9. júní 2022 Innviðaráðuneytið, Umhverfis-٫ orku- og loftslagsráðuneytið

Byggingariðnaðurinn setur sér markmið um að draga úr losun um 43% fyrir 2030

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, flytur ávarp á kynningarfundi um vegvísi um vistvænni mannvirki. - mynd — Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, flytur ávarp á kynningarfundi um vegvísi um vistvænni mannvirki.

Byggingariðnaðurinn, í samvinnu við stjórnvöld, hefur sett sér þau markmið að dregið verði úr árlegri kolefnislosun bygginga á Íslandi um 43% fyrir árið 2030, miðað við núverandi losun. Markmiðin eru sett fram í nýjum vegvísi um vistvæna mannvirkjagerð sem gefinn var út í dag á vegum samstarfsvettvangs stjórnvalda og atvinnulífs, Byggjum grænni framtíð (BGF). Í vegvísinum er losun íslenskra bygginga metin, markmið sett um að draga úr losun fyrir 2030 og aðgerðir skilgreindar til að ná þeim markmiðum.

Þetta er í fyrsta sinn sem losun, markmið og aðgerðir fyrir vistvæna mannvirkjagerð á Íslandi eru skilgreind með þessum hætti. Hátt í 200 einstaklingar innan allrar virðiskeðju mannvirkjageirans tóku þátt í gerð vegvísisins. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun heldur utan um samstarfsvettvanginn Byggjum grænni framtíð.

74 aðgerðir og margar komnar af stað

Aðgerðirnar sem kynntar eru í vegvísinum eru 74 talsins. Þar af eru 23 aðgerðir ýmist komnar á undirbúnings-/framkvæmdastig eða þeim lokið. Um 50 aðilar úr ýmsum áttum eiga aðild að því að koma aðgerðunum í framkvæmd með einum eða öðrum hætti.

„Eitt mikilvægasta verkefni okkar um þessar mundir er baráttan við loftslagsbreytingar af mannavöldum. Það er mikið fagnaðarefni að heil atvinnugrein hafi í samvinnu við stjórnvöld sett sér skýr og háleit markmið um að draga úr kolefnislosun. Það er í senn tímabært og nauðsynlegt,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra.

„Ísland hefur sett sér metnaðarfull markmið í loftslagsmálum og nú er komið að þeim áfanga í vegferðinni að íslenskt atvinnulíf þarf að stíga inn í aðgerðaáætlunina af fullum þunga. Það liggja mikil tækifæri í eflingu hringrásarhagkerfisins og byggingariðnaðurinn hefur í þessum vegvísi komið með nýstárlegar lausnir,“ segir Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra.

„Það hefur verið ótrúlegt að fylgjast með þessu öfluga samstarfi um vistvæna mannvirkjagerð, þar sem stjórnvöld og byggingargeirinn hafa unnið saman að því að búa til markvisst og mjög metnaðarfullt aðgerðaplan. Ég hef mikla trú á að þessum markmiðum verði náð,“ segir Hermann Jónasson, forstjóri HMS.

„Byggingariðnaðurinn mun með þessum áfanga stíga stórt skref í átt að vistvænni uppbyggingu. Náið samstarf atvinnulífs og stjórnvalda um eftirfylgni aðgerðanna verður þó áfram lykillinn að árangri þar sem stjórnvöld móta umgjörðina og atvinnulífið innleiðir nýja hugsun, nýsköpun og aðferðafræði,“ segir Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins.

Mikið kolefnisspor frá íslenskum byggingum

Heildarlosun frá íslenskum byggingum var metin í fyrsta sinn á vegum verkefnisins og birt í I. hluta Vegvísisins, sem gefinn var út í febrúar 2022. Þar kom fram að 45% af kolefnisspori íslenskra bygginga kemur frá byggingarefnum, einkum steypu. Losun vegna orkunýtingar mannvirkja ber ábyrgð á 30% af kolefnissporinu.

Helstu aðgerðir

Aðgerðirnar sem tilgreindar eru í vegvísinum eru fjölbreyttar, en meðal þeirra áhrifaríkustu eru:

Samræmd aðferðafræði við útreikninga á kolefnisspori bygginga
Vistvænni steypa
Efling hringrásarhagkerfisins
Samræmd aðferðafræði við orkuútreikninga og orkuflokkun bygginga
Umhverfisskilyrði í útboð opinberra verkkaupa
Greining á fjárhagslegum og umhverfislegum ávinningi umhverfisvottana
Sameiginlegt sölutorg, Mölundur, um jarðveg og jarðefni
Rekstur Asks – mannvirkjarannsóknarsjóðs

Síðast en ekki síst eru kynntar fjölmargar aðgerðir sem einstaka hagaðilar innan virðiskeðjunnar geta gripið til.

Nánar um samstarfsvettvanginn Byggjum grænni framtíð

Byggjum grænni framtíð er samstarfsvettvangur stjórnvalda og atvinnulífs um vistvæna mannvirkjagerð. Hann á rót sína að rekja til aðgerðar C.3 í aðgerðaáætlun stjórnvalda í loftslagsmálum og er mikilvægur í ljósi þess að mannvirkjageirinn ber ábyrgð á 30-40% af losun á heimsvísu. Hlutfallsleg auðlindanotkun og orkunýting hans er á svipuðum skala.

Í verkefnastjórn Byggjum grænni framtíð sitja:

Jóhanna Klara Stefánsdóttir, Samtök iðnaðarins
Lárus M. K. Ólafsson, Samtök iðnaðarins
Áróra Árnadóttir, Grænni byggð
Ragnar Ómarsson, Grænni byggð
Eygerður Margrétardóttir, Samband íslenskra sveitarfélaga
Páll Valdimar Kolka, Vegagerðin
Erna Bára Hreinsdóttir, Vegagerðin
Sigrún Dögg Kvaran, innviðaráðuneytið
Olga Árnadóttir, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun
Birgitta Stefánsdóttir, Umhverfisstofnun
Þóra Margrét Þorgeirsdóttir, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (verkefnastjóri)

Innleiðing á aðgerðaáætlun

Við útgáfu vegvísisins hefst nýr innleiðingafasi hjá samstarfsvettvangnum Byggjum grænni framtíð. Ný verkefnastjórn undir forystu HMS verður skipuð sem fær það hlutverk að fylgja innleiðingu verkefnisins eftir og tryggja framkvæmd aðgerðaáætlunar. Vegvísirinn verður settur í opið samráð þar sem allir hagaðilar hafa tækifæri til að koma með ábendingar og veita umsagnir. Í framhaldinu verður unnið úr innsendum umsögnum og tillit tekið til þeirra við innleiðinguna.

Stefnt er að því að losun mannvirkjageirans verði metin á ný fyrir lok ársins 2024, og að markmið og aðgerðaáætlunin verði í framhaldinu endurskoðuð í samræmi við reynslu og nýjar upplýsingar varðandi vistvæna mannvirkjagerð.