Nr. 121/2018 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 8. mars 2018 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 121/2018
í stjórnsýslumáli nr. KNU17110014
Beiðni […] um endurupptöku
I. Málsatvik
Þann 5. október 2017 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 9. ágúst 2017, um að synja umsókn […], fd. […], ríkisborgara Kósovó (hér eftir nefnd kærandi), um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir kæranda þann 10. október 2017. Þann 6. nóvember 2017 barst kærunefnd beiðni kæranda um að nefndin endurskoðaði úrskurð sinn. Með beiðni kæranda bárust fylgigögn. Viðbótargögn bárust kærunefnd 2. og 15. nóvember 2017.
Beiðni kæranda um endurupptöku máls hennar byggir aðallega á 1. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
Kærandi óskaði eftir því að fá að koma fyrir nefndina og gera grein fyrir sjónarmiðum sínum. Kærunefnd bauð kæranda að koma fyrir nefndina þann 7. desember 2017 og þáði kærandi boðið.
II. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi óskar eftir endurupptöku á máli sínu hjá kærunefnd á grundvelli 1. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga þar sem að íþyngjandi ákvörðun í máli hennar hafi byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik.
Kærandi byggir kröfu sína á því að Útlendingastofnun og kærunefnd útlendingamála hafi við töku ákvörðunar ekki fylgt ákvæðum laga um útlendinga og stjórnsýslulaga. Vísar kærandi sérstaklega til 10. og 12. gr. stjórnsýslulaga. Í sameiginlegri greinargerð kæranda og fjölskyldu hennar er tekið fram að þau tilheyri þjóðarbrotinu Ashkali sem sé minnihlutahópur í heimaríki þeirra sem sæti stöðugum ofsóknum auk þess sem þau séu í mikilli hættu vegna blóðhefndar. Kærandi og fjölskylda hennar hafi ítrekað leitað til lögreglu í heimaríki vegna ofsókna og ofbeldis í þeirra garð en vegna ónógra sannana og þess minnihlutahóps sem þau tilheyri hafi yfirvöld ekki veitt þeim aðstoð. Kærandi og tvær af systrum hennar þjáist af miklu þunglyndi og streitu jafnframt sem þær hafi allar lýst því yfir að þær muni fremur svipta sig lífi en að snúa aftur til heimaríkis. Kærandi hafi orðið fyrir kynferðislegri áreitni og ofbeldi. Hún hafi greint lögmanni sínum frá ofbeldinu í trúnaði og kveðið að hún hafi ekki greint öðrum fjölskyldumeðlimum frá því vegna þeirrar skammar sem hún beri vegna ofbeldisins. Þá þurfi kærandi að leita til sálfræðings vegna misnotkunarinnar og þeirrar vanlíðunar og sjálfsvígshugsana sem hún glími við. Föðurbróðir kæranda hafi einnig sótt um alþjóðlega vernd hér á landi og hafi kæranda borist hótanir og ógnanir frá elsta syni hans. Í beiðni kæranda kemur jafnframt fram að föðurbróðir hennar hafi mikil völd yfir fjölskyldunni og krefjist þess m.a. að fjölskyldan gangist við múslimatrú, styðji ISIS, fari í mosku og að konurnar í fjölskyldunni gangi með höfuðslæðu. Faðir kæranda fái ekki atvinnu vegna uppruna síns og því hafi fjölskyldan búið í húsnæði bróður hans. Kærandi hafi orðið fyrir ofbeldi af hálfu föðurbróður síns og sonum hans og þá sérstaklega þeim elsta. Kærandi lagði fram facebook skilaboð þess efnis með beiðni sinni um endurupptöku.
Með beiðni kæranda fylgdi m.a. greinargerð félagsráðgjafa hjá þjónustumiðstöð Vesturbæjar, Miðborgar og Hlíða dags. 1. nóvember 2017 auk annarra fylgigagna. Í greinargerð framangreinds félagsráðgjafa kemur m.a. fram að fjölskyldan hafi reglulega mætt í viðtöl og þegið læknis -og sálfræðiþjónustu. Fjölskyldan hafi rætt reynslu sína í heimaríki og þær ofsóknir sem þau hafi orðið fyrir vegna uppruna síns. Þá hafi þrjár elstu dæturnar tjáð sig um ofsóknir og ofbeldi sem þær hafi orðið fyrir í heimaríki vegna þess minnihlutahóps sem þær tilheyri og þeirrar ákvörðunar sinnar að ganga ekki með höfuðslæðu. Þær hafi orðið fyrir neikvæðu umtali og mannorð þeirra svert í heimaríki. Þá hafi þær greint frá kynferðislegri áreitni sem þær verði reglulega fyrir í heimaríki og nágrenni. Jafnframt hafi kærandi og systur hennar hætt að mæta í líkamsrækt og sund vegna ótta við frænda sinn sem hafi einnig dvalið hér á landi.
Kærandi lagði einnig fram gögn frá félagsráðgjafa m.a. dags. 24. júlí 2017 og 30. október 2017. Þar kemur fram að kærandi hafi komið í viðtal til félagsráðgjafa vegna vanlíðunar. Hún hafi áhyggjur af frænda sínum sem hafi einnig dvalið hér á landi og kallað hana ýmsum ljótum nöfnum. Kærandi og systur hennar hafi hætt þátttöku sinni í dansi og skilað inn sundkortum. Kærandi hafi sagst óttast frændur sína sem hún vilji ekki eiga samskipti við. Þá hafi faðir hennar verið í miklum samskiptum við bræður sína í heimaríki og óttist hún að þeir komi einnig til Íslands. Kærandi kvað ástæðu ótta síns vera að hún hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi af hálfu frænda sín í heimaríki í nóvember eða desember 2016. Þau hafi deilt húsnæði í heimaríki og hafi hann skipað henni að þrífa herbergi hans þegar hann var drukkinn. Frændi kæranda hafi að sögn kæranda gripið til hennar og brotið á henni kynferðislega. Frændi kæranda hafi síðan látið eins og ekkert hafi gerst en hún hafi búið við ótta inn á sínu eigin heimili og ekki viljað vera ein heldur ávallt með systrum sínum. Kærandi kvaðst hafa einangrað sig mikið og hætt að tala við annað heimilisfólk. Kærandi hafi ekki sagt neinum frá þessu ofbeldi. Í öðru viðtali hafi kærandi tjáð sig um hversu erfitt það væri að vera á vergangi og þau slæmu lífsgæði sem hún hafi búið við í heimaríki. Kærandi verði fyrir fordómum vegna minnihlutahóps sem hún tilheyri auk þess sem hún sé mjög kvíðin vegna stöðu sinnar sem kona. Hún áréttaði að hún færi aldrei neitt án systra sinna. Kærandi óttist einnig stórfjölskyldu sína sem hún og fjölskylda hennar hafi deilt með húsnæði í heimaríki. Kærandi ásamt öðrum konum í hennar náfjölskyldu hafi neitað að ganga með höfuðslæðu og hafi af þeim sökum orðið fyrir hótunum um ofbeldi af hálfu annarra fjölskyldumeðlima. Kærandi hafi einnig rætt aftur um nauðgun sem hún hafi orðið fyrir af hálfu sonar föðurbróður hennar sem afpláni nú fangelsisdóm og hafi haft mikil áhrif á hana og hennar líf.
Með beiðni kæranda barst vottorð sálfræðings dags. 15. nóvember 2017 þar sem fram kemur að kærandi hafi greint lögmanni sínum frá atviki sem hafi átt sér stað í heimaríki. Kærandi hafi verið að safna dósum á götunni ásamt frænda sínum, syni föðurbróður hennar, þegar hann hafi leitað á hana, beitt hana ofbeldi og gert tilraun til að nauðga henni. Kærandi hafi aldrei sagt neinum frá atvikinu og upplifi létti við að tala um það en vilji hinsvegar ekki segja fjölskyldunni frá því vegna ótta við viðbrögð föður síns. Kærandi hafi ítrekað orðið fyrir aðkasti og ofsóknum vegna uppruna síns, engin virðing sé borin fyrir þjóðfélagshópnum sem hún tilheyri og hafi þau nánast engin réttindi hjá stjórnvöldum sé á þeim brotið auk þess sem konur séu yfirleitt ekki teknar alvarlega.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin. Í athugasemdum við ákvæðið í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum kemur fram:
Samkvæmt 1. tölul. 1. mgr. á aðili máls rétt á því að mál verði tekið til meðferðar á ný ef stjórnvaldsákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik. Hér verður því að vera um að ræða upplýsingar sem byggt var á við ákvörðun málsins en ekki rangar eða ófullnægjandi upplýsingar um atvik sem mjög litla þýðingu höfðu við úrlausn þess.
Samkvæmt 2. tölul. 1. mgr. á aðili rétt á því að mál sé tekið til meðferðar á ný ef íþyngjandi ákvörðun um viðvarandi boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því ákvörðun var tekin. Ef atvik þau, sem talin voru réttlæta slíka ákvörðun, hafa breyst verulega er eðlilegt að aðili eigi rétt á því að málið sé tekið til meðferðar á ný og athugað hvort skilyrði séu fyrir því að fella ákvörðunina niður eða milda hana. Ákvæði þetta hefur náin tengsl við meðalhófsregluna í 12. gr.
Eins og áður hefur komið fram kvað kærunefnd upp úrskurð í máli kæranda þann 5. október 2017 og var úrskurðurinn birtur fyrir kæranda þann 10. október 2017. Með úrskurðinum var komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og því eigi hún ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat kærunefndar að aðstæður kæranda í heimaríki væru ekki með þeim hætti að veita bæri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 74. gr. laga um útlendinga.
Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku einkum á því að hún sé þolandi kynferðisofbeldis og verði fyrir áreiti vegna uppruna síns og af hálfu frænda sinna þar sem hún vilji ekki ganga með höfuðslæðu.
Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd útlendingamála dags. 7. desember 2017 þar sem hún greindi því að hafa orðið fyrir alvarlegu ofbeldi af hálfu frænda síns í desember 2016. Brotið hafi átt sér stað heima hjá þeim þegar frændi hennar var drukkinn og hafi skipað henni að þrífa herbergið hans. Frændi kæranda hafi læst að þeim, haldið henni niðri, gripið fyrir munn hennar og nauðgað henni. Hún hafi í kjölfar atburðarins haldið sig innandyra. Umræddur frændi sé sonur föðurbróðir kæranda sem sitji í fangelsi í Kósovó. Þá greindi kærandi frá ofbeldi af hálfu annars frænda síns hér á landi en elsti sonur föðurbróður hennar hafi sparkað í hana og slegið hana þar sem þau voru að sækja föt í Rauða Krossinn. Kærandi, frændi hennar og móðir hans hafi verið þau einu á staðnum. Kærandi kveður að ástandið muni aðeins versna leiti hún til lögreglu. Þá kvað hún föðurbróður sinn sem dvaldi einnig hér á landi vera mjög trúaðan og vilji að konur í fjölskyldu kæranda gangi með höfuðslæður. Föðurbróðirinn hafi sífellt verið að banna kæranda og systrum hennar að gera hluti á borð við að fara líkamsrækt og annað sem þeim stóð til boða hjá félagsþjónustunni. Faðir kæranda hafi tilkynnt félagsþjónustunni um þessa hegðun bróður síns. Einnig greindi kærandi frá því að menn hefðu reynt að draga hana inn í bifreið í heimaríki þegar hún var á leið heim úr skóla en hún hafi sloppið með því að öskra. Þá ítrekaði kærandi það áreiti sem hún verður fyrir í heimaríki vegna uppruna síns og frá karlmönnum í fjölskyldunni.
Kærandi sótti um vernd hér á landi ásamt fjölskyldu sinni þann 5. febrúar 2017. Kærandi kom m.a. í viðtal hjá Útlendingastofnun þann 20. mars 2017. Þar kvaðst kærandi m.a. hafa flúið heimaríki vegna vandamála fjölskyldunnar. Þau tilheyri minnihlutahópi og eigi í blóðhefndardeilu. Þá greindi kærandi frá því að reynt hefði verið að taka systur hennar inn í bifreið í heimaríki en systir hennar hafi sloppið með því að öskra. Kærandi kvaðst óttast um líf sitt og fjölskyldu sinnar í heimaríki en hún hafi leitað til lögreglu vegna atviksins með bifreiðina en lögreglan hafi ekki þóst skilja kæranda og ekki tekið frásögn hennar alvarlega.
Það er mat kærunefndar að misræmis gæti í frásögn kæranda af atvikum og atburðum í heimaríki hennar. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að menn hefðu reynt að taka systur hennar inn í bifreið en í viðtali hjá kærunefnd kvaðst hún hafa orðið fyrir því að menn hefðu reynt að taka hana sjálfa inn í bifreið á leið hennar heim frá skóla. Þá greindi kærandi frá því í viðtali hjá félagsráðgjafa og hjá kærunefnd að hún hafi orðið fyrir nauðgun inn á heimili sínu af hálfu frænda síns en hjá sálfræðingi greindi kærandi frá því að frændi hennar hafi beitt hana ofbeldi og reynt að nauðga henni þegar þau voru að safna dósum af götunni. Kærunefnd telur ofangreint misræmi í frásögn kæranda draga verulega úr trúverðugleika frásagnar hennar af atburðum í heimaríki og hér á landi. Kærunefnd tók einnig viðtal við systur kæranda. Samanburður á frásögn systur kæranda og kæranda sjálfrar styður ekki heldur við trúverðugleika frásagnar kæranda. Þó svo að kærunefnd fallist á að frásögn kæranda af kynferðislegri áreitni og ógnandi hegðun karlkyns fjölskyldumeðlima sé rétt lýsing á atvikum telst frásögn hennar af frekara kynferðisofbeldi ekki trúverðug.
Kærunefndin hefur farið yfir gögn með nýrri beiðni kæranda og aðrar upplýsingar um aðstæður í Kósovó, einkum varðandi stöðu þolenda kynferðisofbeldis í Kósovó. Samkvæmt kósovóskum lögum sé nauðgun refsiverð og sé refsiramminn fyrir slík brot frá tveimur árum upp í 15. Þar kemur fram að kynferðisleg áreitni sé refsiverð samkvæmt kósovóskum lögum en fá tilfelli séu tilkynnt. Þá sé skilvirkni réttarverndar kvenna í Kósovó að sumu leyti takmörkuð vegna feðraveldismenningar og hefða en einnig vegna óskilvirkra stjórnarhátta. Yfirvöld hafi þó reynt að bregðast við framangreindum vandamálum með ýmsum hætti og kemur m.a. fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins að árið 2016 hafi skrifstofa almannaöryggis (The Kosovo Academy for Public Safety) bætt við námskeiðum um mannréttindi og vinnu með þolendum heimilisofbeldis, nauðgunar og mansals í grunnþjálfun lögreglunema. Lögreglunni beri að rannsaka nauðganir og bjóða þolendum læknisaðstoð um leið. Þá hafi stjórnvöld sett á fót áætlanir og lög sem er ætlað að bregðast við kynbundnu ofbeldi en stofnunum hafi þó tekist erfiðlega að samræma framkvæmd sína auk þess sem lögum og stefnum sé ekki framfylgt með árangursríkum hætti. Skrifstofa Evrópusambandsins í Kósovó hefur fjármagnað samtökin The Kosovo Womens Network frá árinu 2008 og eru langflest kvenréttindasamtök Kósovó hluti af samtökunum. Áætlun samtakanna felur m.a. í sér að berjast gegn kynbundnu ofbeldi, fyrir aðgengi kvenna að heilbrigðisþjónustu, stjórnmálaþátttöku kvenna og styrkja efnahagslega stöðu kvenna. Samkvæmt ársskýrslu samtakanna fyrir árið 2016 var áhersla lögð á að auka vitund almennings um kynbundið ofbeldi, þ. á m. heimilisofbeldi, kynferðislega áreitni og nauðganir. Í þessu skyni hafa samtökin m.a. staðið fyrir fjölmiðlaherferð til að kynna löggjöf og réttindi fólks fyrir almenningi. Af framangreindu er það mat kærunefndar að kærandi eigi þess því kost að leita aðstoðar og verndar yfirvalda telji hún þörf á því.
Eins og að framan hefur verið rakið er það niðurstaða kærunefndar að í beiðni kæranda um endurupptöku hafi ekki komið fram nýjar upplýsingar eða gögn um aðstæður kæranda sem benda til þess að aðstæður séu breyttar frá því að úrskurður nefndarinnar var kveðinn upp. Þá er það afstaða kærunefndar að þau gögn sem kærandi hefur lagt fram, hótanir á facebook og vottorð sálfræðings og félagsráðgjafa auk viðtals við kæranda hjá kærunefnd útlendingamála, séu, að teknu tilliti til trúverðugleikamats, aðeins ítarlegri frásagnir af af aðstæðum kæranda í heimaríki og séu ekki þess eðlis að hægt sé að fallast á að úrskurður kærunefndar frá 5. október 2017 hafi byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða að atvik máls hafi breyst verulega frá því að úrskurðurinn var kveðinn upp, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Því sé ekki hægt að fallast á endurupptöku málsins á þeim grundvelli.
Að öðru leyti er það mat kærunefndar að ekki sé tilefni til endurupptöku málsins. Kröfu kæranda um endurupptöku máls hennar hennar hjá kærunefnd er því hafnað.
Úrskurðarorð
Kröfu kæranda er hafnað.
The request of the appellant is denied.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Pétur Dam Leifsson