að fara fram á einstaklingsgrundvelli með hliðsjón af atvikum málsins. Meðal þeirra atvika sem sérstaklega þarf að líta til eru áhrif flutnings til viðtökuríkis á heilsufar umsækjanda að teknu tilliti til aðstæðna við flutning, sbr. einkum 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Verði niðurstaða heildstæðs mats á atvikum málsins sú að gögn málsins bendi eindregið til þess að framkvæmd synjunar á efnismeðferð umsóknar komi til með að hafa verulegar og óafturkræfar neikvæðar afleiðingar á andlega eða líkamlega heilsu umsækjanda telur kærunefnd að taka beri slíkar umsóknir til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda sé þá öruggt að einstaklingur verði ekki fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð við framkvæmd slíkrar ákvörðunar, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Eins og að framan greinir kvaðst kærandi í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 4. maí 2017 ekki vera við góða líkamlega heilsu en hvað andlega heilsu sína varði þá líði honum ágætlega. Kærandi hafi hins vegar í júní sl. greint frá [...]. Í fyrrgreindum skýrslum um aðstæður í Finnlandi kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu og geta þeir fengið aðstoð við að leita sér aðstoðar vegna heilsufarsvandamála sinna í móttökumiðstöðvum. Heilsugæslur sveitarfélaga veita umsækjendum um alþjóðlega vernd aðgang í bráðatilfellum og bráðaþjónusta spítala er opin umsækjendum. Í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Finnlandi telur kærunefnd ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað sér heilbrigðisþjónustu við hæfi þar í landi. Þá telur kærunefnd að gögn málsins bendi ekki til þess að flutningur kæranda til Finnlands komi til með að hafa slík áhrif á kæranda að taka beri umsókn hans til efnismeðferðar á þeim grundvelli. Í ljósi aðstæðna í Finnlandi og að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, m.a. sérstaklega viðkvæmrar stöðu kæranda, er það því mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi slíkar sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 4. maí 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 17. mars 2017.

Líkt og fram hefur komið gerir kærandi athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar með vísan til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi telur að rannsókn Útlendingastofnunar hafi verið ábótavant þar sem ákvörðunin hafi verið tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga m.a. þar sem ekki hafi verið aflað [...] á kæranda.

Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægilega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð mála vegna umsókna um alþjóðlega vernd skuli Útlendingastofnun afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Af 10. gr. stjórnsýslulaga leiðir að stjórnvöldum ber að tryggja að mál þar sem reynir á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu nægjanlega upplýst með tilliti til heilsufars. Þegar stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að heilsufar umsækjanda um alþjóðlega vernd kunni að vera af því alvarleikastigi að aðstæður hans geti talist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laganna ber þeim að bregðast sérstaklega við því með því að gera reka að því að upplýsingum um heilsufar verði bætt við málið, sbr. jafnframt 7. gr. stjórnsýslulaga. Þetta á til dæmis við ef stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að umsækjandi hafi leitað eftir læknismeðferð.

Af gögnum máls má ráða að engin gögn lágu fyrir um að kærandi hafi leitað sér aðstoðar vegna [...] heilsu þegar ákvörðun var tekin í máli kæranda hjá Útlendingastofnun. Kærunefnd hefur farið yfir gögn málsins og gerir ekki athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar er þetta varðar. Við meðferð máls kæranda hjá kærunefnd barst kærunefnd gögn varðandi [...] heilsu kæranda. Kærunefnd hefur nú tekið afstöðu til [...] heilsu hans, sbr. það sem að framan er rakið, og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun í máli kæranda og gerir því ekki athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar í málinu.

Í máli þessu hafa finnsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Finnlands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir